اعدام در ایران: تفاوت میان نسخهها
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۱: | خط ۱: | ||
{{ویرایش}} | {{ویرایش}} | ||
اعدام در ایران نوعی مجازات است که به وسیله آن جان مجرم گرفته میشود، به همین دلیل به آن اشد مجازات هم میگویند. در ایران که حکومت مذهبی بر مبنای [[ولایت فقیه]] حاکم است، این کیفر برای | اعدام در ایران نوعی مجازات است که به وسیله آن جان مجرم گرفته میشود، به همین دلیل به آن اشد مجازات هم میگویند. در ایران که حکومت مذهبی بر مبنای [[ولایت فقیه]] حاکم است، این کیفر برای جرائم، قتل، تجاوز، آزار جنسی کودکان، لواط، قاچاق مواد مخدر، سرقت مسلحانه، آدمربایی و [[محاربه]] در نظر گرفته شدهاست.<ref>[http://www.ghavanin.ir/detail.asp?id=1232 «قانون مجازات اسلامی»]. دادگستری استان تهران. بازبینیشده در ۰۶ اردیبهشت ۹۴.</ref> | ||
بنا به گفته [[عفو بینالملل]]، تا ۳۱ دسامبر ۲۰۱۶ مجازات اعدام در ۵۷ کشور جهان به اجرا در میآید و در ۱۴۱کشور یا قانوناً لغو شده و یا عملاً به اجرا گذاشته نمیشود. از این میان ۱۰۴کشور، مجازات اعدام را قانوناً و برای تمامی جرائم ملغی نموده و ۷ کشور فقط در مورد جرائم عمومی (به جز در مورد جرائم استثنائی و یا در زمان خاص، مثلاً جرائم زمان جنگ) آن را به حالت تعلیق درآوردهاند. ۳۰ کشور اگرچه مجازات اعدام را لغو نکرده، اما از ده سال پیش تا کنون آن را عملاً به اجرا درنمیآورند.<ref>https://d21zrvtkxtd6ae.cloudfront.net/public/uploads/2017/04/10175642/Rapporto-sulla-pena-di-morte-nel-2016-ACT-50-5740-2017.pdf</ref> در ۱۵ نوامبر سال ۲۰۰۷ [[کمیسیون سوم مجمع عمومی سازمان ملل متحد]] با ۹۹ رای مثبت و ۵۲ رای منفی و ۳۳ رای ممتنع، در قطعنامهای خواستار تعلیق مجازات اعدام در جهان شد. در تصویب این قطعنامه سازمان غیردولتی ایتالیائی کسی به قابیل دست نزند نقش فعالی داشت. | بنا به گفته [[عفو بینالملل]]، تا ۳۱ دسامبر ۲۰۱۶ مجازات اعدام در ۵۷ کشور جهان به اجرا در میآید و در ۱۴۱کشور یا قانوناً لغو شده و یا عملاً به اجرا گذاشته نمیشود. از این میان ۱۰۴کشور، مجازات اعدام را قانوناً و برای تمامی جرائم ملغی نموده و ۷ کشور فقط در مورد جرائم عمومی (به جز در مورد جرائم استثنائی و یا در زمان خاص، مثلاً جرائم زمان جنگ) آن را به حالت تعلیق درآوردهاند. ۳۰ کشور اگرچه مجازات اعدام را لغو نکرده، اما از ده سال پیش تا کنون آن را عملاً به اجرا درنمیآورند.<ref>https://d21zrvtkxtd6ae.cloudfront.net/public/uploads/2017/04/10175642/Rapporto-sulla-pena-di-morte-nel-2016-ACT-50-5740-2017.pdf</ref> در ۱۵ نوامبر سال ۲۰۰۷ [[کمیسیون سوم مجمع عمومی سازمان ملل متحد]] با ۹۹ رای مثبت و ۵۲ رای منفی و ۳۳ رای ممتنع، در قطعنامهای خواستار تعلیق مجازات اعدام در جهان شد. در تصویب این قطعنامه سازمان غیردولتی ایتالیائی کسی به قابیل دست نزند نقش فعالی داشت. | ||
خط ۱۱: | خط ۱۱: | ||
در یونان باستان نیز از مجازات اعدام جهت مجازات جرائمی چون قتل، خیانت و تجاوز، تحت قوانین دراکو به طور گسترده استفاده میشد. اگر چه افلاطون معتقد بود اعدام تنها باید در مواردی اعمال شود که مجرم اصلاحناپذیر است.<ref>[http://www.deathreference.com/Bl-Ce/Capital-Punishment.html Encyclopedia of Death and Dying], James Austin</ref> | در یونان باستان نیز از مجازات اعدام جهت مجازات جرائمی چون قتل، خیانت و تجاوز، تحت قوانین دراکو به طور گسترده استفاده میشد. اگر چه افلاطون معتقد بود اعدام تنها باید در مواردی اعمال شود که مجرم اصلاحناپذیر است.<ref>[http://www.deathreference.com/Bl-Ce/Capital-Punishment.html Encyclopedia of Death and Dying], James Austin</ref> | ||
