کاربر:Khosro/صفحه تمرین NOINDEX: تفاوت میان نسخه‌ها

از ایران پدیا
پرش به ناوبری پرش به جستجو
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
(۲۹۰ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
'''سید احمد خاتمی'''، (متولد ۱۳۳۹، سمنانیکی از روحانیون برجسته و امام جمعه موقت تهران است که به دلیل مواضع تند و جنجالی‌اش در حوزه‌های سیاسی، اجتماعی، و فرهنگی، چهره‌ای مناقشه‌برانگیز محسوب می‌شود. او تحصیلات حوزوی خود را در قم گذراند و از سال ۱۳۸۴ به‌عنوان امام جمعه موقت تهران و عضو [[مجلس خبرگان]] رهبری فعالیت دارد. خاتمی از حامیان سرسخت [[رژیم ولایت فقیه|ولایت فقیه]] است و در سال ۱۴۰۱ اعلام کرد: «ایستادن در مقابل ولایت فقیه، مخالفت با خداست» '''(دویچه‌وله ۱).'''
[[پرونده:برای صفحه تمرین.jpg|بندانگشتی|1148x1148px]]
 
{{جعبه اطلاعات سیاست‌مدار
احمد خاتمی از اعدام‌ها و [[قتل عام ۶۷|قتل‌عام ۱۳۶۷]] دفاع کرده و آن را «خدمت بزرگ» به ملت دانسته است. '''(دویچه‌وله ۳).''' خاتمی خواستار سرکوب شدید اعتراضات، به‌ویژه [[اعتراضات سراسری ۱۴۰۱ ایران|اعتراضات سراسری ۱۴۰۱]]، شده و معترضان را «عوامل بیگانه» نامیده است. '''(مجاهدین خلق ایران).''' او همچنین از سیاست‌های سخت‌گیرانه علیه زنان حمایت کرده و اظهار داشته که برای اجرای حجاب باید «خون ریخته شود» '''(فرارو ۲).''' احمد خاتمی جشن‌های ایرانی مانند [[چهارشنبه‌سوری]] را «حرام» خوانده و آن‌ها را ضد اسلامی دانسته است. '''(فضول محله).''' در سال ۲۰۱۸، به دلیل نقشش در نقض حقوق بشر، از جمله حمایت از اعدام‌های فراقانونی و سرکوب [[آزادی بیان]]، توسط وزارت خزانه‌داری آمریکا تحریم شد. او این تحریم‌ها را «افتخار» دانست و آن را نشانه دشمنی آمریکا با اسلام خواند. '''(یورو نیوز).''' 
| نام              = شیخ احمد تربتی
 
| تصویر            = شیخ احمد تربتی؛3.jpg
اتهامات فساد مالی نیز علیه سید احمد خاتمی و نزدیکانش، از جمله دامادش، مطرح شده که به سوءاستفاده از اموال عمومی برای خرید املاک اشاره دارد، هرچند مدارک قطعی در این زمینه محدود است. '''(آزادگی).''' خاتمی در سال ۱۳۹۸ ادعا کرد که ایران فرمول ساخت بمب اتمی را دارد، اما به دلایل مذهبی از آن استفاده نمی‌کند. '''(دویچه‌وله ۲).''' او همچنین از فیلترینگ شبکه‌های اجتماعی خارجی حمایت کرده و در سال ۱۳۹۸ اعلام کرد که مجلس خبرگان مصوب کرده این شبکه‌ها نباید فعالیت کنند. '''(شب‌تاب).'''  (فرارو ۱، ایران وایر، دویچه‌وله ۱، یورو نیوز، مجاهدین خلق ایران).
| شرح تصویر        = شیخ احمد تربتی، روزنامه‌نگار و فعال مشروطه
| نام کامل        =
| زادروز          = ۱۲۵۹ خورشیدی
| شهر تولد        = تربت حیدریه
| کشور تولد        =
| تاریخ مرگ        = ۱۲۸۸ خورشیدی
| شهر مرگ          = تبریز
| کشور مرگ        =
| تحصیلات          = فقه و اصول، حوزه‌های علمیه مشهد و نجف
| دین              =
| حزب سیاسی        = مشروطه‌خواه، وابسته به انجمن ایالتی تبریز
| سمت              = بنیان‌گذار و سردبیر روزنامه روح‌القدس
| فعالیت‌ها        = روزنامه‌نگاری مبارز، حمایت از مشروطیت، سرودن دیوان شعر با تخلص «احمد»
|image_size=250پیکسل}}
'''شیخ احمد تربتی'''، (متولد سال ۱۲۵۹، تربت حیدریه – درگذشته ۱۲۸۸ ه‍. ش، تبریز) روزنامه‌نگار، شاعر، و فعال سیاسی دوره [[جنبش مشروطه ایران]]، بنیان‌گذار روزنامه «روح‌القدس» و اولین شهید روزنامه‌نگار کشور بود. او در تربت حیدریه متولد شد و تحصیلاتش را در حوزه‌های علمیه مشهد و نجف گذراند، اما با اندیشه‌های تجددخواهانه آشنا شد و به تبریز مهاجرت کرد. شیخ احمد تربتی در سال ۱۲۸۵، روزنامه روح‌القدس را تأسیس کرد که با لحن تند و انتقادی، استبداد [[محمد علی شاه|محمدعلی شاه]] و نفوذ خارجی را افشا می‌کرد. در دوره [[استبداد صغیر]] (۱۲۸۷–۱۲۸۸ ش)، او به دلیل فعالیت‌هایش مورد سرکوب قرار گرفت و در سال ۱۲۸۸، در تبریز به قتل رسید. شیخ احمد تربتی با اشعار و مقالاتش، به بیداری افکار عمومی و حمایت از مشروطه کمک کرد، اما به دلیل مخالفت با دربار، قربانی خشونت شد. او از خاندانی مذهبی بود و برادرش، شیخ محمد تربتی، نیز در فعالیت‌های فرهنگی فعال بود. شیخ احمد تربتی با تخلص «احمد» شعرهایی در سبک کلاسیک سرود و در دیوانش از عدالت و آزادی سخن گفت. نقش روزنامه روح‌القدس در افشای جنایات استبداد، او را به نمادی از روزنامه‌نگاری مبارز تبدیل کرد. نقدهای مثبت او را به‌عنوان مبارز مشروطه و شهید رسانه ستایش می‌کنند، اما برخی منابع به تندروی در انتقاداتش اشاره دارند. میراث شیخ احمد تربتی در تاریخ ایران به‌عنوان بنیان‌گذار روزنامه‌نگاری تندرو و شهید مشروطه ماندگار است.<ref name=":0">[https://ensani.ir/file/download/article/20120326171011-3043-120.pdf کتاب «روزنامه‌نگاران مقتول: سلطان‌العلمای خراسانی»، تالف سید محمد صدری طباطبایی]</ref><ref name=":1">[https://www.cgie.org.ir/fa/article/268719/%D8%B1%D9%88%D8%AD-%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%AF%D8%B3 روح‌القدوس - مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی]</ref><ref name=":2">[https://rch.ac.ir/article/Details/14166 از روزنامه‌های تندرو دوره مشروطه - دانشنامه جهان اسلام]</ref><ref name=":3">[https://www.torbat-h.ir/celebrities/sheykh-ahmad-torbati/ شیخ احمد تربتی، اولین شهید روزنامه‌نگار ایران - تربت شهر من]</ref><ref name=":4">کتاب «تاریخ مشروطه ایران»، تألیف [[احمد کسروی]]</ref>


