|
|
| (۱۷۷ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد) |
| خط ۱: |
خط ۱: |
| [[پرونده:برای صفحه تمرین.jpg|وسط|بندانگشتی|991x991px]] | | [[پرونده:برای صفحه تمرین.jpg|بندانگشتی|1148x1148px]] |
| {{جعبه زندگینامه | | {{جعبه اطلاعات سیاست‌مدار |
| | اندازه جعبه =
| | | نام = شیخ احمد تربتی |
| | عنوان =
| | | تصویر = شیخ احمد تربتی؛3.jpg |
| | نام = مسعود جامعی | | | شرح تصویر = شیخ احمد تربتی، روزنامه‌نگار و فعال مشروطه |
| | تصویر = مسعود جامعی؛1.jpg | | | نام کامل = |
| | اندازه تصویر = ۲۴۰px | | | زادروز = ۱۲۵۹ خورشیدی |
| | عنوان تصویر = مسعود جامعی، زندانی سیاسی | | | شهر تولد = تربت حیدریه |
| | زادروز = سال ۱۳۵۶ | | | کشور تولد = |
| | زادگاه = روستای شاخکوپال، اهواز، خوزستان | | | تاریخ مرگ = ۱۲۸۸ خورشیدی |
| | تاریخ مرگ = | | | شهر مرگ = تبریز |
| | مکان مرگ = | | | کشور مرگ = |
| | عرض جغرافیایی محل دفن = | | | تحصیلات = فقه و اصول، حوزه‌های علمیه مشهد و نجف |
| | طول جغرافیایی محل دفن = | | | دین = |
| | latd =
| | | حزب سیاسی = مشروطه‌خواه، وابسته به انجمن ایالتی تبریز |
| | latm =
| | | سمت = بنیان‌گذار و سردبیر روزنامه روح‌القدس |
| | lats =
| | | فعالیت‌ها = روزنامه‌نگاری مبارز، حمایت از مشروطیت، سرودن دیوان شعر با تخلص «احمد» |
| | latNS =
| | |image_size=250پیکسل}} |
| | longd =
| | '''شیخ احمد تربتی'''، (متولد سال ۱۲۵۹، تربت حیدریه – درگذشته ۱۲۸۸ ه. ش، تبریز) روزنامه‌نگار، شاعر، و فعال سیاسی دوره [[جنبش مشروطه ایران]]، بنیان‌گذار روزنامه «روح‌القدس» و اولین شهید روزنامه‌نگار کشور بود. او در تربت حیدریه متولد شد و تحصیلاتش را در حوزه‌های علمیه مشهد و نجف گذراند، اما با اندیشه‌های تجددخواهانه آشنا شد و به تبریز مهاجرت کرد. شیخ احمد تربتی در سال ۱۲۸۵، روزنامه روح‌القدس را تأسیس کرد که با لحن تند و انتقادی، استبداد [[محمد علی شاه|محمدعلی شاه]] و نفوذ خارجی را افشا می‌کرد. در دوره [[استبداد صغیر]] (۱۲۸۷–۱۲۸۸ ش)، او به دلیل فعالیت‌هایش مورد سرکوب قرار گرفت و در سال ۱۲۸۸، در تبریز به قتل رسید. شیخ احمد تربتی با اشعار و مقالاتش، به بیداری افکار عمومی و حمایت از مشروطه کمک کرد، اما به دلیل مخالفت با دربار، قربانی خشونت شد. او از خاندانی مذهبی بود و برادرش، شیخ محمد تربتی، نیز در فعالیت‌های فرهنگی فعال بود. شیخ احمد تربتی با تخلص «احمد» شعرهایی در سبک کلاسیک سرود و در دیوانش از عدالت و آزادی سخن گفت. نقش روزنامه روح‌القدس در افشای جنایات استبداد، او را به نمادی از روزنامه‌نگاری مبارز تبدیل کرد. نقدهای مثبت او را به‌عنوان مبارز مشروطه و شهید رسانه ستایش می‌کنند، اما برخی منابع به تندروی در انتقاداتش اشاره دارند. میراث شیخ احمد تربتی در تاریخ ایران به‌عنوان بنیان‌گذار روزنامه‌نگاری تندرو و شهید مشروطه ماندگار است.<ref name=":0">[https://ensani.ir/file/download/article/20120326171011-3043-120.pdf کتاب «روزنامه‌نگاران مقتول: سلطان‌العلمای خراسانی»، تالف سید محمد صدری طباطبایی]</ref><ref name=":1">[https://www.cgie.org.ir/fa/article/268719/%D8%B1%D9%88%D8%AD-%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%AF%D8%B3 روح‌القدوس - مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی]</ref><ref name=":2">[https://rch.ac.ir/article/Details/14166 از روزنامه‌های تندرو دوره مشروطه - دانشنامه جهان اسلام]</ref><ref name=":3">[https://www.torbat-h.ir/celebrities/sheykh-ahmad-torbati/ شیخ احمد تربتی، اولین شهید روزنامه‌نگار ایران - تربت شهر من]</ref><ref name=":4">کتاب «تاریخ مشروطه ایران»، تألیف [[احمد کسروی]]</ref> |
| | longm =
| |
| | longs =
| |
| | longEW =
| |
| | محل زندگی =
| |
| | ملیت = ایرانی
| |
| | نژاد = عرب
| |
| | تابعیت =
| |
| | تحصیلات = | |
| | دانشگاه =
| |
| | پیشه = معلم، کارمند شرکت ملی نفت
| |
| | شناخته‌شده برای = زندانیان سیاسی، فعالان حقوق بشر و مردم ایران
| |
| | شهر خانگی = اهواز
| |
| | مخالفان = نظام جمهوری اسلامی
| |
| | دین = اسلام | |
| | مذهب = | |
| | فرزندان = ۴ فرزند
| |
| | وبگاه =
| |
| | اتهام‌ها = افساد فی‌الارض، محاربه، عضویت در سازمان مجاهدین خلق، تبلیغ علیه نظام
| |
| | مجازات = دو بار اعدام، یک سال حبس تعزیری
| |
| | وضعیت پزشکی = مبتلا به سرطان معده، کبد چرب، فشار خون بالا، عفونت‌های داخلی
| |
| | اقدامات اعتراضی = اعتصاب غذا، حمل پلاکاردهای اعتراضی | |
| | وضعیت خانواده = محاکمه همسر و سه فرزند به اتهام ارتباط با گروه‌های مخالف نظام | |
| | واکنش‌های بین‌المللی = بیانیه عفو بین‌الملل، واکنش کن بلکول، مواضع سازمان‌های حقوق بشری | |
| }} | |
| '''مسعود جامعی'''، (متولد سال ۱۳۵۶، اهواز) در ۱۰ مرداد ۱۴۰۲ به اتهام ارتباط با [[سازمان مجاهدین خلق ایران]] توسط نیروهای امنیتی بازداشت شد. او که پیش از بازداشت معلم و کارمند شرکت ملی نفت بود، در [[زندان شیبان اهواز]] تحت شکنجه‌های جسمی و روانی، از جمله ضرب و شتم و محرومیت از خواب، قرار گرفت. مسعود جامعی از بیماری‌های جدی مانند سرطان معده، کبد چرب و فشار خون بالا رنج می‌برد، اما از دسترسی به درمان پزشکی محروم بود، که این امر سلامت او را به شدت به خطر انداخت. او در اعتراض به شرایط غیرانسانی زندان و محرومیت از تماس با خانواده، دست به اعتصاب غذا زد و در ۱۸ اردیبهشت ۱۴۰۴ به مکان نامعلومی منتقل شد. | |