مروری بر پیشینه قوانین کیفری در ایران نشان میدهد، با وجود آنکه پس از حمله اعراب به ایران و سقوط سلسله ساسانیان، حکم اعدام بر اساس قوانین اسلامی از سوی دادگاههای شرعی صادر میشده است، اما قضاوت عرفی بر اساس دستور حاکمان و مبتنی بر آداب و رسوم نیز در برخی دورهها از جمله زمان حکومت مغولها و اواخر دوران قاجار رایج بوده است.<ref>تاریخ مغول در ایران، برتولد اشپولر</ref> | |||
در دوران قاجار جرائمی همچون قتل و تجاوز که مجازات اعدام در پی داشت، در محاکم عرفی بررسی میشد و با به صدارت رسیدن امیرکبیر در زمان پادشاهی ناصرالدین شاه قاجار، اصلاحاتی در محاکم شرعی و عرفی انجام شد که از زمره آنها کاهش آمار اعدام بود.<ref>از مشروطه تا سقوط شاه، جلد اول</ref> | |||
در دوران [[رضاشاه پهلوی|رضا شاه پهلوی]]، همزمان با تغییرات اساسی در سیستم قضایی ایران که مبتنی بر جدایی دین از حکومت و همچنین احکام قضایی بود، برخی مواد قانونی دست خوش تغییر شد، اما همچنان با استناد به فقه اسلامی برای جرائمی حکم اعدام صادر میشد. | |||
بعد از [[انقلاب ضد سلطنتی|انقلاب ضدسلطنتی سال ۵۷]]، حکومت جمهوری اسلامی | |||
== آمار اعدام در کشورها == | == آمار اعدام در کشورها == | ||
خط ۲۸: | خط ۳۶: | ||
در اوایل قرن بیستم میلادی، بنیانگذاران نظام حقوقی مدرن ایران، سن رشد دختران و پسران را به ۱۸ سال افزایش داده و مجازاتهای سخت را برای کودکان ممنوع ساخته بودند. اما پس از انقلاب سال ۱۳۵۷، سران جمهوری اسلامی نظام حقوقی و قضایی ایران را به طور کامل تغییر داده و علیرغم اعتراضات شدید و گسترده حقوقدانان، سن رشد و مسئولیت کیفری را در قوانین مربوطه کاهش دادند. این تغییر، همراه با نقض سیستماتیک تشریفات و الزامات دادرسی، پیامدهای وخیم و مرگباری برای هزاران متهم زیر ۱۸ سال داشته است. | در اوایل قرن بیستم میلادی، بنیانگذاران نظام حقوقی مدرن ایران، سن رشد دختران و پسران را به ۱۸ سال افزایش داده و مجازاتهای سخت را برای کودکان ممنوع ساخته بودند. اما پس از انقلاب سال ۱۳۵۷، سران جمهوری اسلامی نظام حقوقی و قضایی ایران را به طور کامل تغییر داده و علیرغم اعتراضات شدید و گسترده حقوقدانان، سن رشد و مسئولیت کیفری را در قوانین مربوطه کاهش دادند. این تغییر، همراه با نقض سیستماتیک تشریفات و الزامات دادرسی، پیامدهای وخیم و مرگباری برای هزاران متهم زیر ۱۸ سال داشته است. | ||
این تغییر قانون و اصرار بر اجرای آن از سوی نظام قضایی جمهوری اسلامی منجر به اعدام دستکم ۴۸۲ کودک در طول ۴۰ سال گذشته شده است. اما تعداد اصلی کودکان اعدام شده در ایران در طول ۴۰ سال گذشته بیشتر از اینهاست و تلاش حکومت ایران برای مخفی نگه داشتن تعداد واقعی اعدامها سبب شده است موارد دقیق آن مشخص نشود. صدور و اجرای مجازات اعدام برای نزدیک به ۵۰۰ کودک در ایران در حالی است که قوانین بینالمللی صراحتا اعدام افراد را به خاطر | این تغییر قانون و اصرار بر اجرای آن از سوی نظام قضایی جمهوری اسلامی منجر به اعدام دستکم ۴۸۲ کودک در طول ۴۰ سال گذشته شده است. اما تعداد اصلی کودکان اعدام شده در ایران در طول ۴۰ سال گذشته بیشتر از اینهاست و تلاش حکومت ایران برای مخفی نگه داشتن تعداد واقعی اعدامها سبب شده است موارد دقیق آن مشخص نشود. صدور و اجرای مجازات اعدام برای نزدیک به ۵۰۰ کودک در ایران در حالی است که قوانین بینالمللی صراحتا اعدام افراد را به خاطر جرائمی که قبل از رسیدن به سن ۱۸ سال مرتکب شدهاند، به صراحت منع کرده است.