== زندگی اولیه و تحصیلات ==
== زندگی اولیه و تحصیلات ==
سید احمد خاتمی در ۱۸ اردیبهشت ۱۳۳۹ در سمنان متولد شد. او از خانواده‌ای مذهبی بود و از ۱۱ سالگی به تحصیلات دینی روی آورد. در سال ۱۳۵۴، پس از اتمام دروس مقدماتی در حوزه علمیه صادقیه سمنان، به قم مهاجرت کرد و در حوزه علمیه قم به تحصیلات خود ادامه داد. در قم، تحت نظر آخوند [[محمدتقی مصباح یزدی]]، فقه، اصول، تفسیر، و کلام آموخت. احمد خاتمی در دوران تحصیلاتش، در فعالیت‌های سیاسی علیه رژیم پهلوی شرکت کرد و تحت تأثیر حمله به مدرسه فیضیه در سال ۱۳۴۲، به [[روح‌الله خمینی]] پیوست. این دوره، او را برای نقش‌های بعدی در ساختار سیاسی و مذهبی ایران آماده کرد. او در سال‌های اولیه [[انقلاب ضد سلطنتی|انقلاب ضدسلطنتی]]، در جلسات مخفیانه با دیگر روحانیون برای سازماندهی فعالیت‌ها مشارکت داشت و به دلیل سخنرانی‌هایش، به‌عنوان یکی از چهره‌های جوان و پرشور شناخته شد.
شیخ احمد تربتی در سال ۱۲۵۹ ش (۱۲۹۶ ق) در تربت حیدریه، از توابع خراسان، در خانواده‌ای مذهبی متولد شد. پدرش، شیخ محمد تربتی، از علمای محلی بود و برادرش، شیخ محمد تربتی، نیز در فعالیت‌های فرهنگی و مذهبی فعال بود. او از کودکی به علوم دینی علاقه‌مند بود و در محیطی سنتی پرورش یافت، اما با مهاجرت به مشهد، با اندیشه‌های نوین آشنا شد.<ref name=":1" /><ref name=":3" />
 
در سال ۱۳۵۷، او به همراه گروهی از طلاب، در تظاهرات علیه رژیم پهلوی شرکت کرد و پس از پیروزی انقلاب ضدسلطنتی، به عضویت اولیه در نهادهای انقلابی درآمد. او در سال ۱۳۶۰، به‌عنوان نماینده مردم سمنان در اولین دوره مجلس شورای اسلامی کاندیدا شد، اما موفق به کسب رأی نشد. این تجربه، او را به تمرکز بیشتر بر فعالیت‌های حوزوی و تبلیغی سوق داد.  در سال ۱۳۶۲، او به‌عنوان مسئول تبلیغات در جبهه‌های جنگ منصوب شد و در این نقش، به ترویج ایدئولوژی جنگ میان رزمندگان پرداخت. او همچنین در سال ۱۳۶۵، در دوره‌ای کوتاه، به‌عنوان مسئول حوزه علمیه سمنان فعالیت کرد تا آموزش طلاب را گسترش دهد. '''(فرارو ۱).'''
 
=== بخش دوم: مناصب و نقش‌های سیاسی ===
پس از انقلاب ۱۳۵۷، سید احمد خاتمی به تحصیلات عالی حوزوی ادامه داد و در جبهه‌های [[جنگ ایران و عراق]] حضور یافت. از سال ۱۳۶۴، تدریس در حوزه علمیه قم را آغاز کرد و از سال ۱۳۶۷، تدریس تفسیر قرآن را بر عهده گرفت. در سال ۱۳۶۹، به مجمع جهانی اهل بیت پیوست. در سال ۱۳۷۷، به‌عنوان نماینده مردم کرمان در سومین دوره مجلس خبرگان رهبری انتخاب شد و در دوره‌های چهارم و پنجم نیز این سمت را حفظ کرد. در سال ۱۳۸۴، توسط [[سید علی خامنه ای|سید علی خامنه‌ای]] به‌عنوان امام جمعه موقت تهران منصوب شد. در آبان ۱۳۹۹، پس از استعفای آخوند محمد یزدی به دلیل بیماری، به عضویت شورای نگهبان درآمد. او همچنین در شورای عالی انقلاب فرهنگی و جامعه مدرسین حوزه علمیه قم نقش داشته است.
 
احمد خاتمی در سال ۱۳۸۵، به‌عنوان رئیس گروه بین‌المللی تبلیغی دفتر تبلیغات اسلامی منصوب شد و در این سمت، برنامه‌های تبلیغی را در خارج از کشور، به‌ویژه در کشورهای آفریقایی، هدایت کرد. او در سال ۱۳۹۰، به‌عنوان عضو هیئت رئیسه مجلس خبرگان انتخاب شد و در سال ۱۳۹۴، به عضویت در کمیسیون سیاسی و اجتماعی این مجلس درآمد. '''(فرارو ۱).'''


