|
|
خط ۱: |
خط ۱: |
| {{جعبه اطلاعات همهپرسی
| | <span dir="RTL"></span>'''قتلعام ها در جمهوری اسلامی''' |
| | نام = رفراندم جمهوری اسلامی<!-- دقیقاً مطابق تصویر برگهها -->
| |
| | عنوان = [[پرونده:Flag of Iran with standardized lion and sun.svg|پیوند=دولت موقت ایران|50پیکسل]]
| |
| | شرح ={{آغاز وسطچین}}بسمه تعالی{{سخ}}
| |
| دولت موقت انقلاب اسلامی{{سخ}}
| |
| وزارت کشور{{سخ}}
| |
| تعرفهٔ انتخابات رفراندم تغییر رژیم سابق به جمهوری اسلامی که قانون اساسی آن از تصویب ملت خواهد گذشت.{{پایان وسطچین}}
| |
| | آری = 20147055
| |
| | نه = 140966
| |
| | مجموع = 20288021
| |
| | واجدان = ۲۰٬۸۵۷٬۳۹۱
| |
| | نقشه =
| |
| | بخشهای نقشه =
| |
| | پینوشت =
| |
| }}
| |
| '''رفراندوم جمهوری اسلامی''' یا همه پرسی جمهوری اسلامی پس از پیروزی [[انقلاب ضد سلطنتی ایران|انقلاب ضد سلطنتی]] ایران در روزهای ۱۰ و ۱۱ فروردین ۱۳۵۸ در سراسر ایران برگزار شد و طبق نتایج اعلام شدهی آن ۹۸.۲ از واجدان شرایط شرکت در این رفراندوم با دادن رای «آری»، با برقراری حکومت جمهوری اسلامی موافقت کردند. | |
|
| |
|
| در روز ۱۲ فروردین نتایج رفراندوم (Referendum) جمهوری اسلامی اعلام شد و [[روحالله خمینی|خمینی]] حکومت جمهوریاسلامی را اعلام کرد، اینگونه بود که این روز را روز جمهوری اسلامی نامیدند.
| | '''قیام ۹ خرداد ۱۳۷۱ مشهد''' یکی از شورشهای اجتماعی و اقتصادی بعد از انقلاب ۱۳۵۷ ایران است. |
|
| |
|
| در رفراندوم جمهوری اسلامی، برگه رای، دو قسمت داشت. این برگه شامل نیمه «آری» -به رنگ سبز- و نیمه «نه» -به رنگ قرمز- بود روی برگه رفراندوم جمهوری اسلامی نوشته شده بود: «بسمه تعالی، دولت موقت انقلاب اسلامی، وزارت کشور، تعرفه انتخابات رفراندوم، تغییر رژیم سابق به جمهوری اسلامی، که قانون اساسی آن از تصویب ملّت خواهد گذشت.» رایدهندگان، در روز رفراندوم میبایست بخش موردنظر خود را از برگه جدا میکردند و در صندوق رای میانداختند و میتوانستد قسمت دیگر را با خود ببرند. | | این شورش در اثر اعتراض حاشیهنشینان «کوی طلاب» مشهد به تخریب خانههایشان در شهر مشهد به وقوع پیوست و در نهایت به یک تظاهرات چند ده هزار نفری، با شعارهایی علیه مسئولان نظام جمهوری اسلامی ایران و حمله به اماکن دولتی، تبدیل شد و سرتاسر شهر مشهد را فراگرفت. |
|
| |
|
| بر مبنای اعلامیه دولت موقت، در رفراندوم برگزار شده، ۲۰ میلیون و ۲۸۸ هزار تن (۹۸ و دو دهم درصد آراء) به حذف سلطنت و برقراری جمهوری اسلامی «بله» گفتند. پس از مطرح شدن ایدهی انجام رفراندوم، اعضای دولت موقت، افزودن کلمه دموکراتیک به عبارت جمهوری اسلامی را پیشنهاد کردند اما این ایده با مخالفت جدی خمینی مواجه شد. خمینی شدیدا با عبارت دموکراتیک اسلامی به مخالفت برخاست و آن را نشانی از نفوذ غرب و غربزدگی دانست. او گفت: فقط جمهوری اسلامی، نه یک کلمه زیاد و نه یک کلمه کم.
| | در این شورش چندین پاسگاه انتظامی، بانک و مرکز تجاری، سیاسی و فرهنگی مورد آتشسوزی و تخریب قرار گرفت و خسارتهای مالی و جانی زیادی به وجود آمد. |
|
| |
|
| مطهری نیز با اضافه کردن مفهوم دموکراتیک به «جمهوری اسلامی» موافق نبود و در این باره گفت: «.. در عبارت جمهوری دموکراتیک اسلامی، کلمه دموکراتیک حشو و زاید است»
| | همچنین در پی این اعتراضها، برخی از پرسنل امنیتی و انتظامی، به علت کوتاهی، قصور و عدم توانایی برخورد با مجرمین گرفتار دادگاه و روانه زندان شدند |
|
| |
|
| ابراهیم یزدی میگوید که در زمان برگزاری همه پرسی، برخی بر این نظر بودند که باید همهی گزینههای پیشنهادی، در پرسشنامه وارد شود،
| | بی بی سی |
|
| |
|
| ولی شورای انقلاب و خمینی که تصمیم گیرنده اصلی و نهایی بودند، تصمیم گرفتند تنها دربارهٔ جمهوری اسلامی از مردم سؤال شود<ref>[https://www.bbc.com/persian/iran-47059848 بی بی سی فارسی ۱۲ بهمن ۱۳۹۷]</ref>
| | اعتراض ها در کازرون بار دیگر موضوع تقسیمات کشوری را مطرح کرده است. موضوعی که از همان سال های ابتدایی پس از انقلاب ۵۷ در بسیاری از استان های ایران موضوع درگیری بوده و بارها باعث برگزاری تجمع های اعتراضی شده است. |
|
| |
|
| آنچه این رفراندوم را زیر سوال برد این بود که از مردم در مورد اینکه چه نوع حکومتی میخواهند سوالی پرسیده نمیشد، بلکه نوع حکومت تعیین شده بود و مردم مخیر بودند آنرا بپذیرند یا به استمرار حکومت قبلی رضایت بدهند. به این ترتیب رأی منفی به جمهوری اسلامی به منزلهی تأیید حکومت سابق بود. این موضوع با مخالفت بسیاری از جریانات سیاسی و روشنفکران مواجه شد. سازمان مجاهدین خلق به نحوهی برگزاری این رفراندوم اعتراض کرد و از دولت خواست مشخص کند، حکومتی جدید با نام جمهوری اسلامی که قرار است در مقابل نظام سلطنتی به مورد رأی گذاشته شود چه ماهیتی دارد و برنامههای آن چیست.