|
| |
|
| در شعبه یک دادگاه انقلاب اهواز به ریاست قاضی ادیبی‌مهر، مسعود جامعی به اتهامات «افساد فی‌الارض»، «محاربه»، «عضویت در سازمان مجاهدین خلق» و «تبلیغ علیه نظام» به دو بار اعدام و یک سال حبس تعزیری محکوم شد. محاکمه او فاقد استانداردهای دادرسی عادلانه بود و بر اساس اعترافات اجباری تحت شکنجه انجام شد. درخواست تجدیدنظر او همچنان در دیوان عالی کشور در جریان است. همسر و سه فرزند جامعی نیز به اتهام «ارتباط با گروه‌های مخالف نظام» محاکمه شدند و خانواده با بی‌خبری طولانی‌مدت و فشارهای روانی مواجه بوده است. آن‌ها در مقابل [[زندان اوین]] تجمعات اعتراضی برگزار کردند تا به احکام اعدام و شرایط زندان اعتراض کنند. | | == زندگی اولیه و تحصیلات == |
| | شیخ احمد تربتی در سال ۱۲۵۹ ش (۱۲۹۶ ق) در تربت حیدریه، از توابع خراسان، در خانواده‌ای مذهبی متولد شد. پدرش، شیخ محمد تربتی، از علمای محلی بود و برادرش، شیخ محمد تربتی، نیز در فعالیت‌های فرهنگی و مذهبی فعال بود. او از کودکی به علوم دینی علاقه‌مند بود و در محیطی سنتی پرورش یافت، اما با مهاجرت به مشهد، با اندیشه‌های نوین آشنا شد.<ref name=":1" /><ref name=":3" /> |
|
| |
|
| سازمان عفو بین‌الملل در دی‌ماه ۱۴۰۳ خواستار توقف فوری اجرای احکام اعدام شد و سازمان‌های حقوق بشری مانند کانون حقوق بشر ایران و سازمان حقوق بشر کارون این پرونده را مصداق نقض حق حیات و منع شکنجه دانستند. «کن بلکول»، سفیر پیشین آمریکا، نیز خواستار توجه جهانی به وضعیت مسعود جامعی شد. پرونده جامعی، همراه با دو هم‌پرونده‌ای دیگر، توجه جهانی را به [[نقض حقوق بشر در ایران]] جلب کرده و رسانه‌ها و فعالان حقوق بشر خواستار اقدام فوری برای نجات جان او شده‌اند.<ref name=":0">[https://bazdashtshodegan.com/%D9%85%D8%B9%D8%B1%D9%81%DB%8C-%D8%B2%D9%86%D8%AF%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%DB%8C-%D9%85%D8%AD%DA%A9%D9%88%D9%85-%D8%A8%D9%87-%D8%A7%D8%B9%D8%AF%D8%A7%D9%85-%D9%85%D8%B3%D8%B9%D9%88/ معرفی زندانی سیاسی محکوم به اعدام مسعود جامعی - صدای بازداشت‌شدگان] 1</ref><ref name=":1">[https://humanrightsinir.org/politicalprisoners-674/ گزارشی از وضعیت مسعود جامعی، زندانی سیاسی - حقوق بشر در ایران] 2</ref><ref name=":2">[https://www.kampain.info/archive/94453.htm مسعود جامعی، زندانی سیاسی در زندان شیبان اهواز، نیازمند رسیدگی فوری پزشکی - کمپین دفاع از زندانیان سیاسی و مدنی]</ref><ref name=":3">[https://www.sedayemardom.net/?p=148950 زندان شیبان اهواز؛ مسعود جامعی به مکان نامعلومی منتقل شد - صدای مردم]</ref><ref name=":4">[https://iranhrs.org/%D9%81%D8%B1%D8%B4%D8%A7%D8%AF-%D8%A7%D8%B9%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%AF%DB%8C-%D9%81%D8%B1%D8%8C-%D9%85%D8%B3%D8%B9%D9%88%D8%AF-%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%DB%8C-%D9%88-%D8%B9%D9%84%DB%8C%D8%B1/ صدور ۲بار حکم اعدام برای ۳زندانی سیاسی فرشاد اعتمادی فر، مسعود جامعی و علیرضا مرداسی - کانون حقوق بشر ایران] 1</ref><ref name=":5">[https://iranwire.com/fa/features/143252-%D8%A8%DA%AF%D9%88%DB%8C%DB%8C%D8%AF-%D8%A7%D8%B2-%D8%A7%D8%B3%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C%D9%84-%D9%BE%D9%88%D9%84-%D9%85%DB%8C%DA%AF%D8%B1%D9%81%D8%AA%DB%8C%D8%AF-%D8%B5%D8%AF%D9%88%D8%B1-%D8%AD%DA%A9%D9%85-%D8%AF%D9%88%D8%A8%D8%A7%D8%B1-%D8%A7%D8%B9%D8%AF%D8%A7%D9%85-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D8%B3%D9%87-%D8%B4%D9%87%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF/ بگویید از اسراییل پول می‌گرفتید؛ صدور حکم دوبار اعدام برای سه شهروند - ایران وایر]</ref><ref name=":6">[https://www.hra-news.org/2025/hranews/a-53804/ شهرستان باوی؛ پنج عضو یک خانواده محاکمه شدند - هرانا]</ref><ref name=":7">[https://iranhrs.org/%D9%85%D8%B3%D8%B9%D9%88%D8%AF-%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%DB%8C%D8%8C-%D8%B9%D9%84%DB%8C%D8%B1%D8%B6%D8%A7-%D9%85%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B3%DB%8C-%D9%88-%D9%81%D8%B1%D8%B4%D8%A7%D8%AF-%D8%A7%D8%B9%D8%AA/ آخرین وضعیت مسعود جامعی، علیرضا مرداسی و فرشاد اعتمادی فر؛ سه زندانی سیاسی محکوم به اعدام - کانون حقوق بشر ایران] 3</ref><ref name=":8">[https://www.iranntv.com/955720-%DA%A9%D9%86-%D8%A8%D9%84%DA%A9%D9%88%D9%84-%D8%B3%D9%81%DB%8C%D8%B1-%D9%BE%DB%8C%D8%B4%DB%8C%D9%86-%D8%A2%D9%85%D8%B1%DB%8C%DA%A9%D8%A7--%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86-%D9%86%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D8%AF-%D8%A7 کن بلکول سفیر پیشین آمریکا: جهان نباید از موج جدید اعدام‌ها در ایران غافل شود - سیمای آزادی]</ref><ref name=":9">[https://khro.org/%d9%85%d8%ad%da%a9%d9%88%d9%85%db%8c%d8%aa-%db%8c%da%a9-%d8%b2%d9%86%d8%af%d8%a7%d9%86%db%8c-%d8%b3%db%8c%d8%a7%d8%b3%db%8c-%d8%b9%d8%b1%d8%a8-%d9%85%d8%a8%d8%aa%d9%84%d8%a7-%d8%a8%d9%87-%d8%b3%d8%b1/ محکومیت یک زندانی سیاسی عرب مبتلا به سرطان به دو بار اعدام - سازمان حقوق بشر کارون]</ref><ref name=":10">[https://www.iranintl.com/202412150215 بلاتکلیفی پنج زندانی سیاسی پس از ۵۰۰ روز حبس در زندان شیبان اهواز - ایران اینترنشنال]</ref><ref name=":11">[https://iran-efshagari.com/%D9%85%D8%AD%DA%A9%D9%88%D9%85%DB%8C%D8%AA-%DB%B3-%D8%B2%D9%86%D8%AF%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%D8%AF%D9%88-%D8%A8%D8%A7%D8%B1-%D8%A7%D8%B9%D8%AF%D8%A7%D9%85/ محکومیت سه زندانی سیاسی به دو بار اعدام و دو زندانی دیگر به ۲۷سال حبس به اتهام عضویت در مجاهدین - ایران افشاگر]</ref>
