۶٬۳۹۷
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
خط ۳۳: | خط ۳۳: | ||
== شکلگیری و ایدئولوژی == | == شکلگیری و ایدئولوژی == | ||
[[پرونده:شیخ احمد یاسین...1.JPG|جایگزین=شیخ احمد یاسین|بندانگشتی|340x340پیکسل|شیخ احمد یاسین]] | |||
از اواخر دهه ۱۹۷۰، فعالان مرتبط با اخوانالمسلمین، شبکهای از خیریهها، کلینیکها و مدارس را تأسیس کردند و در سرزمینهایی نوار غزه و کرانه باختری که توسط اسرائیل پس از جنگ شش روزه ۱۹۶۷ اشغال شده بود، فعال شدند. آنها در غزه، در بسیاری از مساجد فعال بودند، در حالی که فعالیت آنها در کرانه باختری به طور کلّی محدود به دانشگاهها بود. فعالیتهای اخوانالمسلمین در این مناطق عموماً بدون خشونت بود، اما تعدادی از گروههای کوچک در سرزمینهای اشغالی شروع به دعوت به جهاد علیه اسرائیل کردند. شیخ احمد یاسین و عبدالعزیز رنتیسی، از فعالان شاخههای محلی اخوانالمسلین شدند و پس از مدتی حماس را بهعنوان بازوی سیاسی اخوانالمسلمین در غزه پایهگذاری کردند.<ref name=":0">[https://www.britannica.com/topic/two-state-solution حماس - سایت بریتانیکا]</ref> | از اواخر دهه ۱۹۷۰، فعالان مرتبط با اخوانالمسلمین، شبکهای از خیریهها، کلینیکها و مدارس را تأسیس کردند و در سرزمینهایی نوار غزه و کرانه باختری که توسط اسرائیل پس از جنگ شش روزه ۱۹۶۷ اشغال شده بود، فعال شدند. آنها در غزه، در بسیاری از مساجد فعال بودند، در حالی که فعالیت آنها در کرانه باختری به طور کلّی محدود به دانشگاهها بود. فعالیتهای اخوانالمسلمین در این مناطق عموماً بدون خشونت بود، اما تعدادی از گروههای کوچک در سرزمینهای اشغالی شروع به دعوت به جهاد علیه اسرائیل کردند. شیخ احمد یاسین و عبدالعزیز رنتیسی، از فعالان شاخههای محلی اخوانالمسلین شدند و پس از مدتی حماس را بهعنوان بازوی سیاسی اخوانالمسلمین در غزه پایهگذاری کردند.<ref name=":0">[https://www.britannica.com/topic/two-state-solution حماس - سایت بریتانیکا]</ref> | ||
خط ۴۵: | خط ۴۶: | ||
=== ایجاد دفتر سیاسی === | === ایجاد دفتر سیاسی === | ||
[[پرونده:حماس...2.JPG|جایگزین=شبهنظامیان حماس|بندانگشتی|شبهنظامیان حماس]] | |||
در سالهای بعد از ۱۹۸۹، جنبش حماس برای تقویت ساختار فرماندهی خود و یافتن رهبران کلیدی دور از دسترس اسرائیل، سازماندهی مجددی انجام داد. یک دفتر سیاسی مسئول روابط بینالمللی و جمعآوری کمکهای مالی سازمان در امان پایتخت اردن تشکیل شد و خالد مشعل را به عنوان رئیس آن در سال ۱۹۹۶، انتخاب کرد و شاخهی مسلح این گروه به عنوان نیروهای عزالدین قسام تشکیل شد. | در سالهای بعد از ۱۹۸۹، جنبش حماس برای تقویت ساختار فرماندهی خود و یافتن رهبران کلیدی دور از دسترس اسرائیل، سازماندهی مجددی انجام داد. یک دفتر سیاسی مسئول روابط بینالمللی و جمعآوری کمکهای مالی سازمان در امان پایتخت اردن تشکیل شد و خالد مشعل را به عنوان رئیس آن در سال ۱۹۹۶، انتخاب کرد و شاخهی مسلح این گروه به عنوان نیروهای عزالدین قسام تشکیل شد. | ||
