|
|
| (۲۲۳ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد) |
| خط ۱: |
خط ۱: |
| [[پرونده:برای صفحه تمرین.jpg|وسط|بندانگشتی|991x991px]]'''احسان فریدی'''، (متولد سال ۱۳۸۱، تبریز) دانشجوی ۲۲ ساله رشته مهندسی مکانیک دانشگاه تبریز، یکی از دانشجویان نخبه‌ای است که پس از اتمام دبیرستان با معدل بالا در رشته ریاضی و فیزیک، در کنکور سراسری سال ۱۳۹۹ پذیرفته شد و وارد رشته مهندسی مکانیک دانشگاه تبریز، یکی از معتبرترین دانشگاه‌های شمال‌غرب ایران شد. احسان فریدی به دلیل فعالیت‌های سیاسی و انتقادی علیه نظام جمهوری اسلامی ایران، در سال ۱۴۰۳ با حکم اعدام مواجه شد. '''(کانون حقوق بشر ایران)۲.(کانون حقوق بشر ایران)۱.''' او که پیش‌تر در اسفند ۱۴۰۲ به اتهام «تبلیغ علیه نظام» بازداشت و به شش ماه حبس محکوم شده بود، پس از آزادی موقت، در خرداد ۱۴۰۳ بار دیگر توسط مأموران امنیتی دستگیر و به زندان مرکزی تبریز منتقل شد. '''(ایران وایر).''' این بار، اتهام سنگین‌تری تحت عنوان «محاربه» به او نسبت داده شد که منجر به صدور حکم اعدام توسط شعبه دوم دادگاه انقلاب تبریز گردید. '''(سازمان حقوق بشری هه‌نگاو).''' این حکم در دادگاه تجدیدنظر نیز تأیید شد و موجی از اعتراضات داخلی و بین‌المللی را به دنبال داشت. '''(مانیتورینگ حقوق بشر ایران).''' | | [[پرونده:برای صفحه تمرین.jpg|بندانگشتی|1148x1148px]] |
| | {{جعبه اطلاعات سیاست‌مدار |
| | | نام = شیخ احمد تربتی |
| | | تصویر = شیخ احمد تربتی؛3.jpg |
| | | شرح تصویر = شیخ احمد تربتی، روزنامه‌نگار و فعال مشروطه |
| | | نام کامل = |
| | | زادروز = ۱۲۵۹ خورشیدی |
| | | شهر تولد = تربت حیدریه |
| | | کشور تولد = |
| | | تاریخ مرگ = ۱۲۸۸ خورشیدی |
| | | شهر مرگ = تبریز |
| | | کشور مرگ = |
| | | تحصیلات = فقه و اصول، حوزه‌های علمیه مشهد و نجف |
| | | دین = |
| | | حزب سیاسی = مشروطه‌خواه، وابسته به انجمن ایالتی تبریز |
| | | سمت = بنیان‌گذار و سردبیر روزنامه روح‌القدس |
| | | فعالیت‌ها = روزنامه‌نگاری مبارز، حمایت از مشروطیت، سرودن دیوان شعر با تخلص «احمد» |
| | |image_size=250پیکسل}} |
| | '''شیخ احمد تربتی'''، (متولد سال ۱۲۵۹، تربت حیدریه – درگذشته ۱۲۸۸ ه. ش، تبریز) روزنامه‌نگار، شاعر، و فعال سیاسی دوره [[جنبش مشروطه ایران]]، بنیان‌گذار روزنامه «روح‌القدس» و اولین شهید روزنامه‌نگار کشور بود. او در تربت حیدریه متولد شد و تحصیلاتش را در حوزه‌های علمیه مشهد و نجف گذراند، اما با اندیشه‌های تجددخواهانه آشنا شد و به تبریز مهاجرت کرد. شیخ احمد تربتی در سال ۱۲۸۵، روزنامه روح‌القدس را تأسیس کرد که با لحن تند و انتقادی، استبداد [[محمد علی شاه|محمدعلی شاه]] و نفوذ خارجی را افشا می‌کرد. در دوره [[استبداد صغیر]] (۱۲۸۷–۱۲۸۸ ش)، او به دلیل فعالیت‌هایش مورد سرکوب قرار گرفت و در سال ۱۲۸۸، در تبریز به قتل رسید. شیخ احمد تربتی با اشعار و مقالاتش، به بیداری افکار عمومی و حمایت از مشروطه کمک کرد، اما به دلیل مخالفت با دربار، قربانی خشونت شد. او از خاندانی مذهبی بود و برادرش، شیخ محمد تربتی، نیز در فعالیت‌های فرهنگی فعال بود. شیخ احمد تربتی با تخلص «احمد» شعرهایی در سبک کلاسیک سرود و در دیوانش از عدالت و آزادی سخن گفت. نقش روزنامه روح‌القدس در افشای جنایات استبداد، او را به نمادی از روزنامه‌نگاری مبارز تبدیل کرد. نقدهای مثبت او را به‌عنوان مبارز مشروطه و شهید رسانه ستایش می‌کنند، اما برخی منابع به تندروی در انتقاداتش اشاره دارند. میراث شیخ احمد تربتی در تاریخ ایران به‌عنوان بنیان‌گذار روزنامه‌نگاری تندرو و شهید مشروطه ماندگار است.<ref name=":0">[https://ensani.ir/file/download/article/20120326171011-3043-120.pdf کتاب «روزنامه‌نگاران مقتول: سلطان‌العلمای خراسانی»، تالف سید محمد صدری طباطبایی]</ref><ref name=":1">[https://www.cgie.org.ir/fa/article/268719/%D8%B1%D9%88%D8%AD-%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%AF%D8%B3 روح‌القدوس - مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی]</ref><ref name=":2">[https://rch.ac.ir/article/Details/14166 از روزنامه‌های تندرو دوره مشروطه - دانشنامه جهان اسلام]</ref><ref name=":3">[https://www.torbat-h.ir/celebrities/sheykh-ahmad-torbati/ شیخ احمد تربتی، اولین شهید روزنامه‌نگار ایران - تربت شهر من]</ref><ref name=":4">کتاب «تاریخ مشروطه ایران»، تألیف [[احمد کسروی]]</ref> |
|
| |
|
| احسان فریدی در طول دوران بازداشت خود با محرومیت‌های گسترده‌ای از جمله عدم دسترسی به وکیل، محرومیت از ملاقات با خانواده و شرایط نامناسب زندان روبه‌رو شد. '''(حقوق بشر در ایران).''' گزارش‌ها حاکی از آن است که آقای احسان فریدی تحت شکنجه‌های جسمی و روانی شدید قرار گرفته و حتی دست به اعتصاب غذا زده است تا به وضعیت خود اعتراض کند. '''(صدای بازداشت‌شدگان).''' خانواده او نیز در واکنش به این شرایط، بارها در مقابل زندان تبریز تجمع اعتراضی برگزار کردند و خواستار لغو حکم و برقراری عدالت شدند، اما با بی‌خبری و بلاتکلیفی مواجه شدند. '''(تفسیر خبر).'''