| | === تحصیلات و فعالیت‌های مذهبی === |
| | شیخ احمد تربتی تحصیلات دینی را در حوزه علمیه مشهد آغاز کرد و سپس به نجف رفت و نزد علمای برجسته، مانند [[آخوند ملا محمدکاظم خراسانی|آخوند خراسانی]]، فقه و اصول آموخت. او در نجف با جریان‌های تجددخواه آشنا شد و به تبریز مهاجرت کرد. در تبریز، به تدریس و فعالیت‌های فرهنگی پرداخت و با روشنفکران مشروطه‌خواه، مانند [[سیّدحسن تقی‌زاده|سید حسن تقی‌زاده]]، ارتباط برقرار کرد.<ref name=":0" /><ref name=":2" /> |
|
| |
|
| = زندگی، شغل و فعالیت‌های سیاسی = | | == فعالیت‌های روزنامه‌نگاری == |
| مسعود جامعی، متولد ۱۳۵۶، شهروند عرب ایرانی ساکن روستای شاخکوپال (الشاخه و البنه) از توابع اهواز در استان خوزستان است. او ۴۸ ساله، متأهل و دارای چهار فرزند است. مسعود جامعی پیش از بازداشت، به عنوان معلم مشغول به کار بود و همچنین در شرکت ملی نفت کار می‌کرد.
| | [[پرونده:روزنامه روح‌القدوس.jpg|جایگزین=روزنامه روح‌القدوس|بندانگشتی|330x330پیکسل|روزنامه روح‌القدوس]] |
|
| |
|
| مسعود جامعی به دلیل فعالیت‌های سیاسی و ارتباط با گروه‌های مخالف نظام، از جمله سازمان مجاهدین خلق، در سال‌های اخیر مورد توجه نیروهای امنیتی قرار گرفت. فعالیت‌های او شامل حمایت از گروه‌های مخالف و مشارکت در اقدامات اعتراضی بود که منجر به بازداشت و محاکمه او شد. این پیشینه سیاسی او را به یکی از اهداف سرکوب سیستماتیک رژیم تبدیل کرد.<ref name=":1" /><ref name=":9" /><ref name=":11" /><ref name=":12">[https://iranfreedom.net/%d8%b3%d9%87-%d8%b2%d9%86%d8%af%d8%a7%d9%86%db%8c-%d8%b3%db%8c%d8%a7%d8%b3%db%8c-%d9%87%d9%88%d8%a7%d8%af%d8%a7%d8%b1-%d9%85%d8%ac%d8%a7%d9%87%d8%af%db%8c%d9%86-%d8%ae%d9%84%d9%82-%d9%87%d8%b1%da%a9/ سه زندانی سیاسی هوادار مجاهدین خلق هرکدام به دو بار اعدام محکوم شدند! - ایران آزادی]</ref>
| | === تأسیس روزنامه روح‌القدس === |
| | شیخ احمد تربتی در سال ۱۲۸۵، روزنامه «روح‌القدس» را در تبریز تأسیس کرد. این روزنامه با لحن تند و انتقادی، به افشای سیاست‌های استبدادی دربار قاجار، به‌ویژه محمدعلی شاه، و نفوذ خارجی (روسیه و انگلیس) می‌پرداخت. روح‌القدس با چاپ مقالات و کاریکاتورهای سیاسی، به یکی از تأثیرگذارترین نشریات دوره مشروطه تبدیل شد و به بیداری افکار عمومی کمک کرد. تربتی خود سردبیری و نگارش بخش عمده مقالات را بر عهده داشت.<ref name=":1" /><ref name=":3" /> |
|
| |
|
| = دستگیری، زندان و شکنجه = | | === ویژگی‌ها و تأثیرات روح‌القدس === |
| مسعود جامعی در تاریخ ۱۰ مرداد ۱۴۰۲ توسط نیروهای امنیتی در اهواز بازداشت شد. این دستگیری به اتهام ارتباط با سازمان مجاهدین خلق و فعالیت‌های سیاسی علیه نظام صورت گرفت. او پس از بازداشت به زندان شیبان اهواز منتقل شد، جایی که تحت بازجویی‌های شدید قرار گرفت. در زندان شیبان، جامعی تحت شکنجه‌های جسمی و روانی شدید قرار گرفت. مأموران امنیتی با هدف اخذ اعترافات اجباری، او را مورد ضرب و شتم قرار دادند و در شرایط غیرانسانی نگهداری کردند. این شکنجه‌ها شامل محرومیت از خواب، بازجویی‌های طولانی‌مدت و فشار روانی برای اعتراف به اتهامات بی‌اساس بود.<ref name=":1" /><ref name=":0" /><ref name=":13">[https://bazdashtshodegan.com/%DA%AF%D8%B2%D8%A7%D8%B1%D8%B4%DB%8C-%D9%88%D8%B6%D8%B9%DB%8C%D8%AA-%D8%A8%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B1-%D9%86%DA%AF%D8%B1%D8%A7%D9%86-%DA%A9%D9%86%D9%86%D8%AF%D9%87-%D8%B2%D9%86%D8%AF%D8%A7%D9%86%DB%8C/ گزارشی از وضعیت بسیار نگران کننده زندانی سیاسی مسعود جامعی - صدای بازداشت‌شدگان] 2</ref><ref name=":2" />
| | روزنامه روح‌القدس به دلیل سبک تند و صریحش در انتقاد از استبداد و فساد درباری، در میان مشروطه‌خواهان محبوبیت یافت. این روزنامه، با انتشار اخبار سرکوب مشروطه‌خواهان و حمایت از مجلس، نقش مهمی در تقویت جنبش مشروطیت ایفا کرد. با این حال، برخی منابع به تندروی تربتی در مقالاتش اشاره دارند که گاه به جنجال منجر شد، اما این سبک او را به چهره‌ای برجسته در روزنامه‌نگاری مبارز تبدیل کرد.<ref name=":0" /><ref name=":2" /><ref name=":4" /> |
|
| |
|
| مسعود جامعی در زندان شیبان اهواز تحت شکنجه‌های جسمی و روانی متعددی قرار گرفت. ضرب و شتم شدید با باتوم و کابل، محرومیت از خواب برای مدت طولانی، و بازجویی‌های مکرر در شرایط استرس‌زا از جمله روش‌هایی بود که برای اخذ اعترافات اجباری به کار گرفته شد. همچنین، او در سلول‌های انفرادی بدون نور و تهویه مناسب نگهداری شد که این شرایط به سلامت جسمی و روانی او آسیب جدی وارد کرد. این شکنجه‌ها با هدف تضعیف روحیه او و اجبار به پذیرش اتهامات بی‌اساس انجام شد. زندان شیبان اهواز به دلیل شرایط غیرانسانی، از جمله کمبود امکانات بهداشتی، غذای نامناسب و نبود تهویه کافی، شناخته شده است. مسعود جامعی در این زندان در سلول‌های تنگ و بدون امکانات اولیه نگهداری شد، که این شرایط سلامت جسمی و روانی او را به شدت تحت تأثیر قرار داد.<ref name=":13" /><ref name=":2" /><ref name=":14">[https://humanrightsinir.org/convicted-1437/ صدور احکام اعدام و حبس تعزیری بر علیه ۵ متهم سیاسی در دادگاه انقلاب اهواز - حقوق بشر در ایران] 1</ref>