خط ۵۰: | خط ۵۲: | ||
== موضع حماس در روند صلح == | == موضع حماس در روند صلح == | ||
[[پرونده:حماس...3.JPG|جایگزین=حماس|بندانگشتی|حماس]] | |||
جنبش حماس از بدو تأسیس خود، مذاکراتی را که برای واگذاری هر سرزمینی انجام میشد، رد کرد. حماس توافقنامه صلح ۱۹۹۳، بین اسرائیل و [[سازمان آزادیبخش فلسطین|سازمان آزادیبخش فلسطین]] (ساف) را محکوم نمود و به همراه گروه جهاد اسلامی فلسطین، متعاقباً با استفاده از بمبگذاران انتحاری فعالیتهای تروریستی خود را تشدید کرد. | جنبش حماس از بدو تأسیس خود، مذاکراتی را که برای واگذاری هر سرزمینی انجام میشد، رد کرد. حماس توافقنامه صلح ۱۹۹۳، بین اسرائیل و [[سازمان آزادیبخش فلسطین|سازمان آزادیبخش فلسطین]] (ساف) را محکوم نمود و به همراه گروه جهاد اسلامی فلسطین، متعاقباً با استفاده از بمبگذاران انتحاری فعالیتهای تروریستی خود را تشدید کرد. | ||
خط ۵۹: | خط ۶۲: | ||
=== پیروزی حماس در انتخابات === | === پیروزی حماس در انتخابات === | ||
در انتخابات شورای قانونگذاری فلسطین در سال ۲۰۰۶، جنبش حماس یک پیروزی غافلگیرکننده بر جنبش فتح به دست آورد و اکثریت کرسیها را صاحب شد. این دو گروه در نهایت یک دولت ائتلافی تشکیل دادند که اسماعیل هنیه از حماس نخست وزیر شد. با این حال، درگیریها بین نیروهای حماس و فتح در نوار غزه تشدید شد. محمود عباس دولت تحت رهبری حماس را منحل و در ژوئن ۲۰۰۷، وضعیت اضطراری اعلام کرد. حماس کنترل نوار غزه را در اختیار گرفت، در حالی که کابینه اضطراری به رهبری جنبش فتح، کرانه باختری را تحت کنترل داشت.<ref name=":0" /> | در انتخابات شورای قانونگذاری فلسطین در سال ۲۰۰۶، جنبش حماس یک پیروزی غافلگیرکننده بر جنبش فتح به دست آورد و اکثریت کرسیها را صاحب شد. این دو گروه در نهایت یک دولت ائتلافی تشکیل دادند که اسماعیل هنیه از حماس نخست وزیر شد. با این حال، درگیریها بین نیروهای حماس و فتح در نوار غزه تشدید شد. محمود عباس دولت تحت رهبری حماس را منحل و در ژوئن ۲۰۰۷، وضعیت اضطراری اعلام کرد. حماس کنترل نوار غزه را در اختیار گرفت، در حالی که کابینه اضطراری به رهبری جنبش فتح، کرانه باختری را تحت کنترل داشت.<ref name=":0" /> | ||
[[پرونده:کنترل غزه توسط حماس.JPG|جایگزین=کنترل غزه توسط حماس|بندانگشتی|کنترل غزه توسط حماس]] | |||
=== درگیری مجدد با اسرائیل === | === درگیری مجدد با اسرائیل === | ||
خط ۶۷: | خط ۷۱: | ||
== روابط با رژیم ایران == | == روابط با رژیم ایران == | ||
[[پرونده:اسماعیل هنیه و مقامات ارشد رژیم.JPG|جایگزین=اسماعیل هنیه و مقامات ارشد رژیم|بندانگشتی|اسماعیل هنیه و مقامات ارشد رژیم]] | |||
تغییرات رهبری در جنبش حماس فرصتی برای نزدیک شدن به رژیم ایران فراهم کرد. یحیی سنوار، یکی از شخصیتهای ارشد شاخه مسلح این گروه که در سال ۲۰۱۷ رهبر این گروه در نوار غزه شد، از طرفداران حفظ روابط با رژیم ایران بود. | تغییرات رهبری در جنبش حماس فرصتی برای نزدیک شدن به رژیم ایران فراهم کرد. یحیی سنوار، یکی از شخصیتهای ارشد شاخه مسلح این گروه که در سال ۲۰۱۷ رهبر این گروه در نوار غزه شد، از طرفداران حفظ روابط با رژیم ایران بود. | ||
