۷٬۳۴۸
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۱۲: | خط ۱۲: | ||
ابراهیم یزدی میگوید که در زمان برگزاری همه پرسی، برخی بر این نظر بودند که باید همهی گزینههای پیشنهادی، در پرسشنامه وارد شود، | ابراهیم یزدی میگوید که در زمان برگزاری همه پرسی، برخی بر این نظر بودند که باید همهی گزینههای پیشنهادی، در پرسشنامه وارد شود، | ||
ولی شورای انقلاب و خمینی که تصمیم گیرنده اصلی و نهایی بودند، تصمیم گرفتند تنها دربارهٔ جمهوری اسلامی از مردم سؤال شود<ref>[https://www.bbc.com/persian/iran-47059848 بی بی سی فارسی ۱۲ بهمن ۱۳۹۷]</ref> | ولی شورای انقلاب و خمینی که تصمیم گیرنده اصلی و نهایی بودند، تصمیم گرفتند تنها دربارهٔ جمهوری اسلامی از مردم سؤال شود<ref>[https://www.bbc.com/persian/iran-47059848 بی بی سی فارسی ۱۲ بهمن ۱۳۹۷]</ref> | ||
آنچه این رفراندوم را زیر سوال برد این بود که از مردم در مورد اینکه چه نوع حکومتی میخواهند سوالی پرسیده نمیشد، بلکه نوع حکومت تعیین شده بود و مردم مخیر بودند آنرا بپذیرند یا به استمرار حکومت قبلی رضایت بدهند. به این ترتیب رأی منفی به جمهوری اسلامی به منزلهی تأیید حکومت سابق بود. این موضوع با مخالفت بسیاری از جریانات سیاسی و روشنفکران مواجه شد. سازمان مجاهدین خلق به نحوهی برگزاری این رفراندوم اعتراض کرد و از دولت خواست مشخص کند، حکومتی جدید با نام جمهوری اسلامی که قرار است در مقابل نظام سلطنتی به مورد رأی گذاشته شود چه ماهیتی دارد و برنامههای آن چیست. | |||
== تعریف رفراندوم == | == تعریف رفراندوم == | ||
رفراندوم به معنی مراجعه به آراء و افکار عمومی برای رد و قبول یک امر است. <ref>فرهنگ فارسی معین</ref>واژه رﻓﺮاﻧﺪوم Referendum از واژه To Refer ﺑﻪ ﻣﻌﻨﻲ «رﺟﻮع ﻛﺮدن و ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﺮدن» گرفته ﺷﺪه و منظور ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﺮدن ﺑﻪ آراء عمومی ﻣﺮدم ﻳﻚ ﻛﺸﻮر ﺑه وﺳﻴﻠﻪ ﻫﻤﻪ ﭘﺮسی در ﻣﻮاردی اﺳﺖ ﻛﻪ ﺣﻜﻮﻣﺘی ﺧﻮد ﻗﺎدر ﺑﻪ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﻴﺮی ﻧﻴﺴﺖ و از اینرو آن را ﺑﻪ رای ﻣﺮدم واﮔﺬار میکند.<ref name=":1">[https://news.gooya.com/politics/archives/images/0401514-Esmail-Nooriala-Referandum-and-elections.pdf مقاله معناهای دوگانه انتخابات اسماعیل نوری علاء]</ref> | رفراندوم به معنی مراجعه به آراء و افکار عمومی برای رد و قبول یک امر است. <ref>فرهنگ فارسی معین</ref>واژه رﻓﺮاﻧﺪوم Referendum از واژه To Refer ﺑﻪ ﻣﻌﻨﻲ «رﺟﻮع ﻛﺮدن و ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﺮدن» گرفته ﺷﺪه و منظور ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﺮدن ﺑﻪ آراء عمومی ﻣﺮدم ﻳﻚ ﻛﺸﻮر ﺑه وﺳﻴﻠﻪ ﻫﻤﻪ ﭘﺮسی در ﻣﻮاردی اﺳﺖ ﻛﻪ ﺣﻜﻮﻣﺘی ﺧﻮد ﻗﺎدر ﺑﻪ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﻴﺮی ﻧﻴﺴﺖ و از اینرو آن را ﺑﻪ رای ﻣﺮدم واﮔﺬار میکند.<ref name=":1">[https://news.gooya.com/politics/archives/images/0401514-Esmail-Nooriala-Referandum-and-elections.pdf مقاله معناهای دوگانه انتخابات اسماعیل نوری علاء]</ref> | ||
Plebiscite به معنی ﻫﻤﻪ ﭘﺮسی ﺑﺮاي ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻗﺪرت ﺳﻠﻄﻪ ﺣﻜﻮﻣﺖ، از رﻳﺸﻪ رومی Plebs ﺑﻪ ﻣﻌﻨﻲ «ﻣﺮدم ﻋﺎدی» ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ. Plebiscite ﻛﻢ و ﺑﻴﺶ از ﺟﻬﺖ ﻣﻔﻬﻮم ﺑﺎ رﻓﺮاﻧﺪوم از ﻳﻚ ﺧﺎﻧﻮاده اﺳﺖ.<ref name=":1" /> | Plebiscite به معنی ﻫﻤﻪ ﭘﺮسی ﺑﺮاي ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻗﺪرت ﺳﻠﻄﻪ ﺣﻜﻮﻣﺖ، از رﻳﺸﻪ رومی Plebs ﺑﻪ ﻣﻌﻨﻲ «ﻣﺮدم ﻋﺎدی» ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ. Plebiscite ﻛﻢ و ﺑﻴﺶ از ﺟﻬﺖ ﻣﻔﻬﻮم ﺑﺎ رﻓﺮاﻧﺪوم از ﻳﻚ ﺧﺎﻧﻮاده اﺳﺖ.<ref name=":1" /> | ||