| | === محتوای سیاسی و فرهنگی روح‌القدس === |
| | روزنامه روح‌القدس، به دلیل محتوای سیاسی و فرهنگی تندش شهرت داشت. این روزنامه با انتشار مقالات انتقادی علیه استبداد محمدعلی شاه، فساد درباری، و نفوذ خارجی (به‌ویژه روسیه)، به افشای جنایات دربار و حمایت از آرمان‌های مشروطه پرداخت. روح‌القدس همچنین کاریکاتورهایی منتشر می‌کرد که مقامات قاجار را به سخره می‌گرفت. بخش فرهنگی روزنامه شامل اشعار شیخ احمد تربتی با تخلص «احمد» بود که مضامین عدالت و آزادی را ترویج می‌کرد. این محتوا، به‌ویژه در تبریز، به بسیج افکار عمومی علیه استبداد کمک کرد، اما تندروی در برخی مقالات، خشم دربار را برانگیخت.<ref name=":0" /><ref name=":1" /><ref name=":2" /> |
|
| |
|
| === انتقال به مکان نامعلوم === | | == نقش در انقلاب مشروطیت == |
| در تاریخ ۱۸ اردیبهشت ۱۴۰۴، به دلیل اعتراض مسعود جامعی به محرومیت از تماس با خانواده و حمل پلاکاردهای اعتراضی در زندان، او به مکان نامعلومی منتقل شد. این انتقال به عنوان اقدامی تنبیهی انجام شد و نگرانی‌هایی درباره وضعیت سلامت و امنیت او ایجاد کرد.<ref name=":3" /><ref name=":7" /> | | [[پرونده:سید احمد تربتی؛1.jpg|جایگزین=شیخ احمد تربتی به همراه افراد دستگیر شده در واقعه به توپ بستن مجلس|بندانگشتی|شیخ احمد تربتی به همراه افراد دستگیر شده در واقعه به توپ بستن مجلس ]] |
| | در دوره استبداد صغیر (۱۲۸۷–۱۲۸۸ ش)، شیخ احمد تربتی از فعالان برجسته مشروطه‌خواه در تبریز بود. او با انتشار مقالات تند در روزنامه روح‌القدس، سرکوب مشروطه‌خواهان توسط محمدعلی شاه را افشا کرد و به سازماندهی مقاومت در تبریز کمک نمود. تربتی با همکاری انجمن ایالتی تبریز و چهره‌هایی مانند [[ستارخان]]، به ترویج آرمان‌های مشروطه پرداخت.<ref name=":0" /><ref name=":3" /> |
|
| |
|
| = محرومیت از درمان و اعتصاب غذا = | | === همکاری با مشروطه‌خواهان === |
| مسعود جامعی از بیماری‌های متعددی از جمله سرطان معده، کبد چرب، فشار خون بالا و عفونت‌های داخلی رنج می‌برد. با وجود نیاز فوری به مراقبت‌های پزشکی، مقامات زندان از اعزام او به بیمارستان یا ارائه درمان مناسب خودداری کردند. این محرومیت‌ها وضعیت سلامتی او را به شدت وخیم کرده و خطر مرگ را افزایش داده است. مسعود جامعی در اعتراض به شرایط غیرانسانی زندان، محرومیت از درمان و قطع تماس با خانواده، دست به اعتصاب غذا زد. او همچنین پلاکاردهایی با مضمون اعتراض به وضعیت خود در زندان حمل کرد. این اقدامات منجر به انتقال تنبیهی او به مکان نامعلومی در ۱۸ اردیبهشت ۱۴۰۴ شد. این اعتصاب نشان‌دهنده مقاومت او در برابر فشارهای زندان بود.<ref name=":2" /><ref name=":9" /><ref name=":3" /><ref name=":7" />
| | شیخ احمد تربتی با روشنفکران مشروطه‌خواه، از جمله سید حسن تقی‌زاده و اعضای انجمن سعادت، ارتباط نزدیکی داشت. او از طریق سخنرانی‌ها و مقالاتش، مردم تبریز را به حمایت از مشروطه و مقاومت در برابر استبداد تشویق کرد. این فعالیت‌ها او را به هدفی برای دربار و نیروهای استبدادی تبدیل کرد، اما روحیه مبارزاتی‌اش را تقویت نمود.<ref name=":1" /><ref name=":4" /> |
|
| |
|
| محرومیت از درمان پزشکی نه‌تنها سلامت جسمی مسعود جامعی را به خطر انداخته، بلکه به عنوان ابزاری برای فشار روانی بر او استفاده شده است. عدم دسترسی به دارو و مراقبت‌های پزشکی تخصصی، به‌ویژه برای بیماری سرطان معده، وضعیت او را در زندان شیبان وخیم‌تر کرده است. این شرایط نقض آشکار حق دسترسی به درمان پزشکی مطابق با استانداردهای بین‌المللی حقوق بشر است. بیماری‌های جدی مسعود جامعی، به‌ویژه سرطان معده و عفونت‌های داخلی، همراه با محرومیت از درمان، فشار روانی شدیدی بر او وارد کرده است. عدم دسترسی به مراقبت‌های پزشکی و نگرانی از وخامت وضعیت سلامتی، روحیه او را تضعیف کرده و اضطراب و افسردگی را تشدید کرده است. این شرایط، همراه با شکنجه‌های جسمی و روانی، به عنوان بخشی از فشارهای سیستماتیک برای درهم شکستن مقاومت او به کار گرفته شده است.<ref name=":1" /><ref name=":2" /><ref name=":9" />
| | == فعالیت‌های ادبی و شعر == |
| | شیخ احمد تربتی با تخلص «احمد» دیوان شعری در سبک کلاسیک فارسی سرود. اشعار او که اغلب در قالب غزل و قصیده بودند، مضامین عاشقانه، اجتماعی، و سیاسی داشتند. تربتی در شعرهایش به عدالت، آزادی، و مبارزه با استبداد تأکید می‌کرد و از مشروطه‌خواهان ستایش می‌کرد. این اشعار گاه در روزنامه روح‌القدس منتشر می‌شد و به محبوبیت او در محافل ادبی تبریز افزود.<ref name=":1" /><ref name=":3" /> |
|
| |
|
| == پروسه قضایی و اتهامات == | | === تأثیر ادبی === |
| مسعود جامعی پس از بازداشت در ۱۰ مرداد ۱۴۰۲، در شعبه یک دادگاه انقلاب اهواز به اتهامات متعددی تفهیم اتهام شد. این اتهامات شامل «افساد فی‌الارض»، «محاربه»، «عضویت در سازمان مجاهدین خلق»، «تبلیغ علیه نظام» و «ارتباط با گروه‌های مخالف نظام» بود. این اتهامات عمدتاً بر اساس فعالیت‌های سیاسی او و بدون ارائه مدارک معتبر مطرح شدند.