خط ۹۲: | خط ۹۷: | ||
== حمله حماس به اسرائیل، ۲۰۲۳ == | == حمله حماس به اسرائیل، ۲۰۲۳ == | ||
[[پرونده:موشک به اسرائیل.JPG|جایگزین=حمله حماس به اسرائیل|بندانگشتی|حمله حماس به اسرائیل]] | |||
تحلیلگران می گویند که حمله حماس به جنوب اسرائیل در ۷ اکتبر ۲۰۲۳، که رهبران این گروه آن راعملیات طوفانالاقصی نامیدهاند، از نظر استراتژی، مقیاس و محرمانهبودن، فوقالعاده بوده است. | تحلیلگران می گویند که حمله حماس به جنوب اسرائیل در ۷ اکتبر ۲۰۲۳، که رهبران این گروه آن راعملیات طوفانالاقصی نامیدهاند، از نظر استراتژی، مقیاس و محرمانهبودن، فوقالعاده بوده است. | ||
خط ۱۰۸: | خط ۱۱۴: | ||
شماری از رهبران کلیدی حماس عبارتند از: اسماعیل هنیه، خالد مشعل، یحیی سنوار'''،''' عبدالله برغوثی، محمود زهار، مروان عیسی، محمد ضیف، رامی حمدالله<ref name=":3">[https://www.bbc.com/persian/world-features-67087260 رهبران ارشد حماس چه کسانی هستند؟ - سایت بیبیسی فارسی]</ref> | شماری از رهبران کلیدی حماس عبارتند از: اسماعیل هنیه، خالد مشعل، یحیی سنوار'''،''' عبدالله برغوثی، محمود زهار، مروان عیسی، محمد ضیف، رامی حمدالله<ref name=":3">[https://www.bbc.com/persian/world-features-67087260 رهبران ارشد حماس چه کسانی هستند؟ - سایت بیبیسی فارسی]</ref> | ||
رهبران این گروه و بسیاری دیگر از مقامات ارشد آن، در دیگر کشورها از جمله لبنان و ایران و سوریه، قطر و ترکیه زندگی میکنند.<ref name=":2" /> | رهبران این گروه و بسیاری دیگر از مقامات ارشد آن، در دیگر کشورها از جمله لبنان و ایران و سوریه، قطر و ترکیه زندگی میکنند.<ref name=":2" /> | ||
[[پرونده:اسماعیل هنیه.JPG|جایگزین=اسماعیل هنیه|بندانگشتی|270x270پیکسل|اسماعیل هنیه]] | |||
=== اسماعیل هنیه === | === اسماعیل هنیه === | ||
اسماعیل هنیه، متولد ۱۹۶۲، زندگی اولیه خود را در اردوگاه پناهندگان نوار غزه گذراند، جایی که در آنجا متولد شده بود. او در سال ۱۹۸۱، در دانشگاه اسلامی غزه ثبت نام کرد و در آنجا ادبیات عرب خواند. اسماعیل هنیه همچنین در سیاست دانشجویی فعال بود و یک انجمن دانشجویی اسلامگرا وابسته به اخوانالمسلمین را رهبری میکرد. | اسماعیل هنیه، متولد ۱۹۶۲، زندگی اولیه خود را در اردوگاه پناهندگان نوار غزه گذراند، جایی که در آنجا متولد شده بود. او در سال ۱۹۸۱، در دانشگاه اسلامی غزه ثبت نام کرد و در آنجا ادبیات عرب خواند. اسماعیل هنیه همچنین در سیاست دانشجویی فعال بود و یک انجمن دانشجویی اسلامگرا وابسته به اخوانالمسلمین را رهبری میکرد. | ||