| | تقسیمات کشوری حتی در استیضاح دو وزیر کشور سابق از دو گرایش سیاسی مختلف یعنی علیاکبر ناطق نوری و عبدالله نوری نیز مطرح شد و در دولتهای مختلف وعده ارائه «طرح جامع تقسیمات کشوری» داده شده؛ اما درنهایت این طرح هیچگاه نهایی نشده است. |
|
| |
|
| == تعریف رفراندوم ==
| | در قوانین ایران از جمله قانونی که در سال ۶۲ تصویب شده « تعاریف و ضوابط تقسیمات کشوری» مشخص شده که بیشتر براساس جمعیت شهرها است. |
| رفراندوم به معنی مراجعه به آراء و افکار عمومی برای رد و قبول یک امر است. <ref>فرهنگ فارسی معین</ref>واژه رﻓﺮاﻧﺪوم Referendum از واژه To Refer ﺑﻪ ﻣﻌﻨﻲ «رﺟﻮع ﻛﺮدن و ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﺮدن» گرفته ﺷﺪه و منظور ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﺮدن ﺑﻪ آراء عمومی ﻣﺮدم ﻳﻚ ﻛﺸﻮر ﺑه وﺳﻴﻠﻪ ﻫﻤﻪ ﭘﺮسی در ﻣﻮاردی اﺳﺖ ﻛﻪ ﺣﻜﻮﻣﺘی ﺧﻮد ﻗﺎدر ﺑﻪ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﻴﺮی ﻧﻴﺴﺖ و از اینرو آن را ﺑﻪ رای ﻣﺮدم واﮔﺬار میکند.<ref name=":1">[https://news.gooya.com/politics/archives/images/0401514-Esmail-Nooriala-Referandum-and-elections.pdf مقاله معناهای دوگانه انتخابات اسماعیل نوری علاء]</ref>
| |
|
| |
|
| Plebiscite به معنی ﻫﻤﻪ ﭘﺮسی ﺑﺮاي ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻗﺪرت ﺳﻠﻄﻪ ﺣﻜﻮﻣﺖ، از رﻳﺸﻪ رومی Plebs ﺑﻪ ﻣﻌﻨﻲ «ﻣﺮدم ﻋﺎدی» ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ. Plebiscite ﻛﻢ و ﺑﻴﺶ از ﺟﻬﺖ ﻣﻔﻬﻮم ﺑﺎ رﻓﺮاﻧﺪوم از ﻳﻚ ﺧﺎﻧﻮاده اﺳﺖ.<ref name=":1" />
| | قانون برنامه دوم توسعه نیز دولت را موظف کرده بود که «طرح جامع تقسیمات کشوری» را تا پایان این برنامه یعنی سال ۷۸ به مجلس ارایه کند. |
|
| |
|
| اصل همه پرسی باید در قانون اساسی مصوب به عنوان یکی از سرچشمههای قانونگذاری شناخته شود تا بتوان از آن برای اخذ تصمیم استفاده کرد.
| | این موضوع یکی از موارد استیضاح عبدالله نوری،وزیر کشور دولت محمد خاتمی،نیز بود. |
| === تفاوت رفراندوم و همه پرسی تغییر حکومت ===
| |
| اصل ومنطق هر رفراندومی ایجاب می کند که مردم آن سرزمین حق گزینش از بین گزینههای مختلف را داشته باشند. اما خمینی در تز ولایتفقیه خود در مورد ضرورت تشکیل حکومت اسلامی می گوید:
| |
|
| |
|
| «اکنون که شخص معینی از طرف خدای تبارک و تعالی برای احراز امر حکومت در دوره غیبت (امام دوازدهم شیعیان) تعیین نشده، اگر فرد لایقی که دارای این دو خصلت (علم به قانون و عدالت) باشد بپا خاست و تشکیل حکومت داد، همان ولایتی را که حضرت رسول در امر امور جامعه داشت، دارا میباشد و بر مردم لازم است که از او اطاعت کنند.»
| | عبدالله نوری درجلسه استیضاح اعلام کرد که این طرح توسط زهرا احمدیپور، مدیرکل تقسیمات کشوری که بعدها در دولت حسن روحانی رئیس سازمان میراث فرهنگی شد، تهیه شده و به مجلس ارائه خواهد شد. |
| | * اعتراضات کازرون، چندین کشته، دهها زخمی و بازداشتی برجای گذاشت |
| | * اعتراضات در شهر کازرون 'به خشونت کشیده شد' |
| | * شعار معترضان در نماز جمعه کازرون: دشمن ما همین جاست، دروغ میگن آمریکاست |
| | پس از گذشت ۲۰ سال از آن وعده اما وزارت کشور دولت حسن روحانی بار دیگر برای اظهار نظر درباره «پیش نویس لایحه تقسیمات کشوری» فراخوان منتشر کرده است. |
|
| |
|
| از نظر خمینی، حکومت اسلامی مشیّت الهی و ولیفقیه نماینده خدا بر روی زمین است. در تئوری ولایت فقیه که خمینی خود واضع آن است، ولی فقیه نیازی به رای مردم و رفراندوم ندارد و همهپرسی از دید وی تنها به معنای بیعت مردم است.