در سال ۱۴۰۰، او در جلسات ویژه با مقامات امنیتی، درباره سیاست‌های سرکوبگری نظرات خود را اعلام کرد. '''(یورو نیوز).''' در سال ۱۳۸۷، او به‌عنوان مشاور فرهنگی خامنه‌ای منصوب شد و در این نقش، بر تولید محتوای دینی و مذهبی نظارت داشت. احمد خاتمی همچنین در سال ۱۳۹۶، به‌عنوان یکی از اعضای اصلی هیئت نظارت بر مطبوعات انتخاب شد و در این سمت، چندین نشریه را به دلیل انتقاد از نظام توقیف کرد. '''(فرارو ۱).'''
=== تحصیلات و فعالیت‌های مذهبی ===
شیخ احمد تربتی تحصیلات دینی را در حوزه علمیه مشهد آغاز کرد و سپس به نجف رفت و نزد علمای برجسته، مانند [[آخوند ملا محمدکاظم خراسانی|آخوند خراسانی]]، فقه و اصول آموخت. او در نجف با جریان‌های تجددخواه آشنا شد و به تبریز مهاجرت کرد. در تبریز، به تدریس و فعالیت‌های فرهنگی پرداخت و با روشنفکران مشروطه‌خواه، مانند [[سیّدحسن تقی‌زاده|سید حسن تقی‌زاده]]، ارتباط برقرار کرد.<ref name=":0" /><ref name=":2" />


== مواضع سیاسی و حمایت از ولایت فقیه ==
== فعالیت‌های روزنامه‌نگاری ==
خاتمی از حامیان سرسخت ولایت فقیه است. او در سال ۱۴۰۱، در خطبه‌های نماز جمعه تهران، گفت: <blockquote>«ایستادن در مقابل ولایت فقیه، مخالفت با خداست»</blockquote>او ولی فقیه را نائب عام امام زمان دانست. '''(دویچه‌وله ۱).'''
[[پرونده:روزنامه روح‌القدوس.jpg|جایگزین=روزنامه روح‌القدوس|بندانگشتی|330x330پیکسل|روزنامه روح‌القدوس]]


سید احمد خاتمی همچنین از اعدام‌های ۱۳۶۷ دفاع کرده و آن را «خدمت بزرگ» [[روح‌الله خمینی|خمینی]] به ملت ایران توصیف کرده است. '''(دویچه‌وله ۳).''' در جریان اعتراضات ۱۳۸۸، خاتمی معترضان را «فتنه‌گر» خواند و خواستار برخورد قاطع با آن‌ها شد. '''(رادیو فردا ۱).''' در سال ۱۴۰۱، او معترضان را «برانداز» نامید و از اقدامات امنیتی حمایت کرد. '''(مجاهدین خلق ایران).'''
=== تأسیس روزنامه روح‌القدس ===
شیخ احمد تربتی در سال ۱۲۸۵، روزنامه «روح‌القدس» را در تبریز تأسیس کرد. این روزنامه با لحن تند و انتقادی، به افشای سیاست‌های استبدادی دربار قاجار، به‌ویژه محمدعلی شاه، و نفوذ خارجی (روسیه و انگلیس) می‌پرداخت. روح‌القدس با چاپ مقالات و کاریکاتورهای سیاسی، به یکی از تأثیرگذارترین نشریات دوره مشروطه تبدیل شد و به بیداری افکار عمومی کمک کرد. تربتی خود سردبیری و نگارش بخش عمده مقالات را بر عهده داشت.<ref name=":1" /><ref name=":3" />


احمد خاتمی در سال ۱۳۹۸، ادعا کرد که ایران فرمول ساخت بمب اتمی را دارد، اما به دلایل مذهبی از آن استفاده نمی‌کند. '''(دویچه‌وله ۲).''' در سال ۱۳۹۶، او در واکنش به اظهارات [[حسن روحانی]] درباره همه‌پرسی، گفت: <blockquote>«هرگز به آرزوی خود برای همه‌پرسی عمومی نخواهید رسید» '''(رادیو فردا ۱).''' </blockquote>خاتمی در سال ۱۴۰۲، در سخنرانی‌ای، از لزوم حفظ نظام با هر هزینه‌ای سخن گفت و خواستار وحدت حامیان ولایت فقیه شد. '''(رادیو فردا ۲).''' در سال ۱۳۹۵، او در خطبه‌ای اعلام کرد که ولایت فقیه تنها راه نجات کشور است و هرگونه انتقاد از آن، خیانت به انقلاب محسوب می‌شود. '''(دویچه‌وله ۱).''' او در سال ۱۳۸۹، در دیدار با نیروهای [[بسیج]]، از آن‌ها خواست تا با هرگونه انحراف از ولایت فقیه مقابله کنند. '''(رادیو فردا ۱).'''
=== ویژگی‌ها و تأثیرات روح‌القدس ===
روزنامه روح‌القدس به دلیل سبک تند و صریحش در انتقاد از استبداد و فساد درباری، در میان مشروطه‌خواهان محبوبیت یافت. این روزنامه، با انتشار اخبار سرکوب مشروطه‌خواهان و حمایت از مجلس، نقش مهمی در تقویت جنبش مشروطیت ایفا کرد. با این حال، برخی منابع به تندروی تربتی در مقالاتش اشاره دارند که گاه به جنجال منجر شد، اما این سبک او را به چهره‌ای برجسته در روزنامه‌نگاری مبارز تبدیل کرد.<ref name=":0" /><ref name=":2" /><ref name=":4" />