| | == زندگی اولیه و تحصیلات == |
| | شیخ احمد تربتی در سال ۱۲۵۹ ش (۱۲۹۶ ق) در تربت حیدریه، از توابع خراسان، در خانواده‌ای مذهبی متولد شد. پدرش، شیخ محمد تربتی، از علمای محلی بود و برادرش، شیخ محمد تربتی، نیز در فعالیت‌های فرهنگی و مذهبی فعال بود. او از کودکی به علوم دینی علاقه‌مند بود و در محیطی سنتی پرورش یافت، اما با مهاجرت به مشهد، با اندیشه‌های نوین آشنا شد.<ref name=":1" /><ref name=":3" /> |
|
| |
|
| سازمان‌های حقوق بشری از جمله کانون حقوق بشر ایران این حکم را به شدت محکوم کرده‌اند و به بیانیه‌ای از عفو بین‌الملل اشاره کرده‌اند که آن را نمونه‌ای از «سرکوب بی‌رحمانه مخالفان» در ایران دانسته و خواستار مداخله فوری جامعه جهانی شده است. '''(کانون حقوق بشر ایران)۲.''' همچنین، سازمان حقوق بشری هه‌نگاو گزارش داد که صدور این حکم بخشی از موج جدید سرکوب دانشجویان در ایران است. '''(سازمان حقوق بشری هه‌نگاو).''' واکنش‌های داخلی نیز قابل توجه بود؛ دانشجویان دانشگاه تبریز با برگزاری تجمعات و انتشار بیانیه‌هایی، خشم خود را از این حکم ظالمانه ابراز کردند و خواستار لغو آن شدند. '''(ایران آزادی).''' سازمان جوانان کمونیست نیز فراخوانی برای اعتراض سراسری در دانشگاه‌ها صادر کرد. '''(سازمان جوانان کمونیست).'''
| | === تحصیلات و فعالیت‌های مذهبی === |
| | شیخ احمد تربتی تحصیلات دینی را در حوزه علمیه مشهد آغاز کرد و سپس به نجف رفت و نزد علمای برجسته، مانند [[آخوند ملا محمدکاظم خراسانی|آخوند خراسانی]]، فقه و اصول آموخت. او در نجف با جریان‌های تجددخواه آشنا شد و به تبریز مهاجرت کرد. در تبریز، به تدریس و فعالیت‌های فرهنگی پرداخت و با روشنفکران مشروطه‌خواه، مانند [[سیّدحسن تقی‌زاده|سید حسن تقی‌زاده]]، ارتباط برقرار کرد.<ref name=":0" /><ref name=":2" /> |
|
| |
|
| پروسه قضایی احسان فریدی مملو از ابهام و نقض حقوق اولیه بود. او در دادگاهی فاقد شفافیت و بدون حضور وکیل مستقل محاکمه شد. '''(نفس در قفس).''' اتهام «محاربه» که بر اساس شواهد مبهم و اعترافات اجباری تحت شکنجه به او نسبت داده شده بود، از سوی فعالان حقوق بشر به عنوان ابزاری برای ساکت کردن صداهای منتقد توصیف شده است. '''(دادخواست).''' منابع متعدد گزارش داده‌اند که آقای فریدی در زندان تبریز در شرایطی غیرانسانی نگهداری می‌شود و از مراقبت‌های پزشکی محروم مانده است. '''(ایران وایر).'''
| | == فعالیت‌های روزنامه‌نگاری == |
| | [[پرونده:روزنامه روح‌القدوس.jpg|جایگزین=روزنامه روح‌القدوس|بندانگشتی|330x330پیکسل|روزنامه روح‌القدوس]] |
|
| |
|
| این مورد همچنین توجه جامعه بین‌المللی را جلب کرد. [[شورای ملی مقاومت ایران]] با صدور اطلاعیه‌ای این حکم را محکوم کرد و از جامعه جهانی خواست تا برای نجات جان فریدی اقدام کند. '''(متن اطلاعیه تکمیل خواهد شد).''' علاوه بر این، دادخواستی با عنوان «نه به حکم اعدام احسان فریدی» در پلتفرم دادخواست منتشر شد که تاکنون حمایت گسترده‌ای به دست آورده است. '''(دادخواست).'''
| | === تأسیس روزنامه روح‌القدس === |
| | شیخ احمد تربتی در سال ۱۲۸۵، روزنامه «روح‌القدس» را در تبریز تأسیس کرد. این روزنامه با لحن تند و انتقادی، به افشای سیاست‌های استبدادی دربار قاجار، به‌ویژه محمدعلی شاه، و نفوذ خارجی (روسیه و انگلیس) می‌پرداخت. روح‌القدس با چاپ مقالات و کاریکاتورهای سیاسی، به یکی از تأثیرگذارترین نشریات دوره مشروطه تبدیل شد و به بیداری افکار عمومی کمک کرد. تربتی خود سردبیری و نگارش بخش عمده مقالات را بر عهده داشت.<ref name=":1" /><ref name=":3" /> |
|
| |
|
| == پیشینه و تحصیلات == | | === ویژگی‌ها و تأثیرات روح‌القدس === |
| احسان فریدی در سال ۱۳۸۱ در شهر تبریز، مرکز استان آذربایجان شرقی، به دنیا آمد. '''(ایران وایر).''' او در خانواده‌ای با پیشینه فرهنگی و کارگری بزرگ شد؛ پدرش کارگر کارخانه تراکتورسازی تبریز و مادرش معلم بازنشسته بود که این محیط بر شکل‌گیری دیدگاه‌های اجتماعی او تأثیر گذاشت. '''(تفسیر خبر).''' احسان فریدی از کودکی به مسائل اجتماعی علاقه نشان داد و در دوران راهنمایی و دبیرستان، به‌ویژه در مدرسه نمونه دولتی موسوم به شهید مدنی تبریز، به‌عنوان دانش‌آموزی فعال در فعالیت‌های گروهی و بحث‌های سیاسی شناخته می‌شد. '''(مانیتورینگ حقوق بشر ایران).''' این فعالیت‌ها شامل شرکت در جمع‌های غیررسمی برای بحث درباره حقوق کارگران و وضعیت آموزشی بود که بعدها به فعالیت‌های علنی‌تر او منجر شد.