| | لایحه دولت حسن روحانی برای تقسیمات نیز شامل تعاریف میشود و همچنان طرحی که براساس آن همه تقسیمات کشوری از پیش مشخص شده باشد وجود ندارد. |
|
| |
|
| == پیشینهی رفراندوم جمهوری اسلامی ==
| | درنبود این طرح فشارها و رایزنی های سیاسی برای تقسیمات کشوری تاثیرگذار است. |
| خمینی چهار روز بعد از ورود به تهران یعنی در ۱۶ بهمن ۱۳۵۷ مهندس مهدی بازرگان را به عنوان نخست وزیر دولت موقت انتخاب کرد. خمینی طی حکمی نوشت:
| |
|
| |
|
| «ما بهواسطه اتکاء به این آرای عمومی که شما آلان میبیند و دیدید تا کنون که آراء عمومی با ماست و ما را بهعنوان رسالت فرمایید یا به رهبری همهٴ قبول دارند از این جهت ما یک دولتی را معرفی میکنیم رئیس دولتی را معرفی میکنیم موقتاً دولتی تشکیل بدد که هم به این آشفتگیها خاتمه بدد و هم یک مسأله مهمی که مجلس مؤسسان است، انتخابات مجلس مؤسسان را درست کند و مقدمات او را درست کند و مجلس مؤسسان تأسیس بشد و همینطور مجلس انتخابات هم درست بشد لهذا ما دولت موقت را تعیین کردیم و از خدای تبارک و تعالی میخوام که توفیق بدد به آقای مهندس بازرگان که این مأموریت را به وجه احسن انجام بدهد»
| | '''تقسیمات کشوری و نمایندگان مجلس''' |
|
| |
|
| روز بعد همین حکم منتشر شد و در آن خمینی با خطاب قرار دادن بازرگان گفت:
| | دراین میان نمایندگان مجلس مهمترین گروهی هستند که ایجاد شهرستان ها و شهرهای جدید درحوزه انتخابیه خود را پیگیری می کنند. از نظر آنان ایجاد شهرستان های جدید باعث جذب بودجه بیشتر و توسعه شهرستان خواهد شد. دراین میان نمایندگان البته به منافع خود نیز می اندیشند. |
|
| |
|
| «ترتیب ادارهٴ امور مملکت و خصوصاً انجام رفراندم و رجوع به آرای عمومی ملت درباره تغییر نظام سیاسی کشور به جمهوری اسلامی و تشکیل مجلس مؤسسان از منتخبان مردم جهت تصویب قانون اساسی نظام جدید و انتخاب مجلس نمایندگان ملت بر طبق قانون اساسی جدید را بدهید».
| | حوزه های انتخابیه معمولا از چند شهرستان تشکیل میشود و دراین میان برخی از نمایندگان در بین یک یا چند شهر حوزه انتخابیه خود رای بیشتری دارند و تلاش می کنند امکانات بیشتری را برای آن شهرها فراهم کنند. |
|
| |
|
| به این ترتیب دولت موقت مهندس مهدی بازرگان بر طبق حکم خمینی سه وظیفهی انجام رفراندوم جمهوری اسلامی، تشکیل مجلس مؤسسان و تشکیل مجلس نمایندگان را به عهده داشت.
| | این موضوع شامل تقسیمات کشوری نیز می شود و آنان سعی می کنند شهرهایی که هواداران بیشتری درآن ها دارند را توسعه دهند. اتهامی که درباره نماینده کازرون در مجلس نیز مطرح است. |
|
| |
|
| به این ترتیب میتوان گفت خمینی پیش از سقوط شاه برگزاری رفراندومی که در آن مردم تنها یک گزینه پیش رو داشته باشند را در نظر داشت و پیشبینی کرده بود.
| | '''تقسیمات و نقش مسئولان دولتی''' |
|
| |
|
| خمینی همچنین پس از گذشت دو هفته از انقلاب ۲۲ بهمن در رابطه با رفراندم گفت:
| | به جز نمایندگان مجلس برخی از مقامات کشوری نیز در موضوع تقسیمات کشوری نقش دارند. از جمله عبدالواحد موسوی لاری، وزیر کشور دولت محمد خاتمی، متهم بود که موضوع تبدیل شدن لار به استان را پیگیری می کند. |
|
| |
|
| «آنچه اینجانب به آن رأی میدهم جمهوری اسلامی است... . نه یک کلمه زیاد و نه یک کلمه کم»!
| | این فشارها و درگیری های سیاسی باعث شده که موضوع تقسیمات کشوری از همان سال های ابتدایی انقلاب ۵۷ درایران بحران ساز باشد و تجمعات بسیاری دراینباره شکل بگیرد. دامنه برخی از این تجمع ها به درگیری شدید ماموران امنیتی با مردم کشیده شده و عده ای از معترضان کشته شده اند. |
|
| |
|
| صادق طباطبایی، برادر زن احمد خمینی، که از مجریان برگزاری رفراندوم جمهوری اسلامی بوده است در خاطرات خود میگوید: «۱۲ روز از پیروزی انقلاب نگذشته بود که مرحوم حاج احمد آقا خمینی گفتند، امام میگویند رفراندوم باید هرچه زودتر برگزار شود. من با آقای دکتر صدرحاج سید جوادی در وزارت کشور دیدار کردم و پیام امام را به ایشان دادم. وزیر کشور گفت ما الان تشکیلات سالم اداری در کشور نداریم. حتی پاسبانها نه میتوانند با لباس و اونیفورم سابق سرکار بروند و نه ابزار بیسیم و ماشین دارند، کلانتریها هم اکثرا در روزهای آخر به شدت آسیب دیده است . در مراکز استانها و شهرها هم استانداران و فرمانداران هنوز مستقر و مسلط به اوضاع نشدهاند. انجام امر آقای خمینی چند ماهی فرصت نیاز دارد. من مطلب را به احمد آقا طی یک تماس تلفنی اطلاع دادم . کمی بعد ایشان تلفن کرد و گفت آقای خمینی میفرمایند، اگر کمی (سریع) بجنبید، این کار انجام میشود . ایشان گفتند این کار امکانپذیر است، شما بروید و کار را به سبک انجمن اسلامی در بیاورید.<ref>کتاب خاطرات سیاسی صادق طباطبایی نشر عروج ۱۳۸۷ جلد سوم</ref>
| | از جمله موضوع تبدیل قزوین به استان و جدا شدن آن از استان زنجان در سال ۷۳ درگیری هایی را درهر دو شهر به وجود آورد به گونه ای که برخی مردم قزوین« جلوی ماشین هایی که پلاک زنجان داشت را می گرفتند یا تابلوهای اداراتی که نام زنجان داشت را پایین می کشیدند». |
|
| |
|
| خمینی با حضور در دبیرستانی در قم در اسفند ماه ۱۳۵۷ گفت: <blockquote>«آنها که قلم های مسموم در دست گرفتهاند و بر خلاف اسلام مینویسند و ملی و دموکراتیک و این حرفها را به میان میآورند از آنها نپذیرید. ما اسلام را میخواهیم. ملت اسلام را میخواهد. آنها که کوشش دارند نهضت ما را تضعیف کنند، دولت ما را تضعیف کنند، تا به خیال آنها نتوانیم در رفراندوم موفق شویم خیال خامی به سر خودشان میپزند. ملت ما یکپارچه خواهان جمهوری اسلامی است. کمونیستها هم باید جمهوری اسلامی بخواهند. اگر بخواهند برای این ملت کار کنند، استقلال کشور را میخواهند، آنکه علاقه به ملت دارد، اگر راست میگویند باید جمهوری اسلامی بخواهند.»<ref>روزنامهی آیندگان اسفند ۱۳۵۷</ref></blockquote>