== سرکوب اعتراضات ==
=== محتوای سیاسی و فرهنگی روح‌القدس ===
خاتمی در سرکوب اعتراضات مردمی نقش داشته است. در سال ۱۳۸۸، او از سرکوب معترضان حمایت کرد و در سال ۱۴۰۱، خواستار برخورد شدید با معترضان شد. او در خطبه‌هایش، معترضان را «عوامل بیگانه» و «برانداز» خوانده و از نیروهای امنیتی خواسته است تا با آن‌ها مقابله کنند. در سال ۱۳۹۶، او شعار «نه غزه، نه لبنان» را «صدای بیگانه» نامید و گفت: «این صدا باید خفه شود» '''(ملّیون ایران).''' این اظهارات، به تشدید فضای سرکوب در تهران منجر شد. '''(ایران آزادی ۱).''' در سال ۱۴۰۱، احمد خاتمی در سخنرانی‌ای اعلام کرد: <blockquote>«در اغتشاشات سال ۱۴۰۱، صریح گفتند ما می‌خواهیم نظام را براندازیم» </blockquote>او در ادامه خواستار مجازات شدید معترضان شد. '''(مجاهدین خلق ایران).'''
روزنامه روح‌القدس، به دلیل محتوای سیاسی و فرهنگی تندش شهرت داشت. این روزنامه با انتشار مقالات انتقادی علیه استبداد محمدعلی شاه، فساد درباری، و نفوذ خارجی (به‌ویژه روسیه)، به افشای جنایات دربار و حمایت از آرمان‌های مشروطه پرداخت. روح‌القدس همچنین کاریکاتورهایی منتشر می‌کرد که مقامات قاجار را به سخره می‌گرفت. بخش فرهنگی روزنامه شامل اشعار شیخ احمد تربتی با تخلص «احمد» بود که مضامین عدالت و آزادی را ترویج می‌کرد. این محتوا، به‌ویژه در تبریز، به بسیج افکار عمومی علیه استبداد کمک کرد، اما تندروی در برخی مقالات، خشم دربار را برانگیخت.<ref name=":0" /><ref name=":1" /><ref name=":2" />


سید احمد خاتمی در سال ۱۳۸۹، در واکنش به اعتراضات دانشجویی، از تعطیلی دانشگاه‌ها برای جلوگیری از تجمعات حمایت کرد. او در سال ۱۳۹۸، از افزایش گشت‌های امنیتی در آستانه اعتراضات حمایت کرد و آن را «ضرورت حفظ امنیت» خواند. '''(ایران آزادی ۲).''' در سال ۱۳۸۶، او در خطبه‌ای از قوه قضائیه خواست تا با معترضان اقتصادی برخورد قاطع کند و آن‌ها را «مفسدان اقتصادی» نامید. '''(ایران آزادی ۱).''' خاتمی در سال ۱۴۰۰، از [[نیروی انتظامی جمهوری اسلامی|نیروهای انتظامی]] خواست تا با هرگونه تجمع بدون مجوز با شدت عمل برخورد کنند. '''(مجاهدین خلق ایران).'''
== نقش در انقلاب مشروطیت ==
[[پرونده:سید احمد تربتی؛1.jpg|جایگزین=شیخ احمد تربتی به همراه افراد دستگیر شده در واقعه به توپ بستن مجلس|بندانگشتی|شیخ احمد تربتی به همراه افراد دستگیر شده در واقعه به توپ بستن مجلس    ]]
در دوره استبداد صغیر (۱۲۸۷–۱۲۸۸ ش)، شیخ احمد تربتی از فعالان برجسته مشروطه‌خواه در تبریز بود. او با انتشار مقالات تند در روزنامه روح‌القدس، سرکوب مشروطه‌خواهان توسط محمدعلی شاه را افشا کرد و به سازماندهی مقاومت در تبریز کمک نمود. تربتی با همکاری انجمن ایالتی تبریز و چهره‌هایی مانند [[ستارخان]]، به ترویج آرمان‌های مشروطه پرداخت.<ref name=":0" /><ref name=":3" />


== مواضع درباره زنان ==
=== همکاری با مشروطه‌خواهان ===
سید احمد خاتمی از سیاست‌های سخت‌گیرانه علیه زنان حمایت می‌کند. او در سال ۱۴۰۲، در پاسخ به سؤالی درباره بدحجابی، گفت: <blockquote>«برای حل مسئله حجاب باید خون ریخته شود» '''(فرارو ۲).''' </blockquote>این اظهارات نشان‌دهنده دیدگاه‌های افراطی او در مورد اجرای قوانین شریعت است. او همچنین زنان بی‌حجاب را «همسران دزدها» خوانده و آن‌ها را مورد تحقیر قرار داده است. '''(ایران وایر).''' در سال ۱۴۰۱، احمد خاتمی از [[گشت ارشاد|گشت‌های ارشاد]] حمایت کرد و خواستار تشدید نظارت بر پوشش زنان شد. '''(ایران وایر).''' او پیش از این نیز، در سال ۱۳۹۹، در خطبه‌ای اعلام کرد که زنان باید به‌عنوان نگهبانان ارزش‌های اسلامی عمل کنند و هرگونه انحراف از حجاب، تهدیدی برای جامعه است. '''(ایران وایر).''' خاتمی در سال ۱۳۹۸، از قوه قضائیه خواست تا مجازات‌های سنگین‌تری برای بدحجابی در نظر بگیرد و آن را «جرم امنیتی» نامید. '''(فرارو ۲).'''
شیخ احمد تربتی با روشنفکران مشروطه‌خواه، از جمله سید حسن تقی‌زاده و اعضای انجمن سعادت، ارتباط نزدیکی داشت. او از طریق سخنرانی‌ها و مقالاتش، مردم تبریز را به حمایت از مشروطه و مقاومت در برابر استبداد تشویق کرد. این فعالیت‌ها او را به هدفی برای دربار و نیروهای استبدادی تبدیل کرد، اما روحیه مبارزاتی‌اش را تقویت نمود.<ref name=":1" /><ref name=":4" />