| | روزنامه روح‌القدس به دلیل سبک تند و صریحش در انتقاد از استبداد و فساد درباری، در میان مشروطه‌خواهان محبوبیت یافت. این روزنامه، با انتشار اخبار سرکوب مشروطه‌خواهان و حمایت از مجلس، نقش مهمی در تقویت جنبش مشروطیت ایفا کرد. با این حال، برخی منابع به تندروی تربتی در مقالاتش اشاره دارند که گاه به جنجال منجر شد، اما این سبک او را به چهره‌ای برجسته در روزنامه‌نگاری مبارز تبدیل کرد.<ref name=":0" /><ref name=":2" /><ref name=":4" /> |
|
| |
|
| احسان فریدی پس از اتمام دبیرستان با معدل بالا در رشته ریاضی و فیزیک، در کنکور سراسری سال ۱۳۹۹ پذیرفته شد و وارد رشته مهندسی مکانیک دانشگاه تبریز، یکی از معتبرترین دانشگاه‌های شمال‌غرب ایران شد. '''(کانون حقوق بشر ایران)۱.''' در دانشگاه، او به عضویت انجمن اسلامی دانشجویان درآمد و به‌عنوان یکی از اعضای فعال، در سازماندهی تجمعات دانشجویی و انتشار نشریات انتقادی نقش داشت. '''(سازمان جوانان کمونیست).''' فریدی در سال دوم تحصیلش، در سال ۱۴۰۱، به دلیل شرکت در کارگاه‌های آموزشی حقوق بشر که توسط فعالان دانشجویی برگزار می‌شد، مورد توجه نهادهای امنیتی قرار گرفت. '''(نفس در قفس).''' او همچنین در پروژه‌های تحقیقاتی دانشگاهی درباره بهینه‌سازی انرژی کار کرد و مقاله‌ای درباره استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر در تبریز ارائه داد که مورد تحسین اساتیدش قرار گرفت، هرچند این فعالیت‌ها به دلیل فشارهای امنیتی نیمه‌تمام ماند. '''(دادخواست).'''
| | === محتوای سیاسی و فرهنگی روح‌القدس === |
| | روزنامه روح‌القدس، به دلیل محتوای سیاسی و فرهنگی تندش شهرت داشت. این روزنامه با انتشار مقالات انتقادی علیه استبداد محمدعلی شاه، فساد درباری، و نفوذ خارجی (به‌ویژه روسیه)، به افشای جنایات دربار و حمایت از آرمان‌های مشروطه پرداخت. روح‌القدس همچنین کاریکاتورهایی منتشر می‌کرد که مقامات قاجار را به سخره می‌گرفت. بخش فرهنگی روزنامه شامل اشعار شیخ احمد تربتی با تخلص «احمد» بود که مضامین عدالت و آزادی را ترویج می‌کرد. این محتوا، به‌ویژه در تبریز، به بسیج افکار عمومی علیه استبداد کمک کرد، اما تندروی در برخی مقالات، خشم دربار را برانگیخت.<ref name=":0" /><ref name=":1" /><ref name=":2" /> |
|
| |
|
| احسان فریدی در کنار تحصیل، به‌عنوان دستیار تحقیقاتی با یکی از اساتید دانشگاه همکاری داشت و همزمان در کارگاه‌های فنی محلی به‌عنوان کارآموز فعالیت می‌کرد تا هزینه‌های زندگی‌اش را تأمین کند. '''(حقوق بشر در ایران).''' این تجربه‌ها، همراه با تعامل با کارگران و دانشجویان، دیدگاه او را نسبت به نابرابری‌های اجتماعی تقویت کرد و او را به سمت فعالیت‌های مدنی سوق داد. با شروع [[اعتراضات سراسری ۱۴۰۱ ایران|اعتراضات سراسری ۱۴۰۱]]، احسان فریدی به‌عنوان یکی از رهبران دانشجویی در تبریز شناخته شد و این نقش، او را به هدف اصلی سرکوب نهادهای امنیتی تبدیل کرد. پیشینه و تحصیلات او نشان‌دهنده ترکیبی از استعداد آکادمیک و تعهد اجتماعی بود که مسیر زندگی‌اش را به سمت مبارزه با بی‌عدالتی هدایت کرد. '''(ایران آزادی).'''
| | == نقش در انقلاب مشروطیت == |
| | [[پرونده:سید احمد تربتی؛1.jpg|جایگزین=شیخ احمد تربتی به همراه افراد دستگیر شده در واقعه به توپ بستن مجلس|بندانگشتی|شیخ احمد تربتی به همراه افراد دستگیر شده در واقعه به توپ بستن مجلس ]] |
| | در دوره استبداد صغیر (۱۲۸۷–۱۲۸۸ ش)، شیخ احمد تربتی از فعالان برجسته مشروطه‌خواه در تبریز بود. او با انتشار مقالات تند در روزنامه روح‌القدس، سرکوب مشروطه‌خواهان توسط محمدعلی شاه را افشا کرد و به سازماندهی مقاومت در تبریز کمک نمود. تربتی با همکاری انجمن ایالتی تبریز و چهره‌هایی مانند [[ستارخان]]، به ترویج آرمان‌های مشروطه پرداخت.<ref name=":0" /><ref name=":3" /> |
|
| |
|
| == دستگیری‌ها و اعتصاب غذا == | | === همکاری با مشروطه‌خواهان === |
| احسان فریدی، دانشجوی ۲۲ ساله رشته مهندسی مکانیک دانشگاه تبریز، در مهر ۱۴۰۱ برای نخستین بار در جریان اعتراضات سراسری ایران دستگیر شد. '''(کانون حقوق بشر ایران)۱.''' این بازداشت پس از آن رخ داد که او در تجمعات دانشجویی دانشگاه تبریز، به همراه گروهی از هم‌کلاسی‌هایش، علیه سیاست‌های حکومتی سخنرانی کرده و بیانیه‌هایی در حمایت از حقوق کارگران و معلمان منتشر کرده بود. '''(ایران وایر).''' مأموران امنیتی با هجوم به خوابگاه دانشجویی، او را بدون ارائه حکم قضایی بازداشت کرده و به بازداشتگاه [[وزارت اطلاعات جمهوری اسلامی|وزارت اطلاعات]] در تبریز منتقل کردند. '''(سازمان حقوق بشری هه‌نگاو).''' در این دوره، احسان فریدی به مدت ۲۰ روز در سلول انفرادی نگهداری شد، جایی که از تماس با خانواده یا وکیل محروم بود و تحت فشارهای شدید روانی برای اعتراف به جرایم ساختگی قرار گرفت. '''(مانیتورینگ حقوق بشر ایران).'''
| | شیخ احمد تربتی با روشنفکران مشروطه‌خواه، از جمله سید حسن تقی‌زاده و اعضای انجمن سعادت، ارتباط نزدیکی داشت. او از طریق سخنرانی‌ها و مقالاتش، مردم تبریز را به حمایت از مشروطه و مقاومت در برابر استبداد تشویق کرد. این فعالیت‌ها او را به هدفی برای دربار و نیروهای استبدادی تبدیل کرد، اما روحیه مبارزاتی‌اش را تقویت نمود.<ref name=":1" /><ref name=":4" /> |
|
| |
|
| پس از آزادی موقت با قید وثیقه در دی ۱۴۰۱، او به دادگاه انقلاب تبریز فراخوانده شد و در اسفند همان سال به اتهام «تبلیغ علیه نظام» و «اخلال در نظم عمومی» به شش ماه حبس تعلیقی محکوم شد. '''(نفس در قفس).''' با این حال، فعالیت‌های مدنی او ادامه یافت و در خرداد ۱۴۰۳، بار دیگر توسط مأموران امنیتی در خیابان‌های تبریز بازداشت شد. '''(تفسیر خبر).''' این بار، اتهامات سنگین‌تری علیه او مطرح شد و به زندان مرکزی تبریز منتقل شد، جایی که شرایط سخت‌تری در انتظارش بود.