| | فعالیت‌های ادبی شیخ احمد تربتی، به‌ویژه اشعار سیاسی‌اش، در دوره مشروطیت تأثیرگذار بود. اشعار او در گردهمایی‌های مشروطه‌خواهان خوانده می‌شد و به تقویت روحیه مبارزان کمک می‌کرد. سادگی سبک شعری او در مقایسه با شاعران برجسته قاجار تفاوت داشت، اما ارزش کار او در پیوند شعر با آرمان‌های مشروطه بود. دیوانش پس از مرگش به‌عنوان بخشی از میراث فرهنگی‌اش حفظ شد.<ref name=":0" /><ref name=":2" /> |
|
| |
|
| جلسه دادگاه مسعود جامعی در شعبه یک دادگاه انقلاب اهواز به ریاست قاضی ادیبی‌مهر برگزار شد. این دادگاه او را به دو بار اعدام به اتهام «افساد فی‌الارض» و «محاربه» و یک سال حبس تعزیری به اتهام «تبلیغ علیه نظام» محکوم کرد. روند دادرسی فاقد استانداردهای دادرسی عادلانه بود، زیرا جامعی از دسترسی به وکیل انتخابی محروم بود و اتهامات بر اساس اعترافات اجباری تحت شکنجه مطرح شدند.<ref name=":14" /><ref name=":11" /><ref name=":5" />
| | == ترور و پایان زندگی == |
| | [[پرونده:سید احمد تربتی؛2.jpg|جایگزین=سید احمد تربتی، سمت راست، پس از دستگیری|بندانگشتی|227x227پیکسل|سید احمد تربتی، سمت راست، پس از دستگیری]] |
| | شیخ احمد تربتی در سال ۱۲۸۸ ش (۱۳۲۷ ق) در تبریز، در جریان استبداد صغیر، توسط نیروهای وابسته به دربار محمدعلی شاه به قتل رسید. او به دلیل مقالات تند روزنامه روح‌القدس علیه استبداد و افشای سرکوب مشروطه‌خواهان، هدف نیروهای درباری قرار گرفت. تربتی در محله‌ای در تبریز دستگیر و پس از شکنجه، اعدام شد. این رویداد او را به اولین شهید روزنامه‌نگار ایران تبدیل کرد.<ref name=":0" /><ref name=":3" /> |
|
| |
|
| === نقض حقوق و درخواست تجدیدنظر === | | === پیامدهای ترور === |
| محاکمه مسعود جامعی با نقض آشکار حقوق اولیه او همراه بود. او و هم‌پرونده‌ای‌هایش اتهامات مربوط به فعالیت‌های مسلحانه یا ارتباط با اسرائیل را رد کردند، اما دادگاه بدون توجه به دفاعیات و بدون ارائه شواهد معتبر، احکام سنگین صادر کرد. این روند نقض اصول دادرسی عادلانه، از جمله حق دسترسی به وکیل و محاکمه علنی، بود.
| | ترور شیخ احمد تربتی واکنش‌های گسترده‌ای در میان مشروطه‌خواهان برانگیخت. مرگ او به تقویت روحیه مقاومت در تبریز و تسریع فتح تهران (۱۲۸۸ ش) کمک کرد. روزنامه روح‌القدس پس از مرگ او به فعالیت ادامه نداد، اما تأثیرش در بیداری افکار عمومی ماندگار شد. برخی منابع به تندروی‌های تربتی به‌عنوان عاملی برای خشم دربار اشاره دارند، اما شهادتش او را به نمادی از مبارزه علیه استبداد تبدیل کرد.<ref name=":1" /><ref name=":4" /> |
|
| |
|
| پس از صدور حکم اعدام، درخواست تجدیدنظر برای پرونده جامعی ثبت شد. این درخواست همچنان در دیوان عالی کشور در جریان است و نتیجه آن مشخص نیست. این وضعیت بلاتکلیفی قضایی، فشار روانی شدیدی بر جامعی و خانواده‌اش وارد کرده است.<ref name=":12" /><ref name=":7" /><ref name=":4" /><ref name=":10" />
| | == میراث == |
| | شیخ احمد تربتی با تأسیس روزنامه روح‌القدس، نقش مهمی در توسعه روزنامه‌نگاری مبارز در دوره مشروطیت ایفا کرد. منابع تأکید دارند که روح‌القدس با لحن انتقادی و افشاگرانه، الگویی برای نشریات بعدی، مانند صوراسرافیل، شد. تربتی با مقالاتش به بیداری افکار عمومی و حمایت از آرمان‌های مشروطه کمک کرد و به‌عنوان پیشگام روزنامه‌نگاری تندرو شناخته می‌شود.<ref name=":1" /><ref name=":2" /> |
|
| |
|
| === فشارهای قضایی برهم‌پرونده‌ای‌ها === | | === جایگاه در تاریخ ایران === |
| مسعود جامعی به همراه دو زندانی سیاسی دیگر، فرشاد اعتمادی‌فر و علیرضا مرداسی، در پرونده‌ای مشترک محاکمه شدند. این سه نفر به اتهامات مشابهی، از جمله «افساد فی‌الارض» و «محاربه»، به دو بار اعدام محکوم شدند. فشارهای قضایی و اتهامات سنگین علیه این افراد نشان‌دهنده استفاده از سیستم قضایی به عنوان ابزاری برای سرکوب فعالان سیاسی است.<ref name=":4" /><ref name=":11" />
| | شیخ احمد تربتی به‌عنوان اولین شهید روزنامه‌نگار ایران، در تاریخ مشروطه جایگاه ویژه‌ای دارد. شهادت او الهام‌بخش مبارزان مشروطه، به‌ویژه در تبریز، بود و به تقویت جنبش مشروطیت کمک کرد. دیوان شعر او با تخلص «احمد»، که مضامین عدالت و آزادی را دربرداشت، نیز به‌عنوان بخشی از میراث فرهنگی‌اش باقی ماند. با وجود انتقادات به تندروی در مقالاتش، تربتی به‌عنوان نمادی از شجاعت و مبارزه علیه استبداد در تاریخ ایران ماندگار است.<ref name=":0" /><ref name=":3" /><ref name=":4" /> |
| | |
| == بلاتکلیفی و تجمعات اعتراضی خانواده ==
| |
| خانواده مسعود جامعی از زمان بازداشت او در مرداد ۱۴۰۲ با بی‌خبری طولانی‌مدت مواجه بوده‌اند. تلاش‌های آن‌ها برای کسب اطلاعات از مراجع قضایی بی‌نتیجه مانده و مقامات از ارائه اطلاعات دقیق درباره وضعیت او خودداری کرده‌اند. این بی‌خبری فشار روانی شدیدی بر خانواده، به‌ویژه فرزندان او، وارد کرده است.