| | رد لایحه تبدیل شدن قزوین به استان اعتراض های گسترده ای را دراین شهر دامن زد و این اعتراض ها چند روز طول کشید. |
|
| |
|
| === سخنرانی خمينی در روز ۹ اسفند ۱۳۵۷ ===
| | براساس برخی گزارش ها "نیروهای لشگر ۱۰ سیداالشهدا از تهران این شورش را سرکوب کردند" و گفته شده که چندین نفر دراین درگیری ها کشته شدند. |
| خمینی در سخنرانی خود در روز ۹ اسفند ۱۳۵۷ مردم را به نفی عبارت دموکراتیک در نام حکومت تشویق کرد و گفت: <span dir="RTL"></span>'''«'''آن چيز كه ملت ميخواهد جمهوری اسلامی است، نه جمهوری فقط، نه جمهوری دموكراتيك، نه جمهوری دموكراتيك اسلامی. آنچه از ملت ايران ميخواهم اين است كه بيدار باشيد... از كلمه دموكراتيك نترسيد، اين فُرمِ غربي است. ما فرمهای غربی را نمیپذيريم ... آنچه كه شما میخواهيد آن بايد بشود، نه آنچه كه آنهايی كه از اروپا و خارج آمدهاند میخواهند؛ نه آنچه كه اعيان و اشراف میخواهند و نه آنچه كه حقوقدانان میخواهند...روزنامهها خودشان را اصلاح كنند، خيانت نكنند بهاسلام و مسلمين... تبليغات سوء را منعكس نكنند، توطئهها را جلوگيری كنند... وقتی رفراندوم اعلام شد راٌی من حكومت جمهوری است؛ جمهوری اسلامی است. هركس تبعيت از اسلام دارد جمهوری اسلامی بايد بخواهد... از حوزههای علميه تجليل كنيد... اين حوزههای علميه است كه اسلام را تا بهحال نگهداشت. اگر روحانيون نبودند از اسلام خبری نبود... از اينها پشتيباني کنید.»<ref>روزنامهی کیهان ۱۲ اسفند ۱۳۵۷</ref>
| |
|
| |
|
| عبدالکریم لاهیجی میگوید: <blockquote>«امری که در آنروز انجام گرفت بیشتر مشخصههای یک بیعت از مردم را داشت تا برگزاری یک همهپرسی؛ ...هرگز آنچه در ایران انجام شد را نمیتوان رفراندوم نامید. آن چیزی است که در اصطلاح غربی به آن «plebiscite» میگویند. یعنی حکومتی که بر مردم کشور مستولی است، رأی مثبت مردم را بخواهد. یعنی به اصطلاح گذشته مردم با او «بیعت» کنند. حاکمان ایران آن زمان که در پی یک انقلاب به حکومت رسیدند و خود را وارث نظام سلطنت مشروطه میدانستند، هرگز از مردم نپرسیدند که شما میخواهید چه نظامی جانشین آن نظام باشد، بلکه نظام را تعیین کردند و بعد از مردم پرسیدند که آیا شما این نظام را میخواهید یا نظام گذشته را؟»<ref>[https://www.dw.com/fa-ir/%D8%B9%D8%A8%D8%AF%D8%A7%D9%84%DA%A9%D8%B1%DB%8C%D9%85-%D9%84%D8%A7%D9%87%DB%8C%D8%AC%DB%8C-%DB%B1%DB%B2-%D9%81%D8%B1%D9%88%D8%B1%D8%AF%DB%8C%D9%86-%D9%86%D9%87-%D8%B1%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%AF%D9%85-%DA%A9%D9%87-%D8%A8%DB%8C% سایت دویچه وله اول آوریل ۲۰۱۰]</ref></blockquote>
| | پس از قزوین، گسترده ترین اعتراض های مربوط به تقسیمات کشوری مربوط به اعتراض مردم سبزوار به وعده عبدالواحد موسوی لاری، وزیر کشور دولت محمد خاتمی، برای تبدیل شدن بجنورد به استان بود. |
|
| |
|
| == رفراندوم جمهوری اسلامی از دید مجاهدين ==
| | سال ۸۰ و پس از سخنان عبدالواحد موسوی لاری دربجنورد مبنی بر تبدیل این شهرستان به استان تعدادی از مردم سبزوار به خیابان ها ریختند. برخی از معترضان ریل های راه آهن را جمع آوری و به ساختمان ها حمله کردند. دراین اعتراض ها که چند روز طول کشید براساس گزارش ها یک نفر کشته و تعداد زیادی مجروح شدند. |
| سازمان مجاهدین سوال مطرح شده در رفراندوم را از از أساس نادرست برشمرد و در رابطه با نحوه برگزاری آن در نشریه... نوشت:<blockquote>«سوال مطروحه در رفراندم پيش بينی شده، تا آنجا كه به نظرخواهی در مورد سرنوشت رژيم سلطنتی و بود و نبود آن مربوط میشود اساساً بیمورد و منتفی است... زيرا اگر به گورسپردن لاشة سلطنت هنوز محل سؤال و ترديد باشد معلوم نيست كه به چه مجوزی و در كادر چه نظامی دولت مهندس بازرگان معرفی شده و به كار پرداخته است؟ البته اگر قبل از روی كار آمدن دولت مهندس بازرگان چنين سؤالی میشد، باز میشد محملی برای آن ساخت ولی اكنون مثل اين است كه كسی اول درب را باز كند و بعد اجازه ورود بگيرد! مگر خود آقا بارها و بارها در پاريس بر حقوق عموم طبقات و نيروهای مردم داير بر حق انتخاب و اظهار نظر آزاد همگان، تأكيد نكرده اند؟ پس چرا بايد طوری عمل شود كه انعكاس درستی نداشته و اين شبهه را ايجاد كند كه ما را فقط ميان رژيم سلطنتی و جمهوری اسلامی مخير كرده اند و لاغير. آيا ما دوست داريم كه بر فرض هم كه كسی با جمهوری اسلامی موافق نباشد، با دادن رأي مخالف به جانب رژيم طاغوتي سلطنتي گرويده و موافق آن قلمداد شود؟ يا اين كه معتقديم كه هركه با ما نيست ضد ما و عليه ماست؟ يا میخواهيم سايرين را وادار كنيم كه از ترس سلطنت، به اكراه و اجبار به جمهوری اسلامی رأی بدهند؟.... بنابراين به اعتقاد ما و بر حسب اين قاعده روشن و صريح اسلامی كه «هيچ گونه انتخاب و قرارداد و عقدی كه در آن اجبار روا شده و از ابراز تمايل و اراده آزاد افراد و گروه های انسانی به نحوی از انحاء ممانعت شده باشد، معتبر و اصيل نيست.از دولت آقای مهندس بازرگان تقاضا می كنيم ترتيبي اتخاذ نمايند كه امكان انتخاب آزاد هرشكل از حكومت برای هر فرد يا گروهی در نظرخواهی، وجود داشته باشد.»<ref name=":0">[https://iran-archive.com/sites/default/files/sanad/sazmane-mojahedin-bayanie-refrandom.pdf بیانیه مجاهدین در رابط با رفراندوم ۲۷ فروردین ۱۳۵۷]</ref></blockquote>مسعود رجوی در این رابطه گفت:
| |
|
| |
|
| «تصويب آن در شكل رفراندوم پيش بينی شده از طرف دولت، از پيش محرز است اما ما میگوييم جمهوری اسلام بله، ولی سوء استفاده ارتجاعی از اسلام نه!»