| | == فعالیت‌های ادبی و شعر == |
| | شیخ احمد تربتی با تخلص «احمد» دیوان شعری در سبک کلاسیک فارسی سرود. اشعار او که اغلب در قالب غزل و قصیده بودند، مضامین عاشقانه، اجتماعی، و سیاسی داشتند. تربتی در شعرهایش به عدالت، آزادی، و مبارزه با استبداد تأکید می‌کرد و از مشروطه‌خواهان ستایش می‌کرد. این اشعار گاه در روزنامه روح‌القدس منتشر می‌شد و به محبوبیت او در محافل ادبی تبریز افزود.<ref name=":1" /><ref name=":3" /> |
|
| |
|
| احسان فریدی در اعتراض به بازداشت غیرقانونی و شرایط زندان، در آبان ۱۴۰۱ دست به اعتصاب غذا زد. '''(صدای بازداشت‌شدگان).''' این اعتصاب که ۱۲ روز طول کشید، با هدف جلب توجه به وضعیت خود و دیگر زندانیان سیاسی آغاز شد. او در این مدت به دلیل کمبود مواد غذایی و آب، دچار کاهش وزن شدید، ضعف عمومی، و مشکلات گوارشی شد. '''(سازمان جوانان کمونیست).''' پس از پایان اعتصاب، بهداری زندان به او خدمات محدودی ارائه داد، اما این مراقبت‌ها کافی نبود و وضعیت جسمانی‌اش همچنان شکننده باقی ماند. '''(دادخواست).''' این اقدام او توجه فعالان حقوق بشر را جلب کرد و کمپین‌هایی برای حمایت از آزادی‌اش در شبکه‌های اجتماعی راه‌اندازی شد، که تا حدی فشار بر مقامات را افزایش داد. '''(ایران آزادی).'''
| | === تأثیر ادبی === |
| | فعالیت‌های ادبی شیخ احمد تربتی، به‌ویژه اشعار سیاسی‌اش، در دوره مشروطیت تأثیرگذار بود. اشعار او در گردهمایی‌های مشروطه‌خواهان خوانده می‌شد و به تقویت روحیه مبارزان کمک می‌کرد. سادگی سبک شعری او در مقایسه با شاعران برجسته قاجار تفاوت داشت، اما ارزش کار او در پیوند شعر با آرمان‌های مشروطه بود. دیوانش پس از مرگش به‌عنوان بخشی از میراث فرهنگی‌اش حفظ شد.<ref name=":0" /><ref name=":2" /> |
|
| |
|
| == اتهامات و پروسه دادگاهی == | | == ترور و پایان زندگی == |
| احسان فریدی با اتهامات متعددی در طول بازداشت‌هایش روبه‌رو شد که هر بار با شدت بیشتری پیگیری شدند. در اولین بازداشتش در مهر ۱۴۰۱، او به «تبلیغ علیه نظام» و «اخلال در نظم عمومی» متهم شد که بر اساس فعالیت‌هایش در تجمعات دانشجویی و انتشار بیانیه‌های انتقادی علیه سیاست‌های حکومتی بود. '''(کانون حقوق بشر ایران)۱.''' این اتهامات در دادگاه انقلاب تبریز بررسی شد و در اسفند ۱۴۰۱ به شش ماه حبس تعلیقی منجر شد، اما این حکم به‌عنوان ابزاری برای کنترل فعالیت‌های آینده او به کار گرفته شد. '''(ایران وایر).'''
| | [[پرونده:سید احمد تربتی؛2.jpg|جایگزین=سید احمد تربتی، سمت راست، پس از دستگیری|بندانگشتی|227x227پیکسل|سید احمد تربتی، سمت راست، پس از دستگیری]] |
| | شیخ احمد تربتی در سال ۱۲۸۸ ش (۱۳۲۷ ق) در تبریز، در جریان استبداد صغیر، توسط نیروهای وابسته به دربار محمدعلی شاه به قتل رسید. او به دلیل مقالات تند روزنامه روح‌القدس علیه استبداد و افشای سرکوب مشروطه‌خواهان، هدف نیروهای درباری قرار گرفت. تربتی در محله‌ای در تبریز دستگیر و پس از شکنجه، اعدام شد. این رویداد او را به اولین شهید روزنامه‌نگار ایران تبدیل کرد.<ref name=":0" /><ref name=":3" /> |
|
| |
|
| با بازداشت دوم در خرداد ۱۴۰۳، اتهامات احسان فریدی وارد مرحله‌ای جدی‌تر شد. مأموران امنیتی او را به «محاربه از طریق همکاری با گروه‌های مخالف نظام» متهم کردند، اتهامی که بر اساس اعترافاتی بود که تحت فشار و شکنجه از او گرفته شده بود. '''(سازمان حقوق بشری هه‌نگاو).''' این اتهام، که مجازات اعدام را به دنبال داشت، در دادگاه انقلاب تبریز مطرح شد و فریدی در جلسات محاکمه از حضور وکیل مستقل محروم بود. '''(نفس در قفس).''' دادگاه احسان فریدی در مهر ۱۴۰۳ برگزار شد و بر اساس شواهد غیرقابل استناد، از جمله فایل‌های صوتی و اسنادی که توسط خود مأموران تهیه شده بود، حکم صادر شد. '''(مانیتورینگ حقوق بشر ایران).'''
| | === پیامدهای ترور === |
| | ترور شیخ احمد تربتی واکنش‌های گسترده‌ای در میان مشروطه‌خواهان برانگیخت. مرگ او به تقویت روحیه مقاومت در تبریز و تسریع فتح تهران (۱۲۸۸ ش) کمک کرد. روزنامه روح‌القدس پس از مرگ او به فعالیت ادامه نداد، اما تأثیرش در بیداری افکار عمومی ماندگار شد. برخی منابع به تندروی‌های تربتی به‌عنوان عاملی برای خشم دربار اشاره دارند، اما شهادتش او را به نمادی از مبارزه علیه استبداد تبدیل کرد.<ref name=":1" /><ref name=":4" /> |
|
| |
|
| پروسه دادگاهی فریدی با نقض‌های گسترده همراه بود. جلسات دادگاه به‌صورت غیرعلنی برگزار شد و خانواده‌اش اجازه حضور نداشتند. '''(تفسیر خبر).''' در مرحله تجدیدنظر که در دی ۱۴۰۳ انجام شد، حکم اعدام تأیید شد، اما هیچ جزئیاتی از دلایل این تصمیم به وکلای مدافع اعلام نشد. '''(کانون حقوق بشر ایران)۲.''' فعالان حقوق بشر این روند را نمونه‌ای از استفاده ابزاری از سیستم قضایی برای سرکوب مخالفان توصیف کرده‌اند. '''(دادخواست).''' این اتهامات و محاکمه ناعادلانه، توجه زیادی را به وضعیت فریدی جلب کرد و پایه‌ای برای اعتراضات بعدی شد.