| |
| | |
| جامعی و هم‌پرونده‌ای‌هایش پس از بیش از ۵۰۰ روز (تا ۱۰ مرداد ۱۴۰۴ به‌مدت ۲ سال) حبس در زندان شیبان اهواز همچنان در بلاتکلیفی به سر می‌برند. این بلاتکلیفی، همراه با عدم دسترسی به وکیل و محرومیت از حقوق اولیه، بخشی از استراتژی سرکوب سیستماتیک علیه زندانیان سیاسی است. بی‌خبری مداوم و محاکمه اعضای خانواده جامعی فشارهای روانی و اجتماعی شدیدی بر آن‌ها وارد کرده است. فرزندان او با اضطراب و نگرانی دائمی درباره وضعیت پدرشان مواجه هستند. این فشارها، همراه با محدودیت‌های مالی ناشی از پیگیری‌های قضایی، زندگی روزمره خانواده را مختل کرده و آن‌ها را در انزوای اجتماعی قرار داده است.<ref name=":1" /><ref name=":10" /><ref name=":14" /><ref name=":6" />
| |
| | |
| خانواده‌های زندانیان سیاسی، از جمله خانواده جامعی، چندین بار در مقابل زندان اوین تجمع اعتراضی برگزار کردند. این تجمعات با هدف اعتراض به احکام اعدام، شرایط غیرانسانی زندان و بی‌خبری از وضعیت زندانیان برگزار شد. در این تجمعات اعتراضی، خانواده‌ها خواستار توقف اجرای احکام و آزادی فوری عزیزانشان شدند.<ref name=":7" />
| |
| | |
| === محاکمه اعضای خانواده ===
| |
| همسر و سه فرزند مسعود جامعی به اتهام «ارتباط با گروه‌های مخالف نظام» و «کمک به فعالیت‌های سیاسی او» محاکمه شدند. این محاکمات در دادگاه انقلاب اهواز برگزار شد و خانواده او نیز با اتهامات سنگینی مواجه شدند. این اقدام بخشی از استراتژی رژیم برای فشار بر زندانیان سیاسی از طریق هدف قرار دادن خانواده‌هایشان بود.<ref name=":6" /><ref>[https://iranhrs.org/%D9%85%D8%AD%D8%A7%DA%A9%D9%85%D9%87-%D9%85%D8%B3%D8%B9%D9%88%D8%AF-%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%D9%87%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%87-%DB%B4%D8%B9%D8%B6%D9%88-%D8%AF%DB%8C%DA%AF%D8%B1-%D8%AE/ محاکمه مسعود جامعی به همراه ۴عضو دیگر خانواده‌اش - کانون حقوق بشر ایران] 2</ref>
| |
| | |
| = واکنش‌های بین‌المللی و حقوق بشری =
| |
| | |
| === بیانیه عفو بین‌الملل ===
| |
| سازمان عفو بین‌الملل در دی‌ماه ۱۴۰۳ با صدور بیانیه‌ای فوری خواستار توقف اجرای احکام اعدام مسعود جامعی و دو زندانی سیاسی دیگر شد. این سازمان محاکمه را ناعادلانه و مبتنی بر اعترافات اجباری تحت شکنجه دانست و از جامعه جهانی خواست تا برای نجات جان این زندانیان اقدام کند.<ref name=":4" />
| |
| | |
| === مواضع سازمان‌های حقوق بشری ===
| |
| سازمان حقوق بشر کارون و کانون حقوق بشر ایران احکام اعدام مسعود جامعی را محکوم کردند و آن را نمونه‌ای از نقض حق حیات و استانداردهای بین‌المللی حقوق بشر دانستند. این سازمان‌ها به شرایط غیرانسانی زندان شیبان، شکنجه و محرومیت از درمان اشاره کردند و خواستار فشار بین‌المللی برای توقف این احکام شدند.<ref name=":9" /><ref name=":14" />
| |
| | |
| === واکنش‌های بین‌المللی ===
| |
| کن بلکول، سفیر پیشین آمریکا، در واکنش به موج جدید اعدام‌ها در ایران، خواستار توجه جهانی به وضعیت زندانیان سیاسی، از جمله مسعود جامعی، شد. او تأکید کرد که جهان نباید از این نقض حقوق بشر غافل شود و از جامعه جهانی خواست تا برای جلوگیری از اجرای احکام اعدام اقدام کنند.<ref name=":8" />
| |
| | |
| === واکنش‌های داخلی ===
| |
| فعالان حقوق بشر در ایران، با وجود محدودیت‌های شدید، از طریق شبکه‌های اجتماعی به احکام اعدام مسعود جامعی و دیگر زندانیان سیاسی اعتراض کردند. این فعالان خواستار توقف اجرای احکام و رعایت حقوق بشر شدند. این واکنش‌ها، اگرچه محدود، نشان‌دهنده تلاش‌های داخلی برای جلب توجه به وضعیت زندانیان سیاسی بود.<ref name=":10" /><ref name=":7" />
| |
| | |
| === اطلاعیه شورای ملی مقاومت ===
| |
| [[شورای ملی مقاومت ایران]] در تاریخ ۲۴ تیرماه ۱۴۰۴، با صدور اطلاعیه‌ای، حکم اعدام مسعود جامعی و دو زندانی سیاسی دیگر را محکوم کرد و از جامعه بین‌المللی خواست تا برای نجات جان این زندانیان اقدام فوری انجام دهد. در این اطلاعیه آمده است:<blockquote>«محکومیت سه زندانی سیاسی به دوبار اعدام و دو زندانی دیگر به ۲۷سال حبس به اتهام عضویت در مجاهدین
| |
| | |
| تلاش بیهوده [[سید علی خامنه ای|خامنه‌ای]] برای جلوگیری از قیام خلق، فراخوان به اقدام فوری برای نجات جان زندانیان سیاسی
| |
| | |
| قضاییه جلادان روز شنبه ۲۱ تیرماه ۳زندانی سیاسی، فرشاد اعتمادی‌فر، مسعود جامعی و علیرضا مرداسی (حمیداوی) را پس از دو سال شکنجه و نگهداری در سلول انفرادی، هر کدام را به دو بار اعدام و یک سال زندان و دو زندانی سیاسی دیگر به‌نامهای سامان و داوود حرمت نژاد را به ۱۲ و ۱۵سال حبس محکوم نمود.
| |
| | |
| این احکام جنایتکارانه توسط شعبه یک بیدادگاه ضدانقلاب اهواز به ریاست دژخیم ادیبی‌مهر در یک پرونده مشترک به اتهام «محاربه»، «اجتماع و تبانی علیه امنیت کشور»، «عضویت در سازمان مجاهدین» و «تبلیغ علیه نظام» صادر شده است.
| |
| | |
| فرشاد اعتمادی‌فر ۳۰ساله از اهالی باشت در استان کهگیلویه و بویراحمد در ۲۶ خرداد ۱۴۰۲ در روستای پیچاب باشت به همراه سامان و داوود حرمت‌نژاد دستگیر شد. مسعود جامعی معلم ۴۷ساله و علیرضا مرداسی معلم ۵۲ساله از هموطنان عرب در مرداد ۱۴۰۲ در اهواز دستگیر شدند. فرشاد پیش از این نیز در سال ۹۷ در گچساران دستگیر و ۲۰ماه زندانی بود. مسعود از سرطان معده، ناراحتی کبد، فشار خون و عفونت شدید داخلی رنج می‌برد.