<ref>[https://www.radiozamaneh.com/468590 اعدام نزدیک به ۵۰۰ کودک در ۴۰ سال گذشته در ایران- گزارش بنیاد عبدالرحمن برومند]، سایت رادیو زمانه</ref> | ||
در قانون مجازات اسلامی، اگرچه سن مسئولیت کیفری برای دختران ۹ سال و برای پسران ۱۵ سال تعیین شده اما گفته شده در جرائم موجب حد یا قصاص هرگاه افراد بالغ کمتر از ۱۸ سال، ماهیت جرم انجام شده و یا حرمت آن را درک نکنند و یا در رشد و کمال عقل آنان شبهه وجود داشته باشد، حسب مورد با توجه به سن آنها به مجازاتهای پیش بینی شده در این فصل محکوم میشوند.<ref>[https://factnameh.com/fact-checks/2019-11-28-juvenile-executions-iran.html وضعیت اعدام کودکان در ایران]، سایت فکتنامه</ref> | در قانون مجازات اسلامی، اگرچه سن مسئولیت کیفری برای دختران ۹ سال و برای پسران ۱۵ سال تعیین شده اما گفته شده در جرائم موجب حد یا قصاص هرگاه افراد بالغ کمتر از ۱۸ سال، ماهیت جرم انجام شده و یا حرمت آن را درک نکنند و یا در رشد و کمال عقل آنان شبهه وجود داشته باشد، حسب مورد با توجه به سن آنها به مجازاتهای پیش بینی شده در این فصل محکوم میشوند.<ref>[https://factnameh.com/fact-checks/2019-11-28-juvenile-executions-iran.html وضعیت اعدام کودکان در ایران]، سایت فکتنامه</ref> | ||
خط ۳۸: | خط ۴۶: | ||
* فردین جعفریان، کودکی که در ۱۴ سالگی مرتکب قتل شده بود، در مهر ماه سال ۹۳، در ۱۸ سالگی در زندان مرکزی تبریز اعدام شد.<ref>[https://www.radiozamaneh.com/239900 راهکارهای عملی برای مبارزه با اعدام کودکان]، سایت رادیو زمانه</ref> | * فردین جعفریان، کودکی که در ۱۴ سالگی مرتکب قتل شده بود، در مهر ماه سال ۹۳، در ۱۸ سالگی در زندان مرکزی تبریز اعدام شد.<ref>[https://www.radiozamaneh.com/239900 راهکارهای عملی برای مبارزه با اعدام کودکان]، سایت رادیو زمانه</ref> | ||
* مهدی سهرابیفر و امین صداقت که نسبت فامیلی هم داشتند، روز ۵ اردیبهشت در زندان عادلآباد شیراز در جنوب ایران اعدام شدند. هر دوی آنها در ۱۵ سالگی دستگیر شده بودند و به اتهام چندین مورد تجاوز به عنف در یک دادگاه ناعادلانه محکوم شدند.<ref>[https://www.radiozamaneh.com/443705 عفو بینالملل: ایران دو پسر ۱۷ ساله را شلاق زده و مخفیانه اعدام کرده]، سایت رادیو زمانه</ref> | * مهدی سهرابیفر و امین صداقت که نسبت فامیلی هم داشتند، روز ۵ اردیبهشت در زندان عادلآباد شیراز در جنوب ایران اعدام شدند. هر دوی آنها در ۱۵ سالگی دستگیر شده بودند و به اتهام چندین مورد تجاوز به عنف در یک دادگاه ناعادلانه محکوم شدند.<ref>[https://www.radiozamaneh.com/443705 عفو بینالملل: ایران دو پسر ۱۷ ساله را شلاق زده و مخفیانه اعدام کرده]، سایت رادیو زمانه</ref> | ||
== اعدام سران حکومت پهلوی == | |||
== اعدامهای تابستان ۶۷ == | |||
== اعدامهای سیاسی == | |||
== اعدام زنان == | == اعدام زنان == | ||
== اعدام | == اعدام اقلیتهای مذهبی == | ||
== اعدام به جرم مواد مخدر == | == اعدام به جرم مواد مخدر == | ||