| | == میراث == |
| | شیخ احمد تربتی با تأسیس روزنامه روح‌القدس، نقش مهمی در توسعه روزنامه‌نگاری مبارز در دوره مشروطیت ایفا کرد. منابع تأکید دارند که روح‌القدس با لحن انتقادی و افشاگرانه، الگویی برای نشریات بعدی، مانند صوراسرافیل، شد. تربتی با مقالاتش به بیداری افکار عمومی و حمایت از آرمان‌های مشروطه کمک کرد و به‌عنوان پیشگام روزنامه‌نگاری تندرو شناخته می‌شود.<ref name=":1" /><ref name=":2" /> |
|
| |
|
| == شکنجه و زندان == | | === جایگاه در تاریخ ایران === |
| پس از دستگیری مجدد احسان فریدی در خرداد ۱۴۰۳، گزارش‌های متعددی از بدرفتاری و شکنجه در زندان مرکزی تبریز منتشر شد. سازمان حقوق بشری هه‌نگاو اعلام کرد که فریدی در روزهای اولیه بازداشت تحت ضرب و شتم شدید با باتوم و مشت قرار گرفت و برای چندین روز از خواب محروم شد تا به اجبار اعتراف کند. '''(سازمان حقوق بشری هه‌نگاو).''' ایران وایر گزارش داد که مأموران امنیتی او را به اتاق‌های بازجویی مجهز به نور شدید و صداهای بلند منتقل کرده و با تهدید به آزار خانواده‌اش، فشار روانی را افزایش داده بودند. '''(ایران وایر).''' این شکنجه‌ها به‌ویژه پس از انتقال به سلول انفرادی تشدید شد، جایی که او به مدت ۳۰ روز بدون دسترسی به نور طبیعی یا تهویه مناسب نگهداری شد. '''(نفس در قفس).'''
| | شیخ احمد تربتی به‌عنوان اولین شهید روزنامه‌نگار ایران، در تاریخ مشروطه جایگاه ویژه‌ای دارد. شهادت او الهام‌بخش مبارزان مشروطه، به‌ویژه در تبریز، بود و به تقویت جنبش مشروطیت کمک کرد. دیوان شعر او با تخلص «احمد»، که مضامین عدالت و آزادی را دربرداشت، نیز به‌عنوان بخشی از میراث فرهنگی‌اش باقی ماند. با وجود انتقادات به تندروی در مقالاتش، تربتی به‌عنوان نمادی از شجاعت و مبارزه علیه استبداد در تاریخ ایران ماندگار است.<ref name=":0" /><ref name=":3" /><ref name=":4" /> |
|
| |
|
| خانواده فریدی در مصاحبه با مانیتورینگ حقوق بشر ایران اعلام کردند که او از مشکلات جسمی جدی، از جمله خونریزی داخلی و ضعف شدید عضلانی، رنج می‌برد که به دلیل محرومیت از مراقبت‌های پزشکی وخیم‌تر شده بود. '''(مانیتورینگ حقوق بشر ایران).''' در آذر ۱۴۰۳، کانون حقوق بشر ایران تصاویری منتشر کرد که نشان‌دهنده آثار زخم‌ها و کبودی‌های عمیق روی بدن او بود، تصاویری که توسط زندانیان دیگر به‌صورت مخفیانه ضبط شده بود. '''(کانون حقوق بشر ایران)۲.''' این گزارش‌ها نشان داد که حتی پس از درخواست‌های مکرر خانواده، بهداری زندان از ارائه دارو یا معاینه تخصصی خودداری کرده بود. '''(حقوق بشر در ایران).'''
| | == منابع == |
| | |
| شرایط زندان مرکزی تبریز برای فریدی به‌شدت غیرانسانی توصیف شده است. او در بند ۱۲ این زندان، که به دلیل شلوغی و فقدان امکانات بهداشتی معروف است، نگهداری می‌شد. '''(ایران اینترنشنال).''' گزارش‌های تفسیر خبر حاکی از آن است که احسان فریدی به دلیل اعتراض به این شرایط، بارها به سلول‌های انفرادی کوچک‌تر منتقل شده و حتی از حق استفاده از کتاب یا خودکار محروم بوده است. '''(تفسیر خبر).''' این وضعیت، همراه با گزارش‌های متعدد از خودکشی‌های ناموفق دیگر زندانیان، نشان‌دهنده فشار روانی عظیمی است که بر احسان فریدی وارد شده است. '''(صدای بازداشت‌شدگان).''' فعالان حقوق بشر این شرایط را نقض آشکار کنوانسیون‌های بین‌المللی حقوق بشر دانسته‌اند و خواستار نظارت مستقل بر زندان‌ها شده‌اند. '''(دادخواست).'''
| |
| | |
| == واکنش‌های بین‌المللی، مواضع حقوق بشری و بیانیه عفو بین‌الملل ==
| |
| حکم اعدام احسان فریدی موجی از واکنش‌های بین‌المللی را به دنبال داشت. کانون حقوق بشر ایران در گزارش خود به بیانیه‌ای از عفو بین‌الملل اشاره کرده که این حکم را محکوم کرده و خواستار لغو فوری آن به دلیل صدور بر اساس اعترافات اجباری تحت شکنجه شده است. این نهاد همچنین از سازمان ملل خواست تا فشار بر رژیم ایران را افزایش دهد. '''(کانون حقوق بشر ایران)۲.''' سازمان حقوق بشری هه‌نگاو اعلام کرد که این حکم بخشی از سرکوب سیستماتیک دانشجویان در ایران است و خواستار مداخله فوری جامعه‌ی جهانی شد. '''(سازمان حقوق بشری هه‌نگاو).'''
| |
| | |
| رسانه‌هایی آزاد با انتشار مصاحبه‌هایی با خانواده و فعالان، توجه جهانی را به این پرونده جلب کردند. '''(ایران وایر).''' دانشجویان دانشگاه تبریز با برگزاری تجمعات، صدور حکم اعدام برای احسان فریدی را محکوم کردند. '''(ایران اینترنشنال).''' سازمان جوانان کمونیست فراخوانی برای اعتراض سراسری در دانشگاه‌ها صادر کرد و خواستار لغو حکم شد. '''(سازمان جوانان کمونیست).'''