| |
| | |
| خامنه‌ای بیهوده تلاش می‌کند با احکام اعدام و زندان برای فرزندان رشید ایران‌زمین از انفجار خشم عمومی و قیام خلق و سرنگونی نظام منحوس [[رژیم ولایت فقیه|ولایت فقیه]] جلوگیری کند. اعدامهای سبعانه و این احکام جنایتکارانه تنها عزم جوانان شورشگر را برای سرنگونی فاشیسم دینی جزم‌تر می‌کند.
| |
| | |
| مقاومت ایران شورای امنیت، کمیسرعالی، شورای حقوق‌بشر و نماینده ویژه ملل متحد در مورد وضعیت حقوق‌بشر در ایران و دیگر ارگانهای ذیربط ملل متحد و همچنین اتحادیه اروپا و کشورهای عضو را به اقدام فوری برای نجات جان زندانیان زیر اعدام و آزادی عموم زندانیان سیاسی فرامی‌خواند.
| |
| | |
| دبیرخانه شورای ملی مقاومت ایران
| |
| | |
| ۲۴ تیر ۱۴۰۴ (۱۵ ژوئیه ۲۰۲۵)»<ref name=":11" /> </blockquote>
| |
| | |
| = بازتاب‌های احکام اعدام =
| |
| پرونده مسعود جامعی و احکام اعدام او توجه رسانه‌های بین‌المللی را جلب کرد. این رسانه‌ها با انتشار گزارش‌هایی درباره شرایط غیرانسانی زندان، شکنجه و محاکمه ناعادلانه، به آگاهی‌رسانی درباره وضعیت او کمک کردند. این پوشش رسانه‌ای فشار بر مقامات رژیم ایران را افزایش داده است.
| |
| | |
| مقاومت مسعود جامعی در زندان، از جمله اعتصاب غذا و حمل پلاکاردهای اعتراضی، الهام‌بخش دیگر زندانیان سیاسی و فعالان حقوق بشر شد. گزارش‌های سازمان‌های حقوق بشری نشان می‌دهد که این اقدامات به برجسته شدن وضعیت زندانیان سیاسی در ایران کمک کرده و توجه جهانی را به نقض حقوق بشر در این کشور جلب نموده است.<ref name=":10" /><ref name=":4" /><ref name=":13" /><ref name=":2" />
| |
|
| |
|
| == منابع == | | == منابع == |
شیخ احمد تربتی شیخ احمد تربتی، روزنامه‌نگار و فعال مشروطه |
| شناسنامه |
|---|
| زادروز | ۱۲۵۹ خورشیدی |
|---|
| زادگاه | تربت حیدریه، |
|---|
| تاریخ مرگ | ۱۲۸۸ خورشیدی |
|---|
| محل مرگ | تبریز، |
|---|
| تحصیلات | فقه و اصول، حوزه‌های علمیه مشهد و نجف |
|---|
| اطلاعات سیاسی |
|---|
| حزب سیاسی | مشروطه‌خواه، وابسته به انجمن ایالتی تبریز |
|---|
| سمت | بنیان‌گذار و سردبیر روزنامه روح‌القدس |
|---|
| فعالیت‌ها | روزنامه‌نگاری مبارز، حمایت از مشروطیت، سرودن دیوان شعر با تخلص «احمد» |
|---|
|
شیخ احمد تربتی، (متولد سال ۱۲۵۹، تربت حیدریه – درگذشته ۱۲۸۸ ه. ش، تبریز) روزنامه‌نگار، شاعر، و فعال سیاسی دوره جنبش مشروطه ایران، بنیان‌گذار روزنامه «روح‌القدس» و اولین شهید روزنامه‌نگار کشور بود. او در تربت حیدریه متولد شد و تحصیلاتش را در حوزه‌های علمیه مشهد و نجف گذراند، اما با اندیشه‌های تجددخواهانه آشنا شد و به تبریز مهاجرت کرد. شیخ احمد تربتی در سال ۱۲۸۵، روزنامه روح‌القدس را تأسیس کرد که با لحن تند و انتقادی، استبداد محمدعلی شاه و نفوذ خارجی را افشا می‌کرد. در دوره استبداد صغیر (۱۲۸۷–۱۲۸۸ ش)، او به دلیل فعالیت‌هایش مورد سرکوب قرار گرفت و در سال ۱۲۸۸، در تبریز به قتل رسید. شیخ احمد تربتی با اشعار و مقالاتش، به بیداری افکار عمومی و حمایت از مشروطه کمک کرد، اما به دلیل مخالفت با دربار، قربانی خشونت شد. او از خاندانی مذهبی بود و برادرش، شیخ محمد تربتی، نیز در فعالیت‌های فرهنگی فعال بود. شیخ احمد تربتی با تخلص «احمد» شعرهایی در سبک کلاسیک سرود و در دیوانش از عدالت و آزادی سخن گفت. نقش روزنامه روح‌القدس در افشای جنایات استبداد، او را به نمادی از روزنامه‌نگاری مبارز تبدیل کرد. نقدهای مثبت او را به‌عنوان مبارز مشروطه و شهید رسانه ستایش می‌کنند، اما برخی منابع به تندروی در انتقاداتش اشاره دارند. میراث شیخ احمد تربتی در تاریخ ایران به‌عنوان بنیان‌گذار روزنامه‌نگاری تندرو و شهید مشروطه ماندگار است.[۱][۲][۳][۴][۵]
زندگی اولیه و تحصیلات
شیخ احمد تربتی در سال ۱۲۵۹ ش (۱۲۹۶ ق) در تربت حیدریه، از توابع خراسان، در خانواده‌ای مذهبی متولد شد. پدرش، شیخ محمد تربتی، از علمای محلی بود و برادرش، شیخ محمد تربتی، نیز در فعالیت‌های فرهنگی و مذهبی فعال بود. او از کودکی به علوم دینی علاقه‌مند بود و در محیطی سنتی پرورش یافت، اما با مهاجرت به مشهد، با اندیشه‌های نوین آشنا شد.[۲][۴]
تحصیلات و فعالیت‌های مذهبی
شیخ احمد تربتی تحصیلات دینی را در حوزه علمیه مشهد آغاز کرد و سپس به نجف رفت و نزد علمای برجسته، مانند آخوند خراسانی، فقه و اصول آموخت. او در نجف با جریان‌های تجددخواه آشنا شد و به تبریز مهاجرت کرد. در تبریز، به تدریس و فعالیت‌های فرهنگی پرداخت و با روشنفکران مشروطه‌خواه، مانند سید حسن تقی‌زاده، ارتباط برقرار کرد.[۱][۳]
فعالیت‌های روزنامه‌نگاری
تأسیس روزنامه روح‌القدس
شیخ احمد تربتی در سال ۱۲۸۵، روزنامه «روح‌القدس» را در تبریز تأسیس کرد. این روزنامه با لحن تند و انتقادی، به افشای سیاست‌های استبدادی دربار قاجار، به‌ویژه محمدعلی شاه، و نفوذ خارجی (روسیه و انگلیس) می‌پرداخت. روح‌القدس با چاپ مقالات و کاریکاتورهای سیاسی، به یکی از تأثیرگذارترین نشریات دوره مشروطه تبدیل شد و به بیداری افکار عمومی کمک کرد. تربتی خود سردبیری و نگارش بخش عمده مقالات را بر عهده داشت.[۲][۴]