هنگامی که گروه حماس تشکیل شد، اسماعیل هنیه یکی از اعضای جوان مؤسس آن بود که روابط نزدیکی با رهبر معنوی این گروه، شیخ احمد یاسین ایجاد کرد. اسماعیل هنیه در سال ۱۹۸۸ توسط مقامات اسرائیلی دستگیر و به دلیل شرکت در انتفاضه اول (قیام علیه اشغالگری اسرائیل) به مدت ۶ ماه زندانی شد. او دوباره در سال ۱۹۸۹ دستگیر شد و در زندان ماند تا اینکه اسرائیل او را در سال ۱۹۹۲ به همراه حدود ۴۰۰ اسلامگرا دیگر به جنوب لبنان تبعید کرد. هنیه در سال ۱۹۹۳ پس از توافق اسلو به غزه بازگشت و به ریاست دانشگاه اسلامی منصوب شد. در سال ۲۰۰۶ حماس در انتخابات پارلمانی فلسطین شرکت کرد و اسماعیل هنیه در راس فهرست قرار گرفت. حماس اکثریت کرسیهای پارلمان را به دست آورد و هانیه نخست وزیر تشکیلات خودگردان شد. در ژوئن ۲۰۰۷، پس از ماهها تنش که شامل درگیری مسلحانه بین حماس و فتح بود، رئیس جمهور محمود عباس، هنیه را عزل و دولت او را منحل کرد. نتیجه این بنبست یک دولت خودمختار به رهبری حماس در نوار غزه، به رهبری اسماعیل هنیه بود. در سال ۲۰۱۴، دولت جناحی حماس در غزه رسماً استعفا داد تا راه را برای تشکیل دولت وحدت با فتح باز کند. هنیه با این کار از سمت نخست وزیری خود استعفا داد. او رهبر محلی حماس در غزه باقی ماند تا اینکه در سال ۲۰۱۷ یحیی سنوار جایگزین او شد.<ref name=":0" /> | هنگامی که گروه حماس تشکیل شد، اسماعیل هنیه یکی از اعضای جوان مؤسس آن بود که روابط نزدیکی با رهبر معنوی این گروه، شیخ احمد یاسین ایجاد کرد. اسماعیل هنیه در سال ۱۹۸۸ توسط مقامات اسرائیلی دستگیر و به دلیل شرکت در انتفاضه اول (قیام علیه اشغالگری اسرائیل) به مدت ۶ ماه زندانی شد. او دوباره در سال ۱۹۸۹ دستگیر شد و در زندان ماند تا اینکه اسرائیل او را در سال ۱۹۹۲ به همراه حدود ۴۰۰ اسلامگرا دیگر به جنوب لبنان تبعید کرد. هنیه در سال ۱۹۹۳ پس از توافق اسلو به غزه بازگشت و به ریاست دانشگاه اسلامی منصوب شد. در سال ۲۰۰۶ حماس در انتخابات پارلمانی فلسطین شرکت کرد و اسماعیل هنیه در راس فهرست قرار گرفت. حماس اکثریت کرسیهای پارلمان را به دست آورد و هانیه نخست وزیر تشکیلات خودگردان شد. در ژوئن ۲۰۰۷، پس از ماهها تنش که شامل درگیری مسلحانه بین حماس و فتح بود، رئیس جمهور محمود عباس، هنیه را عزل و دولت او را منحل کرد. نتیجه این بنبست یک دولت خودمختار به رهبری حماس در نوار غزه، به رهبری اسماعیل هنیه بود. در سال ۲۰۱۴، دولت جناحی حماس در غزه رسماً استعفا داد تا راه را برای تشکیل دولت وحدت با فتح باز کند. هنیه با این کار از سمت نخست وزیری خود استعفا داد. او رهبر محلی حماس در غزه باقی ماند تا اینکه در سال ۲۰۱۷ یحیی سنوار جایگزین او شد.<ref name=":0" /> | ||
[[پرونده:خالد مشعل...1.JPG|جایگزین=خالد مشعل|بندانگشتی|275x275پیکسل|خالد مشعل]] | |||
=== خالد مشعل === | === خالد مشعل === | ||