| |
| | |
| === اطلاعیه شورای ملی مقاومت ===
| |
| | |
| == بی‌خبری خانواده و تجمعات اعتراضی ==
| |
| پس از صدور حکم اعدام احسان فریدی در دی ۱۴۰۳، خانواده او با وضعیت دشوار و رنج‌آوری از بی‌خبری و بلاتکلیفی روبه‌رو شدند. بر اساس گزارش حقوق بشر در ایران، از خرداد ۱۴۰۳ که فریدی برای بار دوم بازداشت شد، هیچ اطلاع رسمی از وضعیت او به خانواده ارائه نشده و مأموران امنیتی از پاسخ‌گویی خودداری کرده‌اند. '''(حقوق بشر در ایران).''' مادر احسان فریدی در مصاحبه‌ای با ایران وایر اظهار داشت که بارها به زندان مرکزی تبریز مراجعه کرده، اما هر بار با درهای بسته و تهدید به بازداشت مواجه شده است. '''(ایران وایر).''' این بی‌خبری، که بیش از یک سال ادامه داشته، فشار روانی شدیدی بر خانواده وارد کرده و پدر فریدی را به دلیل سکته قلبی ناشی از استرس به بیمارستان کشانده است. '''(نفس در قفس).''' فعالان حقوق بشر این وضعیت را بخشی از استراتژی نظام برای سرکوب خانواده‌های زندانیان سیاسی توصیف کرده‌اند. '''(تفسیر خبر).'''
| |
| | |
| در پاسخ به این شرایط، خانواده فریدی و حامیانش در تیر ۱۴۰۳ اولین تجمع اعتراضی را در مقابل [[زندان تبریز]] برگزار کردند (دادخواست). این گردهمایی با حضور مادر، خواهر، و تعدادی از دانشجویان همکلاسی فریدی همراه بود و با شعارهایی مانند «آزادی احسان» و «پایان بی‌عدالتی» برگزار شد (صدای بازداشت‌شدگان). گزارش سازمان جوانان کمونیست نشان می‌دهد که شرکت‌کنندگان پلاکاردهایی با تصاویر فریدی و مطالبی درباره نقض حقوق او در دست داشتند، اما نیروهای امنیتی با استفاده از گاز اشک‌آور و باتوم، تجمع را سرکوب کردند و چند نفر، از جمله خواهر فریدی، به‌صورت موقت بازداشت شدند (سازمان جوانان کمونیست). این اقدام خشم عمومی را برانگیخت و کمپین‌های آنلاین برای حمایت از خانواده شکل گرفت.
| |
| | |
| تجمعات ادامه یافت و در مرداد ۱۴۰۳، خانواده به همراه فعالان حقوق بشر در مقابل زندان اوین در تهران تجمع برگزار کردند تا توجه نهادهای بین‌المللی را جلب کنند (مانیتورینگ حقوق بشر ایران). این تجمع با حضور گسترده‌تر، از جمله نمایندگان تشکل‌های دانشجویی، همراه بود و بیانیه‌ای خوانده شد که خواستار بازدید مستقل از زندان و ملاقات با فریدی بود (ایران آزادی). با این حال، نیروهای انتظامی با استقرار گسترده و تهدید به استفاده از زور، از گسترش اعتراضات جلوگیری کردند (تفسیر خبر). خانواده همچنین نامه‌ای به سازمان ملل نوشتند و از دبیرکل خواستند تا هیئتی برای بررسی وضعیت فریدی اعزام شود، اما تاکنون پاسخی دریافت نکرده‌اند (حقوق بشر در ایران). این تلاش‌ها نشان‌دهنده عزم خانواده برای شکستن دیوار سکوت و جلب حمایت جهانی است، هرچند با مقاومت شدید نظام مواجه شده‌اند.
| |
| | |
| === بخش پنجم: بلاتکلیفی و وضعیت کنونی احسان فریدی ===
| |
| پس از تأیید حکم اعدام احسان فریدی در دی ۱۴۰۳، او وارد دوره‌ای از بلاتکلیفی طولانی‌مدت شد که همچنان ادامه دارد. بر اساس گزارش حقوق بشر در ایران، از زمان صدور حکم، هیچ تاریخ مشخصی برای اجرای آن اعلام نشده و فریدی در بند ۱۲ زندان مرکزی تبریز در شرایطی نامعلوم نگهداری می‌شود (حقوق بشر در ایران). این بلاتکلیفی، که بیش از هشت ماه به طول انجامیده، فشار روانی شدیدی بر او و خانواده‌اش وارد کرده است. منابع مختلف از جمله نفس در قفس گزارش داده‌اند که مقامات زندان از ارائه هرگونه اطلاعات به وکیل یا خانواده خودداری می‌کنند و حتی از انتقال نامه‌های فریدی به بیرون جلوگیری می‌شود (نفس در قفس). این وضعیت، که فعالان حقوق بشر آن را «استراتژی سکوت» نامیده‌اند، به‌عنوان ابزاری برای تضعیف روحیه زندانیان سیاسی به کار گرفته می‌شود (تفسیر خبر).
| |
| | |
| وضعیت کنونی فریدی با نگرانی‌های جدی همراه است. ایران وایر گزارش داده که او در سلول انفرادی به دلیل اعتراض به شرایط زندان بارها منتقل شده و از دسترسی به امکانات اولیه مانند پتو یا نور کافی محروم بوده است (ایران وایر). گزارش‌های تأییدشده از سوی مانیتورینگ حقوق بشر ایران نشان می‌دهد که فریدی در ژانویه ۲۰۲۵ (دی ۱۴۰۳) به دلیل وخامت حال جسمی به بهداری زندان منتقل شد، اما به گفته خانواده، درمان مناسبی دریافت نکرده و همچنان از مشکلات تنفسی و ضعف عمومی رنج می‌برد (مانیتورینگ حقوق بشر ایران). این وضعیت، همراه با گزارش‌هایی از خودداری مأموران از ارائه داروهای تجویز شده، نگرانی‌ها درباره بقای او را افزایش داده است (صدای بازداشت‌شدگان).
| |
| | |
| خانواده فریدی تلاش کرده‌اند با مراجعه به نهادهای قضایی و ارسال نامه به مقامات، وضعیت او را روشن کنند، اما این تلاش‌ها بی‌نتیجه مانده است (دادخواست). سازمان جوانان کمونیست گزارش داده که در فوریه ۲۰۲۵ (بهمن ۱۴۰۳)، خانواده با حضور در مقابل دادگاه انقلاب تبریز خواستار دیدار با قاضی پرونده شدند، اما با تهدید به بازداشت مواجه شدند (سازمان جوانان کمونیست). این بلاتکلیفی نه‌تنها بر فریدی تأثیر گذاشته، بلکه جامعه دانشجویی تبریز را نیز به تکاپو انداخته و کمپین‌هایی برای فشار بر دولت برای شفاف‌سازی وضعیت او راه‌اندازی شده است (ایران آزادی). با وجود این تلاش‌ها، تا لحظه نگارش این مقاله، هیچ تغییر مثبتی در وضعیت فریدی گزارش نشده و او همچنان در انتظار سرنوشت نامعلومی به سر می‌برد.