احمد خاتمی در سال ۱۳۸۷، در سخنرانی‌ای، از زنان خواست تا از حضور در اماکن عمومی بدون چادر خودداری کنند و آن را «حفظ عفت عمومی» خواند. '''(ایران وایر).''' در سال ۱۴۰۰، او در دیدار با نیروهای انتظامی، از آن‌ها خواست تا با زنان بدحجاب با شدت بیشتری برخورد کنند و این را وظیفه شرعی دانست. خاتمی همچنین در سال ۱۳۹۶، در واکنش به حضور زنان در ورزشگاه‌ها، گفت که این کار «نقض قوانین اسلامی» است و خواستار جلوگیری از آن شد. '''(ایران وایر).''' در سال ۱۳۸۹، او از ممنوعیت ورود زنان به برخی پارک‌ها بدون همراه مرد حمایت کرد و این را «حفظ امنیت اجتماعی» نامید. '''(فرارو ۲).'''
== فعالیت‌های ادبی و شعر ==
شیخ احمد تربتی با تخلص «احمد» دیوان شعری در سبک کلاسیک فارسی سرود. اشعار او که اغلب در قالب غزل و قصیده بودند، مضامین عاشقانه، اجتماعی، و سیاسی داشتند. تربتی در شعرهایش به عدالت، آزادی، و مبارزه با استبداد تأکید می‌کرد و از مشروطه‌خواهان ستایش می‌کرد. این اشعار گاه در روزنامه روح‌القدس منتشر می‌شد و به محبوبیت او در محافل ادبی تبریز افزود.<ref name=":1" /><ref name=":3" />


== مواضع فرهنگی ==
=== تأثیر ادبی ===
سید احمد خاتمی با فرهنگ و سنت‌های ایرانی، به‌ویژه جشن‌های ملی، مخالف است. او چهارشنبه‌سوری را «حرام» و «ضد اسلامی» دانسته و خواستار ممنوعیت آن شده است. او در سال ۱۳۹۴، اعلام کرد که برگزاری این جشن، فرهنگ غربی را ترویج می‌دهد و باید با آن مقابله شود. '''(فضول محله).''' او همچنین از فیلترینگ شبکه‌های اجتماعی خارجی حمایت کرده و در سال ۱۳۹۸، اعلام کرد که مجلس خبرگان مصوب کرده این شبکه‌ها نباید فعالیت کنند. احمد خاتمی در سال ۱۳۹۶، در خطبه‌ای، از مردم خواست تا از تماشای برنامه‌های ماهواره‌ای خودداری کنند و آن را «ابزار دشمن» نامید. '''(شب‌تاب).''' او دینداری را دارای هزینه برای مردم دانسته و گفته است: «دینداری هزینه دارد». خاتمی در سال ۱۳۸۹، از ممنوعیت موسیقی در اماکن عمومی حمایت کرد و آن را «منافی ارزش‌های اسلامی» دانست.  '''(گاناز تی‌وی).''' او همچنین در سال ۱۴۰۱، از تعطیلی سینماها در ماه رمضان دفاع کرد و آن را «حفظ تقدس ماه» خواند. در سال ۱۳۹۵، نیز از ممنوعیت تئاترهای خیابانی حمایت کرد و آن‌ها را «مخالف شریعت» نامید.  '''(شب‌تاب).''' او در سال ۱۳۸۸، در واکنش به برگزاری نمایشگاه‌های هنری، گفت که این فعالیت‌ها باید تحت نظارت شدید قرار گیرند تا از «انحراف فرهنگی» جلوگیری شود. '''(گاناز تی‌وی).'''
فعالیت‌های ادبی شیخ احمد تربتی، به‌ویژه اشعار سیاسی‌اش، در دوره مشروطیت تأثیرگذار بود. اشعار او در گردهمایی‌های مشروطه‌خواهان خوانده می‌شد و به تقویت روحیه مبارزان کمک می‌کرد. سادگی سبک شعری او در مقایسه با شاعران برجسته قاجار تفاوت داشت، اما ارزش کار او در پیوند شعر با آرمان‌های مشروطه بود. دیوانش پس از مرگش به‌عنوان بخشی از میراث فرهنگی‌اش حفظ شد.<ref name=":0" /><ref name=":2" />


== تحریم‌ها و واکنش‌های بین‌المللی ==
== ترور و پایان زندگی ==
در سال ۲۰۱۸، خاتمی به دلیل نقشش در [[نقض حقوق بشر در ایران|نقض حقوق بشر]]، از جمله حمایت از اعدام‌های فراقانونی و سرکوب آزادی بیان، توسط وزارت خزانه‌داری آمریکا تحریم شد. او این تحریم‌ها را «افتخار» دانست و آن را نشانه دشمنی آمریکا با اسلام خواند. '''(یورو نیوز).''' در سال ۱۴۰۳، سازمان عفو بین‌الملل سید احمد خاتمی را به دلیل حمایت از سرکوب معترضان محکوم کرد. '''(ایران وایر).''' او در سال ۲۰۱۹، در واکنش به تحریم‌ها، گفت که این اقدامات، نشانه قدرت نظام است و نباید به آن‌ها توجهی کرد. در سال ۱۴۰۲، اتحادیه اروپا نیز او را در فهرست افرادی قرار داد که به دلیل نقض حقوق بشر تحت نظر هستند، اما تحریم رسمی اعمال نکرد. خاتمی در سال ۱۴۰۱، در سخنرانی‌ای، از حامیان بین‌المللی حقوق بشر انتقاد کرد و آن‌ها را «ابزار استعمار» نامید. احمد خاتمی همچنین در سال ۲۰۲۰، در دیدار با مقامات قضایی، از تحریم‌ها به‌عنوان فرصتی برای خودکفایی اقتصادی یاد کرد. '''(یورو نیوز).'''  او در سال ۱۴۰۳، در واکنش به گزارش‌های حقوق بشری، گفت که این گزارش‌ها «جعلی» هستند و هدف آن‌ها تضعیف نظام است. '''(ایران وایر).'''
[[پرونده:سید احمد تربتی؛2.jpg|جایگزین=سید احمد تربتی، سمت راست، پس از دستگیری|بندانگشتی|227x227پیکسل|سید احمد تربتی، سمت راست، پس از دستگیری]]
شیخ احمد تربتی در سال ۱۲۸۸ ش (۱۳۲۷ ق) در تبریز، در جریان استبداد صغیر، توسط نیروهای وابسته به دربار محمدعلی شاه به قتل رسید. او به دلیل مقالات تند روزنامه روح‌القدس علیه استبداد و افشای سرکوب مشروطه‌خواهان، هدف نیروهای درباری قرار گرفت. تربتی در محله‌ای در تبریز دستگیر و پس از شکنجه، اعدام شد. این رویداد او را به اولین شهید روزنامه‌نگار ایران تبدیل کرد.<ref name=":0" /><ref name=":3" />