| | موضوع تقسیم خراسان به پنج استان در دیگر شهرهای این استان نیز درگیری های متعددی را به وجود آورده بود. درنهایت دو استان خراسان شمالی و خراسان جنوبی به وجود آمد اما درگیری های شهرستان های نیشابور و سبزوار برای تبدیل شدن به استان همچنان ادامه دارد. |
|
| |
|
| === بیانیه سازمان مجاهدین ===
| | دراستان فارس نیز پیش از موضوع ایجاد شهرستان جدید درکازرون، درگیری های دیگری نیز درباره موضوعات تقسیمات کشوری وجود داشته که از جمله آن ها درگیری درباره ایجاد شهرستان گراش در جنوب استان فارس بود. |
| [[سازمان مجاهدین خلق ایران|سازمان مجاهدين خلق ایران]] در برابر رفراندوم جمهوری اسلامی با انتشار بيانيهيی موضعگيری كرد و برنامه مرحلهيی و انتظارات حداقل خود را اعلام نمود.
| |
|
| |
|
| از آنجا که تحریم رفراندوم در شکلی که ترتیب داده شده بود به منزلهی تأیید حکومت سلنطنتی بود که چند ماه بیشتر از سقوط آن گذشته بود، سازمان مجاهدین به این رفراندوم به صورت مشروط رأی «آری» داد. | | دربسیاری از استان های ایران درگیری برسر تقسیمات کشوری سابقه ای دیرینه دارد. از جمله دراستان سمنان که مردم شاهرود معتقدند این شهر باید مرکز استان باشد. از همین رو مصوبه دولت محمود احمدی نژاد، رئیس جمهور سابق، برای ایجاد فرمانداری ویژه شاهرود اعتراض هایی را در سمنان به وجود آورد. |
|
| |
|
| سازمان مجاهدین شروط معینی را تحت عنوان انتظارات مرحلهای از جمهوری اسلامی در بیانیهای اعلام کرد:
| | مصوبات سفرهای استانی دولت احمدی نژاد درباره تقسیمات کشوری در برخی از دیگر استان های ایران نیز اعتراض های و تجمع هایی را به دنبال داشت. |
| * <blockquote>«انتظارات مرحلهای از جمهوری اسلامی»</blockquote>
| |
| * <blockquote>بنيانگذاری ارتش مردمی؛</blockquote>
| |
| * <blockquote>تضمين آزادی كامل مطبوعات، احزاب و اجتماعات سياسی با هر عقيده و مرام</blockquote>
| |
| * <blockquote> تأمين كامل حقوق سياسی و اجتماعی زنان فارغ از هر محدوديت استثماری طبقاتی</blockquote>
| |
| * <blockquote>رفع ستم مضاعف از همهٌ شاخهها، تنوعات قومی و ملی وطنمان در كليهی استانهای كشور و تأمين جميع حقوق و آزاديهای فرهنگی و سياسی برای آنها در چارچوب وحدت و يكپارچگي تجزيهناپذير كل كشور</blockquote>
| |
| * <blockquote>(اصولاً به اعتقاد ما نحوه برخورد با مسأله ملیتها یکی از اصلیترین معیارهای سنجش اصالت و مشروعیت انقلابی و مردمی و توحیدی یک حکومت وحدتگرا و موحد اسلامی است. اگر چنانکه در دوران علی علیهالسلام دیده میشود هیچ شائبه استثماری و برتریجویی و ستم ملی در کار نباشد، اختلافات و تضادهای قومی و ملی(میان عرب و عجم یا میان ترک و کرد و امثالهم...) تدریجاً حل شده و به جانب وحدت میل خواهد نمود. حال اینکه هر گونه فقدان روحیه توحیدی و وحدتگرا که در چشمداشتهای طبقاتی تجسم مییابد مسأله را لاینحل ساخته و به سمت تعارض و قهر خواهد راند. همان چشمداشتهای استثماری که جامعه را به طبقات متخاصم و ناسازگار تقسیم میکند.</blockquote>
| |
| * <blockquote>در همینجا باید توجه مبرم مردم قهرمانمان در کردستان و بهویژه توجه مبارزان و روشنفکران دلیر آن سامان را چنانکه خود نیز میدانند مجدداً به این نکته حیاتی جلب نمود که بایستی در مسیر مبارزات عادلانه خود یکدم از پیوند ریشهیی میان ناسیونالیسم انقلابی و ترقیخواه کرد با ناسیونالیسم کل خلق قهرمان ایران غفلت نورزند.)</blockquote>
| |
| * <blockquote> استقلال كامل دانشگاهها و مدارس عالی و اداره ی آنها تحت نظر شورای دانشگاه با مشورت دانشجويان و كارمندان</blockquote>
| |
| * <blockquote>لغو كليه مقررات ضدكارگری و تدوين قانون جديد كار با نظر خود كارگران</blockquote>
| |
| * <blockquote>دهقانان محروم ايران بههيچ مرجع دولتی بدهكاری ندارند</blockquote>
| |
| * <blockquote> اعمال حق كامل حاكميت ملی بر جميع منابع ملی و بهويژه نفت و ابطال كليهی قراردادهای ننگين استعماری در اين رابطه</blockquote>
| |
| * <blockquote>قطع هرگونه تحميل دولتی و شهرداریها بهبازاريان و اصناف و كمك به احيای بازار و صنايع ملی</blockquote>
| |
| * <blockquote>تأمين كامل معيشت، مسكن و تحصيلات كارمندان جزء دولتی و دواير خصوصی و خانوادهی آنها بهخصوص آموزگاران و دبيران و لغو تمام دُيون آنان بهمراجع دولتی</blockquote>
| |
| * <blockquote>تحريم سياسی و اقتصادی دولتهای نژادپرست</blockquote>
| |
| * <blockquote> خروج از همهی پيمانهای آشكار و پنهان ننگين استعماری چه سياسی و چه نظامی و ورود به بلوك كشورهای غيرمتعهد؛</blockquote>
| |
| * <blockquote> استمرار و مداومت در بسيج تودههای مردم بهمنظور مواجههی قاطع دستهجمعی با تمام مشكلات و تنگناهای سياسی، اقتصادی و نظامی احتمالی </blockquote>