| |
| | |
| == منابع: == | |
| | |
| # '''حقوق بشر در ایران''': گزارشی از بلاتکلیفی احسان فریدی در زندان مرکزی تبریز
| |
| # '''سازمان حقوق بشری هه‌نگاو''': گزارشی از صدور حکم اعدام برای احسان فریدی دانشجوی اهل تبریز به اتهام "محاربه"
| |
| # '''کانون حقوق بشر ایران)۱''': بازداشت احسان فریدی توسط مأموران امنیتی
| |
| # '''کانون حقوق بشر ایران)۲''': صدور حکم اعدام برای احسان فریدی، دانشجوی دانشگاه تبریز
| |
| # '''ایران وایر''': احسان فریدی، دانشجوی تبریزی به اعدام محکوم شد
| |
| # '''ایران اینترنشنال''': احسان فریدی، زندانی سیاسی اهل تبریز، به اعدام محکوم شده است
| |
| # '''مانیتورینگ حقوق بشر ایران''': صدور حکم اعدام برای احسان فریدی؛ افزایش نگرانی‌ها از سرکوب دانشجویان در ایران
| |
| # '''ایران آزادی''': صدور حکم ظالمانه اعدام برای دانشجوی زندانی احسان فریدی
| |
| # '''نفس در قفس''': صدور حکم اعدام برای احسان فریدی، دانشجوی ۲۲ ساله و زندانی سیاسی در تبریز
| |
| # '''صدای بازداشت‌شدگان''': اعدام دانشجو، اعدام آینده ایران: خشم دانشجویان علیه حکم احسان فریدی
| |
| # '''تفسیر خبر''': اعدام احسان فریدی: نمایش بی‌عدالتی رژیم جمهوری اسلامی در تبریز
| |
| # '''سازمان جوانان کمونیست''': حکم اعدام احسان فریدی را با اعتراض سراسری دانشگاه‌ها لغو کنیم!
| |
| # '''دادخواست''': نه به حکم اعدام احسان فریدی دانشجوی آذربایجانی
| |
شیخ احمد تربتی شیخ احمد تربتی، روزنامه‌نگار و فعال مشروطه |
| شناسنامه |
|---|
| زادروز | ۱۲۵۹ خورشیدی |
|---|
| زادگاه | تربت حیدریه، |
|---|
| تاریخ مرگ | ۱۲۸۸ خورشیدی |
|---|
| محل مرگ | تبریز، |
|---|
| تحصیلات | فقه و اصول، حوزه‌های علمیه مشهد و نجف |
|---|
| اطلاعات سیاسی |
|---|
| حزب سیاسی | مشروطه‌خواه، وابسته به انجمن ایالتی تبریز |
|---|
| سمت | بنیان‌گذار و سردبیر روزنامه روح‌القدس |
|---|
| فعالیت‌ها | روزنامه‌نگاری مبارز، حمایت از مشروطیت، سرودن دیوان شعر با تخلص «احمد» |
|---|
|
شیخ احمد تربتی، (متولد سال ۱۲۵۹، تربت حیدریه – درگذشته ۱۲۸۸ ه. ش، تبریز) روزنامه‌نگار، شاعر، و فعال سیاسی دوره جنبش مشروطه ایران، بنیان‌گذار روزنامه «روح‌القدس» و اولین شهید روزنامه‌نگار کشور بود. او در تربت حیدریه متولد شد و تحصیلاتش را در حوزه‌های علمیه مشهد و نجف گذراند، اما با اندیشه‌های تجددخواهانه آشنا شد و به تبریز مهاجرت کرد. شیخ احمد تربتی در سال ۱۲۸۵، روزنامه روح‌القدس را تأسیس کرد که با لحن تند و انتقادی، استبداد محمدعلی شاه و نفوذ خارجی را افشا می‌کرد. در دوره استبداد صغیر (۱۲۸۷–۱۲۸۸ ش)، او به دلیل فعالیت‌هایش مورد سرکوب قرار گرفت و در سال ۱۲۸۸، در تبریز به قتل رسید. شیخ احمد تربتی با اشعار و مقالاتش، به بیداری افکار عمومی و حمایت از مشروطه کمک کرد، اما به دلیل مخالفت با دربار، قربانی خشونت شد. او از خاندانی مذهبی بود و برادرش، شیخ محمد تربتی، نیز در فعالیت‌های فرهنگی فعال بود. شیخ احمد تربتی با تخلص «احمد» شعرهایی در سبک کلاسیک سرود و در دیوانش از عدالت و آزادی سخن گفت. نقش روزنامه روح‌القدس در افشای جنایات استبداد، او را به نمادی از روزنامه‌نگاری مبارز تبدیل کرد. نقدهای مثبت او را به‌عنوان مبارز مشروطه و شهید رسانه ستایش می‌کنند، اما برخی منابع به تندروی در انتقاداتش اشاره دارند. میراث شیخ احمد تربتی در تاریخ ایران به‌عنوان بنیان‌گذار روزنامه‌نگاری تندرو و شهید مشروطه ماندگار است.[۱][۲][۳][۴][۵]
زندگی اولیه و تحصیلات
شیخ احمد تربتی در سال ۱۲۵۹ ش (۱۲۹۶ ق) در تربت حیدریه، از توابع خراسان، در خانواده‌ای مذهبی متولد شد. پدرش، شیخ محمد تربتی، از علمای محلی بود و برادرش، شیخ محمد تربتی، نیز در فعالیت‌های فرهنگی و مذهبی فعال بود. او از کودکی به علوم دینی علاقه‌مند بود و در محیطی سنتی پرورش یافت، اما با مهاجرت به مشهد، با اندیشه‌های نوین آشنا شد.[۲][۴]
تحصیلات و فعالیت‌های مذهبی
شیخ احمد تربتی تحصیلات دینی را در حوزه علمیه مشهد آغاز کرد و سپس به نجف رفت و نزد علمای برجسته، مانند آخوند خراسانی، فقه و اصول آموخت. او در نجف با جریان‌های تجددخواه آشنا شد و به تبریز مهاجرت کرد. در تبریز، به تدریس و فعالیت‌های فرهنگی پرداخت و با روشنفکران مشروطه‌خواه، مانند سید حسن تقی‌زاده، ارتباط برقرار کرد.[۱][۳]
فعالیت‌های روزنامه‌نگاری
تأسیس روزنامه روح‌القدس
شیخ احمد تربتی در سال ۱۲۸۵، روزنامه «روح‌القدس» را در تبریز تأسیس کرد. این روزنامه با لحن تند و انتقادی، به افشای سیاست‌های استبدادی دربار قاجار، به‌ویژه محمدعلی شاه، و نفوذ خارجی (روسیه و انگلیس) می‌پرداخت. روح‌القدس با چاپ مقالات و کاریکاتورهای سیاسی، به یکی از تأثیرگذارترین نشریات دوره مشروطه تبدیل شد و به بیداری افکار عمومی کمک کرد. تربتی خود سردبیری و نگارش بخش عمده مقالات را بر عهده داشت.[۲][۴]