== اتهامات و انتقادات ==
=== پیامدهای ترور ===
اتهامات فساد مالی علیه سید احمد خاتمی و نزدیکانش مطرح شده است. برخی منابع، او را به سوءاستفاده از موقعیت خود برای منافع شخصی متهم کرده‌اند، هرچند مدارک قطعی در این زمینه محدود است. در سال ۱۴۰۱، شایعه شد که او و دامادش از اموال عمومی برای خرید املاک استفاده کرده‌اند، اما این ادعاها تأیید نشد.  '''(آزادگی).''' اظهارات او درباره «خون‌ریزی برای حجاب» و «مخالفت با خدا» به دلیل مخالفت با ولایت فقیه، انتقادات گسترده‌ای را برانگیخته است. '''(ایران پرس نیوز).''' در سال ۱۴۰۳، شایعاتی درباره کنار گذاشته شدن او از برخی مناصب، از جمله شورای عالی حوزه‌های علمیه، مطرح شد که به گمانه‌زنی‌هایی درباره جانشینی [[مجتبی خامنه‌ای]] منجر شد، اما او این شایعات را رد کرد. '''(یورو نیوز).''' او در سال ۱۳۹۷، در واکنش به انتقادات، گفت: <blockquote>«دشمنان نظام با تهمت، می‌خواهند ما را تضعیف کنند» '''(سیمای آزادی).''' </blockquote>در سال ۱۴۰۰، برخی فعالان، احمد خاتمی را به دریافت رشوه از تجار برای تسهیل فعالیت‌های اقتصادی متهم کردند، اما مدارک مستندی ارائه نشد. در سال ۱۳۹۹، گزارش‌هایی از واگذاری یک زمین اوقافی به نزدیکان او منتشر شد، اما این موضوع توسط مقامات رد شد. '''(آزادگی).''' خاتمی در سال ۱۳۸۶، در واکنش به اتهامات، گفت که این ادعاها «دسیسه دشمنان» است. '''(سیمای آزادی).'''
ترور شیخ احمد تربتی واکنش‌های گسترده‌ای در میان مشروطه‌خواهان برانگیخت. مرگ او به تقویت روحیه مقاومت در تبریز و تسریع فتح تهران (۱۲۸۸ ش) کمک کرد. روزنامه روح‌القدس پس از مرگ او به فعالیت ادامه نداد، اما تأثیرش در بیداری افکار عمومی ماندگار شد. برخی منابع به تندروی‌های تربتی به‌عنوان عاملی برای خشم دربار اشاره دارند، اما شهادتش او را به نمادی از مبارزه علیه استبداد تبدیل کرد.<ref name=":1" /><ref name=":4" />


== مواضع اقتصادی ==
== میراث ==
سید احمد خاتمی در زمینه مسائل اقتصادی نیز مواضع مشخصی داشته است. او در سال ۱۳۹۷، در خطبه‌های نماز جمعه، از سیاست‌های اقتصادی دولت حمایت کرد و گفت که تحریم‌ها نباید بهانه‌ای برای ضعف اقتصادی باشد. او در سال ۱۳۹۹، از افزایش قیمت‌ها انتقاد کرد، اما تأکید کرد که مردم باید صبر کنند تا نظام به خودکفایی برسد. در سال ۱۴۰۰، نیز از خصوصی‌سازی انتقاد کرد و آن را «تهدیدی برای اقتصاد اسلامی» نامید. '''(یورو نیوز).'''
شیخ احمد تربتی با تأسیس روزنامه روح‌القدس، نقش مهمی در توسعه روزنامه‌نگاری مبارز در دوره مشروطیت ایفا کرد. منابع تأکید دارند که روح‌القدس با لحن انتقادی و افشاگرانه، الگویی برای نشریات بعدی، مانند صوراسرافیل، شد. تربتی با مقالاتش به بیداری افکار عمومی و حمایت از آرمان‌های مشروطه کمک کرد و به‌عنوان پیشگام روزنامه‌نگاری تندرو شناخته می‌شود.<ref name=":1" /><ref name=":2" />


احمد خاتمی در سال ۱۳۹۸، در دیدار با تجار، از آن‌ها خواست تا با دولت همکاری کنند و از تحریم‌ها عبور کنند. '''(فرارو ۱).''' او در سال ۱۴۰۱، در واکنش به اعتراضات اقتصادی، گفت: <blockquote>«اگر شل بگیریم، مردم همه ما را بدار می‌کشند»</blockquote>او در ادامه خواستار سرکوب اعتراضات کارگری شد. '''(بگو نه).''' در سال ۱۳۹۶، او از حذف یارانه‌ها حمایت کرد و آن را «ضرورت اقتصادی» خواند. '''(فرارو ۱).''' خاتمی همچنین در سال ۱۴۰۲، از تولید داخلی دفاع کرد و گفت که باید با تکیه بر منابع داخلی، از وابستگی به خارج جلوگیری شود. '''(یورو نیوز).''' در سال ۱۳۸۹، او از بانک‌ها خواست تا وام‌های کلان را فقط به افراد مورد اعتماد نظام اختصاص دهند. '''(فرارو ۱).''' خاتمی در سال ۱۴۰۳، در سخنرانی‌ای، از گرانی‌ها انتقاد کرد، اما آن را نتیجه «دسیسه دشمنان» دانست. '''(یورو نیوز).'''
=== جایگاه در تاریخ ایران ===
شیخ احمد تربتی به‌عنوان اولین شهید روزنامه‌نگار ایران، در تاریخ مشروطه جایگاه ویژه‌ای دارد. شهادت او الهام‌بخش مبارزان مشروطه، به‌ویژه در تبریز، بود و به تقویت جنبش مشروطیت کمک کرد. دیوان شعر او با تخلص «احمد»، که مضامین عدالت و آزادی را دربرداشت، نیز به‌عنوان بخشی از میراث فرهنگی‌اش باقی ماند. با وجود انتقادات به تندروی در مقالاتش، تربتی به‌عنوان نمادی از شجاعت و مبارزه علیه استبداد در تاریخ ایران ماندگار است.<ref name=":0" /><ref name=":3" /><ref name=":4" />