رفرم در قانون مواد مخدر و کاهش تعداد اعدامها، مقایسه قانون قدیم و جدید و چرا این رفرم و کاهش تعداد اعدام، دست رژیم را نمیشوید | رفرم در قانون مواد مخدر و کاهش تعداد اعدامها، مقایسه قانون قدیم و جدید و چرا این رفرم و کاهش تعداد اعدام، دست رژیم را نمیشوید | ||
== اعدام افراد دارای معلولیت == | == اعدام افراد دارای معلولیت == | ||
خط ۷۶: | خط ۸۸: | ||
قصاص به این معنی است که مجرم مانند عملی که کرده است مجازات شود. قصاص در لغت، به معنای پیروی کردن اثر است و در اصطلاح از اینکه جانی جنایت ارتکابی را مجازات کنند اگر کشته است، بکشند و اگر زخم زده است زخم بزنند. | قصاص به این معنی است که مجرم مانند عملی که کرده است مجازات شود. قصاص در لغت، به معنای پیروی کردن اثر است و در اصطلاح از اینکه جانی جنایت ارتکابی را مجازات کنند اگر کشته است، بکشند و اگر زخم زده است زخم بزنند. | ||
انواع | انواع جرائم قصاص | ||
# جرم قتل عمدی | # جرم قتل عمدی | ||
# جنایت عمدی بر اعضای انسان | # جنایت عمدی بر اعضای انسان | ||
خط ۸۷: | خط ۹۹: | ||
== اقدام بینالمللی برای لغو مجازات اعدام و آثار آن == | == اقدام بینالمللی برای لغو مجازات اعدام و آثار آن == | ||
شاید بتوان گفت منتسکیو نخستین منادی لغو مجازات اعدام بود که در کتاب روح القوانین به مجازات اعدام اعمال شده در آن روزگاران، شدیدا حمله کرد و آن را نشانه استبداد حاکم دانست و رابطه متقابلی را بین شدت استبداد و کثرت اعدام قائل شد. در پی اعلام نظریات منتسکیو و تحت تاثیر این نظریات، قوانین و جامعه مجرمزای آن زمان، بکاریا با انتشار کتاب رساله | شاید بتوان گفت منتسکیو نخستین منادی لغو مجازات اعدام بود که در کتاب روح القوانین به مجازات اعدام اعمال شده در آن روزگاران، شدیدا حمله کرد و آن را نشانه استبداد حاکم دانست و رابطه متقابلی را بین شدت استبداد و کثرت اعدام قائل شد. در پی اعلام نظریات منتسکیو و تحت تاثیر این نظریات، قوانین و جامعه مجرمزای آن زمان، بکاریا با انتشار کتاب رساله جرائم و مجازات با اعدام شدیدا به مقابله برخاست و آن را محکوم کرد. اثرات این کتاب آنچنان شدید بود که تعداد زیادی از حقوقدانان ایتالیایی در مقابل مخالفتهای شدید مخالفان بکاریا از وی حمایت کردند. | ||
اولین اثر تفکر بکاریا و طرفدارانش، اصلاح قانون جزای «توسکان» ایتالیا بود که در ۳۰ نوامبر ۱۷۸۶ به اجرا گذاشته شد. در این قانون علاوه بر اصلاحات مختلفی که صورت گرفت، کیفر مرگ دیگر ضروری نبود. در آلمان شکنجه حذف شد. در اتریش قانون سال ۱۷۸۷ با جانشین کردن مجازات سالب آزادی به جای کیفر مرگ از اندیشههای بکاریا پیروی کرد. لهستان نیز محاکمه جادوگری و شکنجه را لغو کرد.<ref>نگاهی به تاریخ مجازات اعدام، روحالله کاپیسا صوفیزاده، ص۸۹-۹۰</ref> | اولین اثر تفکر بکاریا و طرفدارانش، اصلاح قانون جزای «توسکان» ایتالیا بود که در ۳۰ نوامبر ۱۷۸۶ به اجرا گذاشته شد. در این قانون علاوه بر اصلاحات مختلفی که صورت گرفت، کیفر مرگ دیگر ضروری نبود. در آلمان شکنجه حذف شد. در اتریش قانون سال ۱۷۸۷ با جانشین کردن مجازات سالب آزادی به جای کیفر مرگ از اندیشههای بکاریا پیروی کرد. لهستان نیز محاکمه جادوگری و شکنجه را لغو کرد.<ref>نگاهی به تاریخ مجازات اعدام، روحالله کاپیسا صوفیزاده، ص۸۹-۹۰</ref> |
نسخهٔ ۱ مهٔ ۲۰۲۰، ساعت ۱۳:۰۰