| |
| * <blockquote>آنچه به نام اسلام ارائه میكنيم، حقيقتاً اسلامی و به دور از هر شائبه شرك آميز استبدادی و استعماری و استثماری باشد. اسلامی پاك، مردمی و مبرا از جعليات، زنگارها و رسوبات طبقاتی قرون و اعصار، و الا بديهی است وجدانهای آگاه و انقلابی مسلمانان هرگز سوءاستفاده ارتجاعی از نام اسلام را روا نخواهند داشت. <ref name=":0" /></blockquote>
| |
|
| |
|
| === رفراندوم از دید مسعود رجوی ===
| | درحالی که موضوعات تقسیمات کشوری به شکل فعلی بحرانزا است، برخی از مقامات جمهوری اسلامی از سال ها پیش طرح هایی مانند ایالتی کردن ایران را دنبال می کنند. مدلی کامل تر از آن چه که محسن رضایی در تبلیغات انتخابات ریاست جمهوری تحت عنوان ایالت های اقتصادی مطرح کرد. |
| مسعود رجوی در مورد رفراندوم جمهوری اسلامی میگوید:
| |
|
| |
|
| «ما نیازی به این رفراندوم نداشتیم... بهتر بود نحوه رفراندوم طوری نباشد که از آن بوی اکراه و اجبار بیاید... مردم باید نوع حکومتی را که بدان رأی میدهند بدانند و آگاهی داشته باشند که دارای چه نوع ویژگی است.»
| | مجمع تشخیص مصلحت نظام ایران نیز از سال ها پیش طرحی برای تبدیل استان های ایران به پنج ایالت را در دست بررسی دارد. |
|
| |
|
| مسعود رجوی همچنین در مورد رفراندوم جمهوری اسلامی میگوید:
| | این طرح در دولت محمد خاتمی نیز مطرح بود و به گفته عبدالواحد موسوی لاری بنا بود که « کشور به ۹ منطقه تقسیم شده و قرار بود بنابر حوضه آبریز، نوع ارتباطات و سایر شاخصهها هماهنگیهایی با ستاد آمایش سرزمین و سازمان مدیریت انجام و برای تایید روانه مجلس شود که به آن دوره نرسید». |
|
| |
|
| «هنگام رأیدادن، از من در مورد گروههای سیاسی که رفراندوم را تحریم کردند و در آن شرکت نکردند، سؤال شد.
| | تبعات گسترده موضوع تقسیمات کشوری باعث شده که دولت ها جرات اجرای طرح هایی جامع دراینباره را نداشته باشند. |
|
| |
|
| من جواب دادم: این گروهها حتماً ایده و هدفهای مشخصی دارند که امیدواریم شکل و محتوای جمهوری اسلامی بهصورتی باشد که خواستههای آنها را برآورده سازد.
| | اما هراز چند گاهی موضوع تقسیمات کشوری دریکی از استان های ایران تبدیل به بحران می شود و وجود شبکه های اجتماعی باعث شده که این بحران نسبت به گذشته بازتاب گسترده تری داشته باشد. |
|
| |
|
| سؤال شد بعضی از این گروهها معتقدند که چون از محتوای جمهوری اسلامی اطلاعی ندارند در رفراندوم شرکت نمیکنند. نظر شما در این مورد چیست؟ آیا شما از محتوای جمهوری اسلامی اطلاع دارید؟
| |
|
| |
| جواب من این بود که: طبق برنامه حداقل مجاهدین، حکومت باید محتوای ضددیکتاتوری و ضدارتجاعی و ضداستعماری داشته باشد. سؤال شد که اگر محتوای جمهوری اسلامی منطبق با حداقل سازمان شما نباشد و خود را ملزم به رعایت این برنامه نداند، سازمان شما چه برخوردی با حکومت خواهد داشت؟
| |
|
| |
| جواب من این بود که دولت باید پاسخگو باشد و ما تا آخرین نفس برای تحقق خواستههایمان مجاهدت میکنیم.<blockquote>خمینی این دور از بازی را با برخورداری از حمایت تودههای میلیونی مردم که هنوز او را در «ماه» میدیدند، برده بود و ما باید برای نبرد سیاسی و تک و پاتکهای بعدی در مؤسسان آماده میشدیم. هنر ضدانقلابی خمینی در این بود که از همان روز ورود به تهران معطل نکرد و تا تنور مقبولیت اجتماعیاش گرم بود، نان جمهوری اسلامی خود را ولو بهطور صوری و در تعارض با رژیم مدفون سلطنتی به آن چسباند...در این دوره از نبرد ما توانستیم مواضع و سنگرهایمان را در میان اقشار آگاه تثبیت کنیم و نگذاریم خمینی سرضرب یکی از نیروهای اصلی انقلاب ضدسلطنتی را با تیر و حربه «کفر» از دور خارج کند. اما در مورد مؤسسان، خمینی که نبض اوضاع را در دست داشت میدانست که با افت روزافزون مشروعیت حکومت مواجه است و نخواهد توانست کارش را به سادگی رفراندوم جمهوری اسلامی، پیش ببرد. بنابراین از اساس جِر زد، بیآبرویی را بهجانخرید، منکر مؤسسان شد و بهجایش چیزی بهنام خبرگان را بر پا کرد که فقط ۷۵ نماینده داشت که باید به فوریت ضمن یک ماه قانون اساسی مورد نظر او را تدوین و تصویب میکردند.».<ref>مسعود رجوی کتاب استراتژی قیام وسرنگونی</ref></blockquote>
| |
|
| |
| === پاسخ خمینی به مجاهدین ===
| |
| خمینی که از ابتدا میدانست موضع مجاهدین در رابطه با رفراندوم جمهوری اسلامی چیست و آنها خواهان «جمهوری دموکراتیک ایران» هستند در این رابطه گفت:
| |
|
| |
| «آنها که در نوشتهجاتشان از جمهوری دم میزنند جمهوری فقط، یعنی اسلام نه. آنهایی که جمهوری دموکراتیک میگویند یعنی جمهوری غربی، جمهوری اسلامی نه! آنها میخواهند باز همان مصائب را با فرم دیگه برای ما ببار بیاورند».