== منابع: ==
== منابع ==

نسخهٔ ‏۲۳ اکتبر ۲۰۲۵، ساعت ۱۷:۴۸

برای صفحه تمرین.jpg
شیخ احمد تربتی
شیخ احمد تربتی؛3.jpg
شیخ احمد تربتی، روزنامه‌نگار و فعال مشروطه
شناسنامه
زادروز۱۲۵۹ خورشیدی
زادگاهتربت حیدریه،
تاریخ مرگ۱۲۸۸ خورشیدی
محل مرگتبریز،
تحصیلاتفقه و اصول، حوزه‌های علمیه مشهد و نجف
اطلاعات سیاسی
حزب سیاسیمشروطه‌خواه، وابسته به انجمن ایالتی تبریز
سمتبنیان‌گذار و سردبیر روزنامه روح‌القدس
فعالیت‌هاروزنامه‌نگاری مبارز، حمایت از مشروطیت، سرودن دیوان شعر با تخلص «احمد»

شیخ احمد تربتی، (متولد سال ۱۲۵۹، تربت حیدریه – درگذشته ۱۲۸۸ ه‍. ش، تبریز) روزنامه‌نگار، شاعر، و فعال سیاسی دوره جنبش مشروطه ایران، بنیان‌گذار روزنامه «روح‌القدس» و اولین شهید روزنامه‌نگار کشور بود. او در تربت حیدریه متولد شد و تحصیلاتش را در حوزه‌های علمیه مشهد و نجف گذراند، اما با اندیشه‌های تجددخواهانه آشنا شد و به تبریز مهاجرت کرد. شیخ احمد تربتی در سال ۱۲۸۵، روزنامه روح‌القدس را تأسیس کرد که با لحن تند و انتقادی، استبداد محمدعلی شاه و نفوذ خارجی را افشا می‌کرد. در دوره استبداد صغیر (۱۲۸۷–۱۲۸۸ ش)، او به دلیل فعالیت‌هایش مورد سرکوب قرار گرفت و در سال ۱۲۸۸، در تبریز به قتل رسید. شیخ احمد تربتی با اشعار و مقالاتش، به بیداری افکار عمومی و حمایت از مشروطه کمک کرد، اما به دلیل مخالفت با دربار، قربانی خشونت شد. او از خاندانی مذهبی بود و برادرش، شیخ محمد تربتی، نیز در فعالیت‌های فرهنگی فعال بود. شیخ احمد تربتی با تخلص «احمد» شعرهایی در سبک کلاسیک سرود و در دیوانش از عدالت و آزادی سخن گفت. نقش روزنامه روح‌القدس در افشای جنایات استبداد، او را به نمادی از روزنامه‌نگاری مبارز تبدیل کرد. نقدهای مثبت او را به‌عنوان مبارز مشروطه و شهید رسانه ستایش می‌کنند، اما برخی منابع به تندروی در انتقاداتش اشاره دارند. میراث شیخ احمد تربتی در تاریخ ایران به‌عنوان بنیان‌گذار روزنامه‌نگاری تندرو و شهید مشروطه ماندگار است.[۱][۲][۳][۴][۵]

زندگی اولیه و تحصیلات

شیخ احمد تربتی در سال ۱۲۵۹ ش (۱۲۹۶ ق) در تربت حیدریه، از توابع خراسان، در خانواده‌ای مذهبی متولد شد. پدرش، شیخ محمد تربتی، از علمای محلی بود و برادرش، شیخ محمد تربتی، نیز در فعالیت‌های فرهنگی و مذهبی فعال بود. او از کودکی به علوم دینی علاقه‌مند بود و در محیطی سنتی پرورش یافت، اما با مهاجرت به مشهد، با اندیشه‌های نوین آشنا شد.[۲][۴]

تحصیلات و فعالیت‌های مذهبی

شیخ احمد تربتی تحصیلات دینی را در حوزه علمیه مشهد آغاز کرد و سپس به نجف رفت و نزد علمای برجسته، مانند آخوند خراسانی، فقه و اصول آموخت. او در نجف با جریان‌های تجددخواه آشنا شد و به تبریز مهاجرت کرد. در تبریز، به تدریس و فعالیت‌های فرهنگی پرداخت و با روشنفکران مشروطه‌خواه، مانند سید حسن تقی‌زاده، ارتباط برقرار کرد.[۱][۳]

فعالیت‌های روزنامه‌نگاری

روزنامه روح‌القدوس
روزنامه روح‌القدوس

تأسیس روزنامه روح‌القدس

شیخ احمد تربتی در سال ۱۲۸۵، روزنامه «روح‌القدس» را در تبریز تأسیس کرد. این روزنامه با لحن تند و انتقادی، به افشای سیاست‌های استبدادی دربار قاجار، به‌ویژه محمدعلی شاه، و نفوذ خارجی (روسیه و انگلیس) می‌پرداخت. روح‌القدس با چاپ مقالات و کاریکاتورهای سیاسی، به یکی از تأثیرگذارترین نشریات دوره مشروطه تبدیل شد و به بیداری افکار عمومی کمک کرد. تربتی خود سردبیری و نگارش بخش عمده مقالات را بر عهده داشت.[۲][۴]

ویژگی‌ها و تأثیرات روح‌القدس

روزنامه روح‌القدس به دلیل سبک تند و صریحش در انتقاد از استبداد و فساد درباری، در میان مشروطه‌خواهان محبوبیت یافت. این روزنامه، با انتشار اخبار سرکوب مشروطه‌خواهان و حمایت از مجلس، نقش مهمی در تقویت جنبش مشروطیت ایفا کرد. با این حال، برخی منابع به تندروی تربتی در مقالاتش اشاره دارند که گاه به جنجال منجر شد، اما این سبک او را به چهره‌ای برجسته در روزنامه‌نگاری مبارز تبدیل کرد.[۱][۳][۵]