ویژگی‌ها و تأثیرات روح‌القدس
روزنامه روح‌القدس به دلیل سبک تند و صریحش در انتقاد از استبداد و فساد درباری، در میان مشروطه‌خواهان محبوبیت یافت. این روزنامه، با انتشار اخبار سرکوب مشروطه‌خواهان و حمایت از مجلس، نقش مهمی در تقویت جنبش مشروطیت ایفا کرد. با این حال، برخی منابع به تندروی تربتی در مقالاتش اشاره دارند که گاه به جنجال منجر شد، اما این سبک او را به چهره‌ای برجسته در روزنامه‌نگاری مبارز تبدیل کرد.[۱][۳][۵]
محتوای سیاسی و فرهنگی روح‌القدس
روزنامه روح‌القدس، به دلیل محتوای سیاسی و فرهنگی تندش شهرت داشت. این روزنامه با انتشار مقالات انتقادی علیه استبداد محمدعلی شاه، فساد درباری، و نفوذ خارجی (به‌ویژه روسیه)، به افشای جنایات دربار و حمایت از آرمان‌های مشروطه پرداخت. روح‌القدس همچنین کاریکاتورهایی منتشر می‌کرد که مقامات قاجار را به سخره می‌گرفت. بخش فرهنگی روزنامه شامل اشعار شیخ احمد تربتی با تخلص «احمد» بود که مضامین عدالت و آزادی را ترویج می‌کرد. این محتوا، به‌ویژه در تبریز، به بسیج افکار عمومی علیه استبداد کمک کرد، اما تندروی در برخی مقالات، خشم دربار را برانگیخت.[۱][۲][۳]
نقش در انقلاب مشروطیت
شیخ احمد تربتی به همراه افراد دستگیر شده در واقعه به توپ بستن مجلس
در دوره استبداد صغیر (۱۲۸۷–۱۲۸۸ ش)، شیخ احمد تربتی از فعالان برجسته مشروطه‌خواه در تبریز بود. او با انتشار مقالات تند در روزنامه روح‌القدس، سرکوب مشروطه‌خواهان توسط محمدعلی شاه را افشا کرد و به سازماندهی مقاومت در تبریز کمک نمود. تربتی با همکاری انجمن ایالتی تبریز و چهره‌هایی مانند ستارخان، به ترویج آرمان‌های مشروطه پرداخت.[۱][۴]
همکاری با مشروطه‌خواهان
شیخ احمد تربتی با روشنفکران مشروطه‌خواه، از جمله سید حسن تقی‌زاده و اعضای انجمن سعادت، ارتباط نزدیکی داشت. او از طریق سخنرانی‌ها و مقالاتش، مردم تبریز را به حمایت از مشروطه و مقاومت در برابر استبداد تشویق کرد. این فعالیت‌ها او را به هدفی برای دربار و نیروهای استبدادی تبدیل کرد، اما روحیه مبارزاتی‌اش را تقویت نمود.[۲][۵]
فعالیت‌های ادبی و شعر
شیخ احمد تربتی با تخلص «احمد» دیوان شعری در سبک کلاسیک فارسی سرود. اشعار او که اغلب در قالب غزل و قصیده بودند، مضامین عاشقانه، اجتماعی، و سیاسی داشتند. تربتی در شعرهایش به عدالت، آزادی، و مبارزه با استبداد تأکید می‌کرد و از مشروطه‌خواهان ستایش می‌کرد. این اشعار گاه در روزنامه روح‌القدس منتشر می‌شد و به محبوبیت او در محافل ادبی تبریز افزود.[۲][۴]
تأثیر ادبی
فعالیت‌های ادبی شیخ احمد تربتی، به‌ویژه اشعار سیاسی‌اش، در دوره مشروطیت تأثیرگذار بود. اشعار او در گردهمایی‌های مشروطه‌خواهان خوانده می‌شد و به تقویت روحیه مبارزان کمک می‌کرد. سادگی سبک شعری او در مقایسه با شاعران برجسته قاجار تفاوت داشت، اما ارزش کار او در پیوند شعر با آرمان‌های مشروطه بود. دیوانش پس از مرگش به‌عنوان بخشی از میراث فرهنگی‌اش حفظ شد.[۱][۳]
ترور و پایان زندگی
سید احمد تربتی، سمت راست، پس از دستگیری
شیخ احمد تربتی در سال ۱۲۸۸ ش (۱۳۲۷ ق) در تبریز، در جریان استبداد صغیر، توسط نیروهای وابسته به دربار محمدعلی شاه به قتل رسید. او به دلیل مقالات تند روزنامه روح‌القدس علیه استبداد و افشای سرکوب مشروطه‌خواهان، هدف نیروهای درباری قرار گرفت. تربتی در محله‌ای در تبریز دستگیر و پس از شکنجه، اعدام شد. این رویداد او را به اولین شهید روزنامه‌نگار ایران تبدیل کرد.[۱][۴]
پیامدهای ترور
ترور شیخ احمد تربتی واکنش‌های گسترده‌ای در میان مشروطه‌خواهان برانگیخت. مرگ او به تقویت روحیه مقاومت در تبریز و تسریع فتح تهران (۱۲۸۸ ش) کمک کرد. روزنامه روح‌القدس پس از مرگ او به فعالیت ادامه نداد، اما تأثیرش در بیداری افکار عمومی ماندگار شد. برخی منابع به تندروی‌های تربتی به‌عنوان عاملی برای خشم دربار اشاره دارند، اما شهادتش او را به نمادی از مبارزه علیه استبداد تبدیل کرد.[۲][۵]
میراث
شیخ احمد تربتی با تأسیس روزنامه روح‌القدس، نقش مهمی در توسعه روزنامه‌نگاری مبارز در دوره مشروطیت ایفا کرد. منابع تأکید دارند که روح‌القدس با لحن انتقادی و افشاگرانه، الگویی برای نشریات بعدی، مانند صوراسرافیل، شد. تربتی با مقالاتش به بیداری افکار عمومی و حمایت از آرمان‌های مشروطه کمک کرد و به‌عنوان پیشگام روزنامه‌نگاری تندرو شناخته می‌شود.[۲][۳]
جایگاه در تاریخ ایران
شیخ احمد تربتی به‌عنوان اولین شهید روزنامه‌نگار ایران، در تاریخ مشروطه جایگاه ویژه‌ای دارد. شهادت او الهام‌بخش مبارزان مشروطه، به‌ویژه در تبریز، بود و به تقویت جنبش مشروطیت کمک کرد. دیوان شعر او با تخلص «احمد»، که مضامین عدالت و آزادی را دربرداشت، نیز به‌عنوان بخشی از میراث فرهنگی‌اش باقی ماند. با وجود انتقادات به تندروی در مقالاتش، تربتی به‌عنوان نمادی از شجاعت و مبارزه علیه استبداد در تاریخ ایران ماندگار است.[۱][۴][۵]
منابع