| |
|
| |
| خمینی همچنین یک روز پیش از میتینگ بزرگ مجاهدین در خزانه که در روز 4 خرداد 58 برگزار شد، در پاسخ به خواست آنها و برای نفی دموکراسی و دموکراتیسم که حرف مجاهدین بود و مهندس مهدی بازرگان نیز از آن حمایت کرده بود، گفت:
| |
|
| |
| «هرکس جمهوری را بخواهد دشمن ماست برای اینکه دشمن اسلام است. هرکس پهلوی جمهوری اسلامی، دموکراتیک بگذارد این دشمن ماست. هرکس جمهوری دموکراتیک بگوید، او دشمن ماست. برای اینکه معلوم است اسلام را نمیخواهد، ما اسلام را میخواهیم».
| |
|
| |
| === رفراندوم اولین مرزبندی مجاهدین با خمینی ===
| |
| به این ترتیب اگرچه مجاهدین خلق، رفراندوم جمهوری اسلامی را که یک ماه و نیم پس از پیروزی انقلاب ضدسلطنتی برگزار شد تحریم نکردند، و به صورت مشروط به آن رأی دادند، میتوان این رفراندوم را اولین رویارویی مجاهدین خلق با خمینی پس از انقلاب ضدسطنتی دانست... ماه بعد سازمان مجاهدین در انتخابات برای تصویب قانون اساسی شرکت نکرد و آنرا نپذیرفت. مهمترین عامل مخالفت سازمان مجاهدین با قانون اساسی، اصل ولایت فقیه بود. آنها این اصل را مغایر با أصول دموکراتیک میدانستند. به رغم پیشنهاداتی که از طرف احمد خمینی مبنی بر مشارکت در حاکمیت ،برای مسعود رجوی برده شد تا مجاهدین به این اصل تمکین کنند، مجاهدین آنرا نپذیرفتند و به قانون اساسی جمهوری اسلامی رأی منفی دادند.
| |
| == منابع == | | == منابع == |
| <references /> | | <references /> |
قتلعام ها در جمهوری اسلامی
قیام ۹ خرداد ۱۳۷۱ مشهد یکی از شورشهای اجتماعی و اقتصادی بعد از انقلاب ۱۳۵۷ ایران است.
این شورش در اثر اعتراض حاشیهنشینان «کوی طلاب» مشهد به تخریب خانههایشان در شهر مشهد به وقوع پیوست و در نهایت به یک تظاهرات چند ده هزار نفری، با شعارهایی علیه مسئولان نظام جمهوری اسلامی ایران و حمله به اماکن دولتی، تبدیل شد و سرتاسر شهر مشهد را فراگرفت.
در این شورش چندین پاسگاه انتظامی، بانک و مرکز تجاری، سیاسی و فرهنگی مورد آتشسوزی و تخریب قرار گرفت و خسارتهای مالی و جانی زیادی به وجود آمد.
همچنین در پی این اعتراضها، برخی از پرسنل امنیتی و انتظامی، به علت کوتاهی، قصور و عدم توانایی برخورد با مجرمین گرفتار دادگاه و روانه زندان شدند
بی بی سی
اعتراض ها در کازرون بار دیگر موضوع تقسیمات کشوری را مطرح کرده است. موضوعی که از همان سال های ابتدایی پس از انقلاب ۵۷ در بسیاری از استان های ایران موضوع درگیری بوده و بارها باعث برگزاری تجمع های اعتراضی شده است.
تقسیمات کشوری حتی در استیضاح دو وزیر کشور سابق از دو گرایش سیاسی مختلف یعنی علیاکبر ناطق نوری و عبدالله نوری نیز مطرح شد و در دولتهای مختلف وعده ارائه «طرح جامع تقسیمات کشوری» داده شده؛ اما درنهایت این طرح هیچگاه نهایی نشده است.
در قوانین ایران از جمله قانونی که در سال ۶۲ تصویب شده « تعاریف و ضوابط تقسیمات کشوری» مشخص شده که بیشتر براساس جمعیت شهرها است.
قانون برنامه دوم توسعه نیز دولت را موظف کرده بود که «طرح جامع تقسیمات کشوری» را تا پایان این برنامه یعنی سال ۷۸ به مجلس ارایه کند.
این موضوع یکی از موارد استیضاح عبدالله نوری،وزیر کشور دولت محمد خاتمی،نیز بود.
عبدالله نوری درجلسه استیضاح اعلام کرد که این طرح توسط زهرا احمدیپور، مدیرکل تقسیمات کشوری که بعدها در دولت حسن روحانی رئیس سازمان میراث فرهنگی شد، تهیه شده و به مجلس ارائه خواهد شد.
- اعتراضات کازرون، چندین کشته، دهها زخمی و بازداشتی برجای گذاشت
- اعتراضات در شهر کازرون 'به خشونت کشیده شد'
- شعار معترضان در نماز جمعه کازرون: دشمن ما همین جاست، دروغ میگن آمریکاست
پس از گذشت ۲۰ سال از آن وعده اما وزارت کشور دولت حسن روحانی بار دیگر برای اظهار نظر درباره «پیش نویس لایحه تقسیمات کشوری» فراخوان منتشر کرده است.