این مقاله هماکنون برای مدتی کوتاه تحت ویرایش عمده است. این برچسب برای جلوگیری از تعارض ویرایشی اینجا گذاشته شدهاست، لطفا تا زمانیکه این پیام نمایش داده میشود ویرایشی در این صفحه انجام ندهید. این صفحه آخرینبار در ۱۳:۰۰، ۱ مه ۲۰۲۰ (ساعت هماهنگ جهانی) (۴ سال پیش) تغییر یافتهاست؛ لطفا اگر در چند ساعت اخیر ویرایش نشده است، این الگو را حذف کنید. اگر شما ویرایشگری هستید که این الگو را اضافه کرده است، لطفا مطمئن شوید آن را حذف یا با {{در دست ساخت}} جایگزین میکنید. |
اعدام در ایران نوعی مجازات است که به وسیله آن جان مجرم گرفته میشود، به همین دلیل به آن اشد مجازات هم میگویند. در ایران که حکومت مذهبی بر مبنای ولایت فقیه حاکم است، این کیفر برای جرائم، قتل، تجاوز، آزار جنسی کودکان، لواط، قاچاق مواد مخدر، سرقت مسلحانه، آدمربایی و محاربه در نظر گرفته شدهاست.[۱]
بنا به گفته عفو بینالملل، تا ۳۱ دسامبر ۲۰۱۶ مجازات اعدام در ۵۷ کشور جهان به اجرا در میآید و در ۱۴۱کشور یا قانوناً لغو شده و یا عملاً به اجرا گذاشته نمیشود. از این میان ۱۰۴کشور، مجازات اعدام را قانوناً و برای تمامی جرائم ملغی نموده و ۷ کشور فقط در مورد جرائم عمومی (به جز در مورد جرائم استثنائی و یا در زمان خاص، مثلاً جرائم زمان جنگ) آن را به حالت تعلیق درآوردهاند. ۳۰ کشور اگرچه مجازات اعدام را لغو نکرده، اما از ده سال پیش تا کنون آن را عملاً به اجرا درنمیآورند.[۲] در ۱۵ نوامبر سال ۲۰۰۷ کمیسیون سوم مجمع عمومی سازمان ملل متحد با ۹۹ رای مثبت و ۵۲ رای منفی و ۳۳ رای ممتنع، در قطعنامهای خواستار تعلیق مجازات اعدام در جهان شد. در تصویب این قطعنامه سازمان غیردولتی ایتالیائی کسی به قابیل دست نزند نقش فعالی داشت.
مجمع عمومی قطعنامه مزبور را در تاریخ ۱۸ دسامبر ۲۰۰۷ با ۱۰۴ رای مثبت و ۵۴ رای مخالف و ۲۹ رای ممتنع به تصویب رساند. قطعنامه در مجمع عمومی ۵ رای مثبت بیشتر نسبت به رای کمیسیون سوم بدست آورد.
پیشینه اعدام
قانون حمورابی از قدیمیترین قوانینی است که تاریخ بشر به ثبت رسانده است. در قانون حمورابی موارد فراوانی از مجازات خشن به چشم میخورد که از جمله آنها مجازات اعدام است. قوانین حمورابی در تخته سنگی به طول سه متر با ۲۸۲ ماده حکاکی شده بود.[۳]
در یونان باستان نیز از مجازات اعدام جهت مجازات جرائمی چون قتل، خیانت و تجاوز، تحت قوانین دراکو به طور گسترده استفاده میشد. اگر چه افلاطون معتقد بود اعدام تنها باید در مواردی اعمال شود که مجرم اصلاحناپذیر است.[۴]
مروری بر پیشینه قوانین کیفری در ایران نشان میدهد، با وجود آنکه پس از حمله اعراب به ایران و سقوط سلسله ساسانیان، حکم اعدام بر اساس قوانین اسلامی از سوی دادگاههای شرعی صادر میشده است، اما قضاوت عرفی بر اساس دستور حاکمان و مبتنی بر آداب و رسوم نیز در برخی دورهها از جمله زمان حکومت مغولها و اواخر دوران قاجار رایج بوده است.[۵]
در دوران قاجار جرائمی همچون قتل و تجاوز که مجازات اعدام در پی داشت، در محاکم عرفی بررسی میشد و با به صدارت رسیدن امیرکبیر در زمان پادشاهی ناصرالدین شاه قاجار، اصلاحاتی در محاکم شرعی و عرفی انجام شد که از زمره آنها کاهش آمار اعدام بود.[۶]
در دوران رضا شاه پهلوی، همزمان با تغییرات اساسی در سیستم قضایی ایران که مبتنی بر جدایی دین از حکومت و همچنین احکام قضایی بود، برخی مواد قانونی دست خوش تغییر شد، اما همچنان با استناد به فقه اسلامی برای جرائمی حکم اعدام صادر میشد.