خالد مشعل در شهر سیلود در کرانه باختری رود اردن به دنیا آمد و ۱۱ سال اول زندگی خود را در آنجا گذراند و بعد از اینکه اسرائیل کرانه باختری را در سال ۱۹۶۷، تسخیر کرد با خانوادهاش به کویت رفت و ساکن شد. او در سن ۱۵ سالگی به شاخه فلسطینی اخوانالمسلمین در کویت پیوست. خالد مشعل پس از فارغالتحصیلی در همان کویت به تدریس فیزیک پرداخت و در جنبش اسلام گرایان فلسطینی فعال ماند. او در سال ۱۹۹۶، به عنوان رئیس دفتر سیاسی حماس که در اردن فعالیت میکرد، انتخاب شد. در سال ۱۹۹۹، اردن جنبش حماس را سرکوب کرد و مشعل را قبل از اخراج دفتر سیاسی از کشور برای مدت کوتاهی زندانی کرد. مشعل پس از اقامت کوتاه مدت در قطر، در سال ۲۰۰۱ یک مقر دائمی جدید در دمشق ایجاد کرد. خالد مشعل در سال ۲۰۰۴، پس از کشته شدن شیخ احمد یاسین، بنیانگذار و رهبر حماس و کشته شدن جانشین احمد یاسین، عبدالعزیز الرنتیسی، کمتر از یک ماه بعد، رهبر و شخصیت مرکزی جنبش شد. او در اواسط سال ۲۰۱۷، در پایان آخرین دوره ریاست دفتر سیاسی خود، از سمت خود کنارهگیری کرد و اسماعیل هنیه که حدود یک دهه رهبری دولت حماس در نوار غزه را بر عهده داشت، جایگزین او شد.<ref name=":0" /> | خالد مشعل در شهر سیلود در کرانه باختری رود اردن به دنیا آمد و ۱۱ سال اول زندگی خود را در آنجا گذراند و بعد از اینکه اسرائیل کرانه باختری را در سال ۱۹۶۷، تسخیر کرد با خانوادهاش به کویت رفت و ساکن شد. او در سن ۱۵ سالگی به شاخه فلسطینی اخوانالمسلمین در کویت پیوست. خالد مشعل پس از فارغالتحصیلی در همان کویت به تدریس فیزیک پرداخت و در جنبش اسلام گرایان فلسطینی فعال ماند. او در سال ۱۹۹۶، به عنوان رئیس دفتر سیاسی حماس که در اردن فعالیت میکرد، انتخاب شد. در سال ۱۹۹۹، اردن جنبش حماس را سرکوب کرد و مشعل را قبل از اخراج دفتر سیاسی از کشور برای مدت کوتاهی زندانی کرد. مشعل پس از اقامت کوتاه مدت در قطر، در سال ۲۰۰۱ یک مقر دائمی جدید در دمشق ایجاد کرد. خالد مشعل در سال ۲۰۰۴، پس از کشته شدن شیخ احمد یاسین، بنیانگذار و رهبر حماس و کشته شدن جانشین احمد یاسین، عبدالعزیز الرنتیسی، کمتر از یک ماه بعد، رهبر و شخصیت مرکزی جنبش شد. او در اواسط سال ۲۰۱۷، در پایان آخرین دوره ریاست دفتر سیاسی خود، از سمت خود کنارهگیری کرد و اسماعیل هنیه که حدود یک دهه رهبری دولت حماس در نوار غزه را بر عهده داشت، جایگزین او شد.<ref name=":0" /> | ||
[[پرونده:محمد ضیف...1.JPG|جایگزین=محمد ضیف|بندانگشتی|330x330پیکسل|محمد ضیف]] | |||
=== محمد ضیف === | === محمد ضیف === | ||
خط ۱۲۶: | خط ۱۳۵: | ||
=== مروان عیسی === | === مروان عیسی === | ||
مروان عیسی، با کنیهی «ابوالبراء» شناخته میشود و به مرد سایهها معروف است. جانشین فرماندهی گردانهای عزالدین قسام و عضو دفتر سیاسی و نظامی حماس است. ارتش اسرائیل در سال ۱۹۸۷، مروان عیسی را دستگیر و به مدت ۵ سال زندانی کرد.<ref name=":3" /> | مروان عیسی، با کنیهی «ابوالبراء» شناخته میشود و به مرد سایهها معروف است. جانشین فرماندهی گردانهای عزالدین قسام و عضو دفتر سیاسی و نظامی حماس است. ارتش اسرائیل در سال ۱۹۸۷، مروان عیسی را دستگیر و به مدت ۵ سال زندانی کرد.<ref name=":3" /> | ||
[[پرونده:یحیی سنواز...1.JPG|جایگزین=یحیی سنوار|بندانگشتی|یحیی سنوار]] | |||
=== یحیی سنوار === | === یحیی سنوار === |
ویرایش