ویژگی‌ها و تأثیرات روح‌القدس
روزنامه روح‌القدس به دلیل سبک تند و صریحش در انتقاد از استبداد و فساد درباری، در میان مشروطه‌خواهان محبوبیت یافت. این روزنامه، با انتشار اخبار سرکوب مشروطه‌خواهان و حمایت از مجلس، نقش مهمی در تقویت جنبش مشروطیت ایفا کرد. با این حال، برخی منابع به تندروی تربتی در مقالاتش اشاره دارند که گاه به جنجال منجر شد، اما این سبک او را به چهره‌ای برجسته در روزنامه‌نگاری مبارز تبدیل کرد.[۱][۳][۵]
محتوای سیاسی و فرهنگی روح‌القدس
روزنامه روح‌القدس، به دلیل محتوای سیاسی و فرهنگی تندش شهرت داشت. این روزنامه با انتشار مقالات انتقادی علیه استبداد محمدعلی شاه، فساد درباری، و نفوذ خارجی (به‌ویژه روسیه)، به افشای جنایات دربار و حمایت از آرمان‌های مشروطه پرداخت. روح‌القدس همچنین کاریکاتورهایی منتشر می‌کرد که مقامات قاجار را به سخره می‌گرفت. بخش فرهنگی روزنامه شامل اشعار شیخ احمد تربتی با تخلص «احمد» بود که مضامین عدالت و آزادی را ترویج می‌کرد. این محتوا، به‌ویژه در تبریز، به بسیج افکار عمومی علیه استبداد کمک کرد، اما تندروی در برخی مقالات، خشم دربار را برانگیخت.[۱][۲][۳]
نقش در انقلاب مشروطیت
شیخ احمد تربتی به همراه افراد دستگیر شده در واقعه به توپ بستن مجلس
در دوره استبداد صغیر (۱۲۸۷–۱۲۸۸ ش)، شیخ احمد تربتی از فعالان برجسته مشروطه‌خواه در تبریز بود. او با انتشار مقالات تند در روزنامه روح‌القدس، سرکوب مشروطه‌خواهان توسط محمدعلی شاه را افشا کرد و به سازماندهی مقاومت در تبریز کمک نمود. تربتی با همکاری انجمن ایالتی تبریز و چهره‌هایی مانند ستارخان، به ترویج آرمان‌های مشروطه پرداخت.[۱][۴]
همکاری با مشروطه‌خواهان
شیخ احمد تربتی با روشنفکران مشروطه‌خواه، از جمله سید حسن تقی‌زاده و اعضای انجمن سعادت، ارتباط نزدیکی داشت. او از طریق سخنرانی‌ها و مقالاتش، مردم تبریز را به حمایت از مشروطه و مقاومت در برابر استبداد تشویق کرد. این فعالیت‌ها او را به هدفی برای دربار و نیروهای استبدادی تبدیل کرد، اما روحیه مبارزاتی‌اش را تقویت نمود.[۲][۵]
فعالیت‌های ادبی و شعر
شیخ احمد تربتی با تخلص «احمد» دیوان شعری در سبک کلاسیک فارسی سرود. اشعار او که اغلب در قالب غزل و قصیده بودند، مضامین عاشقانه، اجتماعی، و سیاسی داشتند. تربتی در شعرهایش به عدالت، آزادی، و مبارزه با استبداد تأکید می‌کرد و از مشروطه‌خواهان ستایش می‌کرد. این اشعار گاه در روزنامه روح‌القدس منتشر می‌شد و به محبوبیت او در محافل ادبی تبریز افزود.[۲][۴]
تأثیر ادبی
فعالیت‌های ادبی شیخ احمد تربتی، به‌ویژه اشعار سیاسی‌اش، در دوره مشروطیت تأثیرگذار بود. اشعار او در گردهمایی‌های مشروطه‌خواهان خوانده می‌شد و به تقویت روحیه مبارزان کمک می‌کرد. سادگی سبک شعری او در مقایسه با شاعران برجسته قاجار تفاوت داشت، اما ارزش کار او در پیوند شعر با آرمان‌های مشروطه بود. دیوانش پس از مرگش به‌عنوان بخشی از میراث فرهنگی‌اش حفظ شد.[۱][۳]
ترور و پایان زندگی
سید احمد تربتی، سمت راست، پس از دستگیری
شیخ احمد تربتی در سال ۱۲۸۸ ش (۱۳۲۷ ق) در تبریز، در جریان استبداد صغیر، توسط نیروهای وابسته به دربار محمدعلی شاه به قتل رسید. او به دلیل مقالات تند روزنامه روح‌القدس علیه استبداد و افشای سرکوب مشروطه‌خواهان، هدف نیروهای درباری قرار گرفت. تربتی در محله‌ای در تبریز دستگیر و پس از شکنجه، اعدام شد. این رویداد او را به اولین شهید روزنامه‌نگار ایران تبدیل کرد.[۱][۴]
پیامدهای ترور
ترور شیخ احمد تربتی واکنش‌های گسترده‌ای در میان مشروطه‌خواهان برانگیخت. مرگ او به تقویت روحیه مقاومت در تبریز و تسریع فتح تهران (۱۲۸۸ ش) کمک کرد. روزنامه روح‌القدس پس از مرگ او به فعالیت ادامه نداد، اما تأثیرش در بیداری افکار عمومی ماندگار شد. برخی منابع به تندروی‌های تربتی به‌عنوان عاملی برای خشم دربار اشاره دارند، اما شهادتش او را به نمادی از مبارزه علیه استبداد تبدیل کرد.[۲][۵]
میراث
شیخ احمد تربتی با تأسیس روزنامه روح‌القدس، نقش مهمی در توسعه روزنامه‌نگاری مبارز در دوره مشروطیت ایفا کرد. منابع تأکید دارند که روح‌القدس با لحن انتقادی و افشاگرانه، الگویی برای نشریات بعدی، مانند صوراسرافیل، شد. تربتی با مقالاتش به بیداری افکار عمومی و حمایت از آرمان‌های مشروطه کمک کرد و به‌عنوان پیشگام روزنامه‌نگاری تندرو شناخته می‌شود.[۲][۳]
جایگاه در تاریخ ایران
شیخ احمد تربتی به‌عنوان اولین شهید روزنامه‌نگار ایران، در تاریخ مشروطه جایگاه ویژه‌ای دارد. شهادت او الهام‌بخش مبارزان مشروطه، به‌ویژه در تبریز، بود و به تقویت جنبش مشروطیت کمک کرد. دیوان شعر او با تخلص «احمد»، که مضامین عدالت و آزادی را دربرداشت، نیز به‌عنوان بخشی از میراث فرهنگی‌اش باقی ماند. با وجود انتقادات به تندروی در مقالاتش، تربتی به‌عنوان نمادی از شجاعت و مبارزه علیه استبداد در تاریخ ایران ماندگار است.[۱][۴][۵]
منابع