بعد از انقلاب ضدسلطنتی سال ۵۷، حکومت جمهوری اسلامی
آمار اعدام در کشورها
ارزیابی کلی سازمان عفو بینالملل از وضعیت مجازات اعدام در سال ۲۰۱۸ نشان میدهد که علیرغم اقدامات عقبگردانه در اندکی از کشورها، روند جهانی در جهت لغو این مجازات به غایت بیرحمانه، غیرانسانی و ترذیلی همچنان با شتاب ادامه دارد.[۷]
سازمان عفو بینالملل در سال ۲۰۱۸، در ۲۰ کشور جهان اجرای مجازات اعدام را ثبت کرده است. این تعداد، ۳ کشور کمتر از سال ۲۰۱۷ و ۱۱ کشور کمتر از سال ۱۹۹۹ میلادی بوده است.[۷]
عفو بینالملل٬ روز سهشنبه ۲ اردیبهشت ۱۳۹۹ با انتشار گزارشی درباره اعدامها در جهان٬ اعلام کرد که در سال ۲۰۱۹ میلادی دستکم ۶۵۷ تن در جهان اعدام شدند.[۸]
سازمان حقوق بشر ایران در دوازدهمین گزارش سالانه خود در سال ۲۰۱۹ میلادی اعلام کرد که ۲۸۰ اعدام در ایران صورت گرفته است. بر اساس این گزارش ۷۰ درصد این اعدامها توسط مقامهای رسمی ایران اعلام نشده و سازمان حقوق بشر ایران توسط منابع خود موفق به تأیید آنها شده است.[۹] پس از چین، ایران در رتبه دوم قرار گرفته و مسئول بیش از یکسوم اعدامهای ثبتشده در جهان است.[۸]
عربستان سعودی با ۱۸۴ اعدام در جایگاه سوم قرار گرفت و عراق و مصر جایگاههای چهارم و پنجم را دارند که به ترتیب ۱۰۰ و ۳۲ تن را در سال ۲۰۱۹ اعدام کردهاند.[۸]
اعدام کودکان
کنوانسيون بين المللی حقوق کودک که در سال ۱۹۲۴ ميلادی در ژنو به تصويب رسيد، در سال ۱۹۵۹ از سوی مجمع عمومی سازمان بين الملل برای رعايت حقوق کودکان در سراسر جهان به رسميت شناخته شد. از آن تاريخ به بعد کشورهای زيادی از جمله ايران با امضای اين تعهد نامه، خود را ملزم به رعايت مفاد آن کردند.[۱۰]
در اوایل قرن بیستم میلادی، بنیانگذاران نظام حقوقی مدرن ایران، سن رشد دختران و پسران را به ۱۸ سال افزایش داده و مجازاتهای سخت را برای کودکان ممنوع ساخته بودند. اما پس از انقلاب سال ۱۳۵۷، سران جمهوری اسلامی نظام حقوقی و قضایی ایران را به طور کامل تغییر داده و علیرغم اعتراضات شدید و گسترده حقوقدانان، سن رشد و مسئولیت کیفری را در قوانین مربوطه کاهش دادند. این تغییر، همراه با نقض سیستماتیک تشریفات و الزامات دادرسی، پیامدهای وخیم و مرگباری برای هزاران متهم زیر ۱۸ سال داشته است.
این تغییر قانون و اصرار بر اجرای آن از سوی نظام قضایی جمهوری اسلامی منجر به اعدام دستکم ۴۸۲ کودک در طول ۴۰ سال گذشته شده است. اما تعداد اصلی کودکان اعدام شده در ایران در طول ۴۰ سال گذشته بیشتر از اینهاست و تلاش حکومت ایران برای مخفی نگه داشتن تعداد واقعی اعدامها سبب شده است موارد دقیق آن مشخص نشود. صدور و اجرای مجازات اعدام برای نزدیک به ۵۰۰ کودک در ایران در حالی است که قوانین بینالمللی صراحتا اعدام افراد را به خاطر جرائمی که قبل از رسیدن به سن ۱۸ سال مرتکب شدهاند، به صراحت منع کرده است.[۱۱]
در قانون مجازات اسلامی، اگرچه سن مسئولیت کیفری برای دختران ۹ سال و برای پسران ۱۵ سال تعیین شده اما گفته شده در جرائم موجب حد یا قصاص هرگاه افراد بالغ کمتر از ۱۸ سال، ماهیت جرم انجام شده و یا حرمت آن را درک نکنند و یا در رشد و کمال عقل آنان شبهه وجود داشته باشد، حسب مورد با توجه به سن آنها به مجازاتهای پیش بینی شده در این فصل محکوم میشوند.[۱۲]
بر اساس ماده ۳۷ کنوانسیون حقوق کودک هیچ کشوری حق اعدام کودکان زیر ۱۸ سال را ندارد. جمهوری اسلامی ايران در سال ۱۳۷۰ خورشيدی کنفوانسيون بين المللی حقوق کودک را امضا کرده است.[۱۰]
برخی از نمونهها به شرح زیر است:
- علی کاظمی، زندانی ۲۲ ساله، در ۱۰ بهمن ماه ۱۳۹۶، در زندان بوشهر به دار آویخته شد. او در هنگام ارتکاب جرم تنها ۱۵ سال داشت.[۱۳]
- فردین جعفریان، کودکی که در ۱۴ سالگی مرتکب قتل شده بود، در مهر ماه سال ۹۳، در ۱۸ سالگی در زندان مرکزی تبریز اعدام شد.[۱۴]
- مهدی سهرابیفر و امین صداقت که نسبت فامیلی هم داشتند، روز ۵ اردیبهشت در زندان عادلآباد شیراز در جنوب ایران اعدام شدند. هر دوی آنها در ۱۵ سالگی دستگیر شده بودند و به اتهام چندین مورد تجاوز به عنف در یک دادگاه ناعادلانه محکوم شدند.[۱۵]
اعدام سران حکومت پهلوی
اعدامهای تابستان ۶۷
اعدامهای سیاسی
اعدام زنان
اعدام اقلیتهای مذهبی
اعدام به جرم مواد مخدر
رفرم در قانون مواد مخدر و کاهش تعداد اعدامها، مقایسه قانون قدیم و جدید و چرا این رفرم و کاهش تعداد اعدام، دست رژیم را نمیشوید
اعدام افراد دارای معلولیت
اعدام در ملاعام
انواع اعدام
انواع مختلف اعدام نسبت به فرهنگ و سنت زمانی ومکانی در طول تاریخ وجود داشتهاست.