لایحه دولت حسن روحانی برای تقسیمات نیز شامل تعاریف میشود و همچنان طرحی که براساس آن همه تقسیمات کشوری از پیش مشخص شده باشد وجود ندارد.
درنبود این طرح فشارها و رایزنی های سیاسی برای تقسیمات کشوری تاثیرگذار است.
تقسیمات کشوری و نمایندگان مجلس
دراین میان نمایندگان مجلس مهمترین گروهی هستند که ایجاد شهرستان ها و شهرهای جدید درحوزه انتخابیه خود را پیگیری می کنند. از نظر آنان ایجاد شهرستان های جدید باعث جذب بودجه بیشتر و توسعه شهرستان خواهد شد. دراین میان نمایندگان البته به منافع خود نیز می اندیشند.
حوزه های انتخابیه معمولا از چند شهرستان تشکیل میشود و دراین میان برخی از نمایندگان در بین یک یا چند شهر حوزه انتخابیه خود رای بیشتری دارند و تلاش می کنند امکانات بیشتری را برای آن شهرها فراهم کنند.
این موضوع شامل تقسیمات کشوری نیز می شود و آنان سعی می کنند شهرهایی که هواداران بیشتری درآن ها دارند را توسعه دهند. اتهامی که درباره نماینده کازرون در مجلس نیز مطرح است.
تقسیمات و نقش مسئولان دولتی
به جز نمایندگان مجلس برخی از مقامات کشوری نیز در موضوع تقسیمات کشوری نقش دارند. از جمله عبدالواحد موسوی لاری، وزیر کشور دولت محمد خاتمی، متهم بود که موضوع تبدیل شدن لار به استان را پیگیری می کند.
این فشارها و درگیری های سیاسی باعث شده که موضوع تقسیمات کشوری از همان سال های ابتدایی انقلاب ۵۷ درایران بحران ساز باشد و تجمعات بسیاری دراینباره شکل بگیرد. دامنه برخی از این تجمع ها به درگیری شدید ماموران امنیتی با مردم کشیده شده و عده ای از معترضان کشته شده اند.
از جمله موضوع تبدیل قزوین به استان و جدا شدن آن از استان زنجان در سال ۷۳ درگیری هایی را درهر دو شهر به وجود آورد به گونه ای که برخی مردم قزوین« جلوی ماشین هایی که پلاک زنجان داشت را می گرفتند یا تابلوهای اداراتی که نام زنجان داشت را پایین می کشیدند».
رد لایحه تبدیل شدن قزوین به استان اعتراض های گسترده ای را دراین شهر دامن زد و این اعتراض ها چند روز طول کشید.
براساس برخی گزارش ها "نیروهای لشگر ۱۰ سیداالشهدا از تهران این شورش را سرکوب کردند" و گفته شده که چندین نفر دراین درگیری ها کشته شدند.
پس از قزوین، گسترده ترین اعتراض های مربوط به تقسیمات کشوری مربوط به اعتراض مردم سبزوار به وعده عبدالواحد موسوی لاری، وزیر کشور دولت محمد خاتمی، برای تبدیل شدن بجنورد به استان بود.
سال ۸۰ و پس از سخنان عبدالواحد موسوی لاری دربجنورد مبنی بر تبدیل این شهرستان به استان تعدادی از مردم سبزوار به خیابان ها ریختند. برخی از معترضان ریل های راه آهن را جمع آوری و به ساختمان ها حمله کردند. دراین اعتراض ها که چند روز طول کشید براساس گزارش ها یک نفر کشته و تعداد زیادی مجروح شدند.
موضوع تقسیم خراسان به پنج استان در دیگر شهرهای این استان نیز درگیری های متعددی را به وجود آورده بود. درنهایت دو استان خراسان شمالی و خراسان جنوبی به وجود آمد اما درگیری های شهرستان های نیشابور و سبزوار برای تبدیل شدن به استان همچنان ادامه دارد.
دراستان فارس نیز پیش از موضوع ایجاد شهرستان جدید درکازرون، درگیری های دیگری نیز درباره موضوعات تقسیمات کشوری وجود داشته که از جمله آن ها درگیری درباره ایجاد شهرستان گراش در جنوب استان فارس بود.
دربسیاری از استان های ایران درگیری برسر تقسیمات کشوری سابقه ای دیرینه دارد. از جمله دراستان سمنان که مردم شاهرود معتقدند این شهر باید مرکز استان باشد. از همین رو مصوبه دولت محمود احمدی نژاد، رئیس جمهور سابق، برای ایجاد فرمانداری ویژه شاهرود اعتراض هایی را در سمنان به وجود آورد.
مصوبات سفرهای استانی دولت احمدی نژاد درباره تقسیمات کشوری در برخی از دیگر استان های ایران نیز اعتراض های و تجمع هایی را به دنبال داشت.
درحالی که موضوعات تقسیمات کشوری به شکل فعلی بحرانزا است، برخی از مقامات جمهوری اسلامی از سال ها پیش طرح هایی مانند ایالتی کردن ایران را دنبال می کنند. مدلی کامل تر از آن چه که محسن رضایی در تبلیغات انتخابات ریاست جمهوری تحت عنوان ایالت های اقتصادی مطرح کرد.
مجمع تشخیص مصلحت نظام ایران نیز از سال ها پیش طرحی برای تبدیل استان های ایران به پنج ایالت را در دست بررسی دارد.
این طرح در دولت محمد خاتمی نیز مطرح بود و به گفته عبدالواحد موسوی لاری بنا بود که « کشور به ۹ منطقه تقسیم شده و قرار بود بنابر حوضه آبریز، نوع ارتباطات و سایر شاخصهها هماهنگیهایی با ستاد آمایش سرزمین و سازمان مدیریت انجام و برای تایید روانه مجلس شود که به آن دوره نرسید».
تبعات گسترده موضوع تقسیمات کشوری باعث شده که دولت ها جرات اجرای طرح هایی جامع دراینباره را نداشته باشند.
اما هراز چند گاهی موضوع تقسیمات کشوری دریکی از استان های ایران تبدیل به بحران می شود و وجود شبکه های اجتماعی باعث شده که این بحران نسبت به گذشته بازتاب گسترده تری داشته باشد.
منابع