محتوای سیاسی و فرهنگی روح‌القدس

روزنامه روح‌القدس، به دلیل محتوای سیاسی و فرهنگی تندش شهرت داشت. این روزنامه با انتشار مقالات انتقادی علیه استبداد محمدعلی شاه، فساد درباری، و نفوذ خارجی (به‌ویژه روسیه)، به افشای جنایات دربار و حمایت از آرمان‌های مشروطه پرداخت. روح‌القدس همچنین کاریکاتورهایی منتشر می‌کرد که مقامات قاجار را به سخره می‌گرفت. بخش فرهنگی روزنامه شامل اشعار شیخ احمد تربتی با تخلص «احمد» بود که مضامین عدالت و آزادی را ترویج می‌کرد. این محتوا، به‌ویژه در تبریز، به بسیج افکار عمومی علیه استبداد کمک کرد، اما تندروی در برخی مقالات، خشم دربار را برانگیخت.[۱][۲][۳]

نقش در انقلاب مشروطیت

شیخ احمد تربتی به همراه افراد دستگیر شده در واقعه به توپ بستن مجلس
شیخ احمد تربتی به همراه افراد دستگیر شده در واقعه به توپ بستن مجلس

در دوره استبداد صغیر (۱۲۸۷–۱۲۸۸ ش)، شیخ احمد تربتی از فعالان برجسته مشروطه‌خواه در تبریز بود. او با انتشار مقالات تند در روزنامه روح‌القدس، سرکوب مشروطه‌خواهان توسط محمدعلی شاه را افشا کرد و به سازماندهی مقاومت در تبریز کمک نمود. تربتی با همکاری انجمن ایالتی تبریز و چهره‌هایی مانند ستارخان، به ترویج آرمان‌های مشروطه پرداخت.[۱][۴]

همکاری با مشروطه‌خواهان

شیخ احمد تربتی با روشنفکران مشروطه‌خواه، از جمله سید حسن تقی‌زاده و اعضای انجمن سعادت، ارتباط نزدیکی داشت. او از طریق سخنرانی‌ها و مقالاتش، مردم تبریز را به حمایت از مشروطه و مقاومت در برابر استبداد تشویق کرد. این فعالیت‌ها او را به هدفی برای دربار و نیروهای استبدادی تبدیل کرد، اما روحیه مبارزاتی‌اش را تقویت نمود.[۲][۵]

فعالیت‌های ادبی و شعر

شیخ احمد تربتی با تخلص «احمد» دیوان شعری در سبک کلاسیک فارسی سرود. اشعار او که اغلب در قالب غزل و قصیده بودند، مضامین عاشقانه، اجتماعی، و سیاسی داشتند. تربتی در شعرهایش به عدالت، آزادی، و مبارزه با استبداد تأکید می‌کرد و از مشروطه‌خواهان ستایش می‌کرد. این اشعار گاه در روزنامه روح‌القدس منتشر می‌شد و به محبوبیت او در محافل ادبی تبریز افزود.[۲][۴]

تأثیر ادبی

فعالیت‌های ادبی شیخ احمد تربتی، به‌ویژه اشعار سیاسی‌اش، در دوره مشروطیت تأثیرگذار بود. اشعار او در گردهمایی‌های مشروطه‌خواهان خوانده می‌شد و به تقویت روحیه مبارزان کمک می‌کرد. سادگی سبک شعری او در مقایسه با شاعران برجسته قاجار تفاوت داشت، اما ارزش کار او در پیوند شعر با آرمان‌های مشروطه بود. دیوانش پس از مرگش به‌عنوان بخشی از میراث فرهنگی‌اش حفظ شد.[۱][۳]

ترور و پایان زندگی

سید احمد تربتی، سمت راست، پس از دستگیری
سید احمد تربتی، سمت راست، پس از دستگیری

شیخ احمد تربتی در سال ۱۲۸۸ ش (۱۳۲۷ ق) در تبریز، در جریان استبداد صغیر، توسط نیروهای وابسته به دربار محمدعلی شاه به قتل رسید. او به دلیل مقالات تند روزنامه روح‌القدس علیه استبداد و افشای سرکوب مشروطه‌خواهان، هدف نیروهای درباری قرار گرفت. تربتی در محله‌ای در تبریز دستگیر و پس از شکنجه، اعدام شد. این رویداد او را به اولین شهید روزنامه‌نگار ایران تبدیل کرد.[۱][۴]

پیامدهای ترور

ترور شیخ احمد تربتی واکنش‌های گسترده‌ای در میان مشروطه‌خواهان برانگیخت. مرگ او به تقویت روحیه مقاومت در تبریز و تسریع فتح تهران (۱۲۸۸ ش) کمک کرد. روزنامه روح‌القدس پس از مرگ او به فعالیت ادامه نداد، اما تأثیرش در بیداری افکار عمومی ماندگار شد. برخی منابع به تندروی‌های تربتی به‌عنوان عاملی برای خشم دربار اشاره دارند، اما شهادتش او را به نمادی از مبارزه علیه استبداد تبدیل کرد.[۲][۵]

میراث

شیخ احمد تربتی با تأسیس روزنامه روح‌القدس، نقش مهمی در توسعه روزنامه‌نگاری مبارز در دوره مشروطیت ایفا کرد. منابع تأکید دارند که روح‌القدس با لحن انتقادی و افشاگرانه، الگویی برای نشریات بعدی، مانند صوراسرافیل، شد. تربتی با مقالاتش به بیداری افکار عمومی و حمایت از آرمان‌های مشروطه کمک کرد و به‌عنوان پیشگام روزنامه‌نگاری تندرو شناخته می‌شود.[۲][۳]

جایگاه در تاریخ ایران

شیخ احمد تربتی به‌عنوان اولین شهید روزنامه‌نگار ایران، در تاریخ مشروطه جایگاه ویژه‌ای دارد. شهادت او الهام‌بخش مبارزان مشروطه، به‌ویژه در تبریز، بود و به تقویت جنبش مشروطیت کمک کرد. دیوان شعر او با تخلص «احمد»، که مضامین عدالت و آزادی را دربرداشت، نیز به‌عنوان بخشی از میراث فرهنگی‌اش باقی ماند. با وجود انتقادات به تندروی در مقالاتش، تربتی به‌عنوان نمادی از شجاعت و مبارزه علیه استبداد در تاریخ ایران ماندگار است.[۱][۴][۵]

منابع