- قصاص: به این معنی که مجرم مانند عملی که کرده است مجازات شود.
- سنگسار: مجازات مرگی است که در عهدعتیق مورد استفاده قرار میگرفت و هنوز در برخی از کشورهای اسلامی به عمل میآید. محکوم از طریق پرتاب سنگ از طرف گروهی که در این عمل شرکت میکنند کشته میشود.
- در آب خفه کردن: از این نوع مجازات در مصر باستان استفاده میکردند، به این معنا که مجرم را در کیسه ای سربسته گذاشته و او را رودخانه نیل میانداختند.
- در مایع جوشان انداختن: این نوع مجازات در برخی از کشورهای خاوردور، چین و ژاپن، استفاده میشد. در روم باستان گاهی از این نوع مجازات برای از بین بردن کسانیکه به مسیحیت گردیده بودند استفاده میشد. در دوره رنسانس در انگلستان از این روش استفاده میشد.
- از بلندی انداختن: مجرم از بالای بلندی به پایین پرتاب میشود.
- به صلیب کشیدن: از این نوع مجازات در روم باستان استفاده میشد. در ژاپن تا اوائل قرن بیستم، تا دوره میجی (۲۳ اکتبر ۱۸۶۸ تا ۳۰ ژوئیه ۱۹۱۲) از این نوع مجازات استفاده میشد.
- دار زدن: از این روش در قرون وسطی استفاده میشد وهنوز هم در برخی از کشورها مرسوم است. محکوم را از طناب دار حلق آویز میکنند، به این ترتیب ضربه شدیدی به ستون فقرات و گردن وی وارد میشود و در نتیجه باعث شکستگی و آسیب شدید در نخاع میشود و این امر باعث خلل در دستگاه تنفسی میشود
- دار زدن با جراثقال: یکی از شیوههای رایج اعدام در ایران است که با ترکیبی از طناب دار و بالا کشیدن محکوم به وسیله بازوی بلند جراثقال تا ارتفاع زیاد است.
- سوزاندن در آتش: محکوم را به تیرکی، که بر پشتههای هیزم نصب شدهاست، میبندند و به آتش میکشند. از این روش در قرون وسطی در اروپا، مخصوصاً کلیسا برای از بین بردن مخالفانش، استفاده میشد.
- تیرباران: از این روش عمدتاً برای اعدام نظامیان و در دههای اخیر برای از بین بردن شورشیان سیاسی استفاده میشد.
- شلیک به پشت گردن: این شیوه اعدام در حال حاضر در چین مورد استفاده قرار میگیرد.
- گیوتین: این شیوه اعدام با انقلاب فرانسه جاری و سپس در سایر کشورهای اروپایی مرسوم شد. گیوتین دستگاهی است که به وسیله آن سر محکوم را از بدنش جدا میکنند. گیوتین که یک واژه فرانسوی است(Guillotine)، نام پزشک فرانسوی ژوزف گیوتین میباشد که این شیوه را به جای شیوه «وحشتناک و آبروبر» گردن زدن با شمشیر پیشنهاد کرده بود.
- شمع آجین: از این شیوه به عنوان اعدام با شکنجه، در گذشته، استفاده میشد. این روش به این ترتیب است که در بدن محکوم، عمدتاً در فسمت سینه، سوراخهائی ایجاد کرده و در آنها شمعهائی که بعداً روشن میشوند گذاشته میشوند.
- تزریق مرگبار: از این روش در برخی ایالاتهای آمریکا،و از سال ۱۹۹۶ در چین برای اعدام محکومین استفاده میشود.
- صندلی الکتریکی: این شیوه اعدام در قرن نوزدهم در آمریکا اختراع شد و در بسیاری از ایالتهای آن کشور مورد استفاده قرار گرفته میشد. این شیوه در سالهای هفتاد قرن بیستم با روش تزریق سم جایگزین شد.
- کوبیدن سنگ بر سر: یکی از روشهای مجازات اعدام در زمان هخامنشیان، گذاشتن سر محکوم بر سنگ و خرد کردن آن بوده است.
- کندن پوست: کمبوجیه یکی از قضات شاهی را که برای صدور یک حکم غیرعادلانه رشوه گرفته بود با کندن پوست به قتل رساند.
حکم قصاص
قصاص به این معنی است که مجرم مانند عملی که کرده است مجازات شود. قصاص در لغت، به معنای پیروی کردن اثر است و در اصطلاح از اینکه جانی جنایت ارتکابی را مجازات کنند اگر کشته است، بکشند و اگر زخم زده است زخم بزنند.
انواع جرائم قصاص
- جرم قتل عمدی
- جنایت عمدی بر اعضای انسان
اعدام به عنوان ابزار اعمال حاکمیت
نظرات خمینی در مورد اعدام
اعدام در دورههای مختلف حکومت
اقدام بینالمللی برای لغو مجازات اعدام و آثار آن
شاید بتوان گفت منتسکیو نخستین منادی لغو مجازات اعدام بود که در کتاب روح القوانین به مجازات اعدام اعمال شده در آن روزگاران، شدیدا حمله کرد و آن را نشانه استبداد حاکم دانست و رابطه متقابلی را بین شدت استبداد و کثرت اعدام قائل شد. در پی اعلام نظریات منتسکیو و تحت تاثیر این نظریات، قوانین و جامعه مجرمزای آن زمان، بکاریا با انتشار کتاب رساله جرائم و مجازات با اعدام شدیدا به مقابله برخاست و آن را محکوم کرد. اثرات این کتاب آنچنان شدید بود که تعداد زیادی از حقوقدانان ایتالیایی در مقابل مخالفتهای شدید مخالفان بکاریا از وی حمایت کردند.
اولین اثر تفکر بکاریا و طرفدارانش، اصلاح قانون جزای «توسکان» ایتالیا بود که در ۳۰ نوامبر ۱۷۸۶ به اجرا گذاشته شد. در این قانون علاوه بر اصلاحات مختلفی که صورت گرفت، کیفر مرگ دیگر ضروری نبود. در آلمان شکنجه حذف شد. در اتریش قانون سال ۱۷۸۷ با جانشین کردن مجازات سالب آزادی به جای کیفر مرگ از اندیشههای بکاریا پیروی کرد. لهستان نیز محاکمه جادوگری و شکنجه را لغو کرد.[۱۶]
جستارهای وابسته
پانویس
https://www.amnesty.it/campagne/pena-di-morte/
منابع
- ↑ «قانون مجازات اسلامی». دادگستری استان تهران. بازبینیشده در ۰۶ اردیبهشت ۹۴.
- ↑ https://d21zrvtkxtd6ae.cloudfront.net/public/uploads/2017/04/10175642/Rapporto-sulla-pena-di-morte-nel-2016-ACT-50-5740-2017.pdf
- ↑ نگاهی به تاریخ مجازات اعدام، روحالله کاپیسا صوفیزاده، ص۶
- ↑ Encyclopedia of Death and Dying, James Austin
- ↑ تاریخ مغول در ایران، برتولد اشپولر
- ↑ از مشروطه تا سقوط شاه، جلد اول
- ↑ ۷٫۰ ۷٫۱ گزارش جهانی مجازات اعدام، سازمان عفو بینالملل
- ↑ ۸٫۰ ۸٫۱ ۸٫۲ عفو بینالملل: ایران مسئول یکسوم کل اعدامها در جهان است، سایت رادیو فردا
- ↑ ایران در سال ۲۰۱۹؛ ۲۸۰ اعدام و کشتار صدها تن در خیابانها، سایت رادیو فردا
- ↑ ۱۰٫۰ ۱۰٫۱ سازمانهای مدافع حقوق بشر: اعدام کودکان را متوقف کنید، سایت رادیو فردا
- ↑ اعدام نزدیک به ۵۰۰ کودک در ۴۰ سال گذشته در ایران- گزارش بنیاد عبدالرحمن برومند، سایت رادیو زمانه
- ↑ وضعیت اعدام کودکان در ایران، سایت فکتنامه
- ↑ اعدام کودکان، اولویت فقه و نمایش اقتدار، سایت رادیو زمانه
- ↑ راهکارهای عملی برای مبارزه با اعدام کودکان، سایت رادیو زمانه
- ↑ عفو بینالملل: ایران دو پسر ۱۷ ساله را شلاق زده و مخفیانه اعدام کرده، سایت رادیو زمانه
- ↑ نگاهی به تاریخ مجازات اعدام، روحالله کاپیسا صوفیزاده، ص۸۹-۹۰