اصل همه پرسی باید در قانون اساسی مصوب به عنوان یکی از سرچشمههای قانونگذاری شناخته شود تا بتوان از آن برای اخذ تصمیم استفاده کرد. | اصل همه پرسی باید در قانون اساسی مصوب به عنوان یکی از سرچشمههای قانونگذاری شناخته شود تا بتوان از آن برای اخذ تصمیم استفاده کرد. | ||
=== تفاوت رفراندوم و همه پرسی تغییر حکومت === | |||
اصل ومنطق هر رفراندومی ایجاب می کند که مردم آن سرزمین حق گزینش از بین گزینههای مختلف را داشته باشند. اما خمینی در تز ولایتفقیه خود در مورد ضرورت تشکیل حکومت اسلامی می گوید: | اصل ومنطق هر رفراندومی ایجاب می کند که مردم آن سرزمین حق گزینش از بین گزینههای مختلف را داشته باشند. اما خمینی در تز ولایتفقیه خود در مورد ضرورت تشکیل حکومت اسلامی می گوید: | ||
«اکنون که شخص معینی از طرف خدای تبارک و تعالی برای احراز امر حکومت در دوره غیبت (امام دوازدهم شیعیان) تعیین نشده، اگر فرد لایقی که دارای این دو خصلت (علم به قانون و عدالت) باشد بپا خاست و تشکیل حکومت داد، همان ولایتی را که حضرت رسول در امر امور جامعه داشت، دارا میباشد و بر مردم لازم است که از او اطاعت کنند.» | «اکنون که شخص معینی از طرف خدای تبارک و تعالی برای احراز امر حکومت در دوره غیبت (امام دوازدهم شیعیان) تعیین نشده، اگر فرد لایقی که دارای این دو خصلت (علم به قانون و عدالت) باشد بپا خاست و تشکیل حکومت داد، همان ولایتی را که حضرت رسول در امر امور جامعه داشت، دارا میباشد و بر مردم لازم است که از او اطاعت کنند.» | ||
از نظر خمینی، حکومت اسلامی مشیّت الهی و ولیفقیه نماینده خدا بر روی زمین است. در تئوری ولایت فقیه که خمینی خود واضع آن است، ولی فقیه نیازی به رای مردم و رفراندوم ندارد و همهپرسی از دید وی تنها به معنای بیعت مردم است. | از نظر خمینی، حکومت اسلامی مشیّت الهی و ولیفقیه نماینده خدا بر روی زمین است. در تئوری ولایت فقیه که خمینی خود واضع آن است، ولی فقیه نیازی به رای مردم و رفراندوم ندارد و همهپرسی از دید وی تنها به معنای بیعت مردم است. | ||
== پیشینهی رفراندوم جمهوری اسلامی == | == پیشینهی رفراندوم جمهوری اسلامی == | ||
خط ۴۹: | خط ۵۱: | ||
=== '''سخنرانی خمينی در روز ۹ اسفند ۱۳۵۷''' === | === '''سخنرانی خمينی در روز ۹ اسفند ۱۳۵۷''' === | ||
خمینی در سخنرانی خود در روز ۹ اسفند ۱۳۵۷ مردم را به نفی عبارت دموکراتیک در نام حکومت تشویق کرد و گفت: | خمینی در سخنرانی خود در روز ۹ اسفند ۱۳۵۷ مردم را به نفی عبارت دموکراتیک در نام حکومت تشویق کرد و گفت: <span dir="RTL"></span>'''«'''آن چيز كه ملت ميخواهد جمهوری اسلامی است، نه جمهوری فقط، نه جمهوری دموكراتيك، نه جمهوری دموكراتيك اسلامی. آنچه از ملت ايران ميخواهم اين است كه بيدار باشيد... از كلمه دموكراتيك نترسيد، اين فُرمِ غربي است. ما فرمهای غربی را نمیپذيريم ... آنچه كه شما میخواهيد آن بايد بشود، نه آنچه كه آنهايی كه از اروپا و خارج آمدهاند میخواهند؛ نه آنچه كه اعيان و اشراف میخواهند و نه آنچه كه حقوقدانان میخواهند...روزنامهها خودشان را اصلاح كنند، خيانت نكنند بهاسلام و مسلمين... تبليغات سوء را منعكس نكنند، توطئهها را جلوگيری كنند... وقتی رفراندوم اعلام شد راٌی من حكومت جمهوری است؛ جمهوری اسلامی است. هركس تبعيت از اسلام دارد جمهوری اسلامی بايد بخواهد... از حوزههای علميه تجليل كنيد... اين حوزههای علميه است كه اسلام را تا بهحال نگهداشت. اگر روحانيون نبودند از اسلام خبری نبود... از اينها پشتيباني کنید.»<ref>روزنامهی کیهان ۱۲ اسفند ۱۳۵۷</ref> | ||
<span dir="RTL"></span> | |||
عبدالکریم لاهیجی میگوید: <blockquote>«امری که در آنروز انجام گرفت بیشتر مشخصههای یک بیعت از مردم را داشت تا برگزاری یک همهپرسی؛ ...هرگز آنچه در ایران انجام شد را نمیتوان رفراندوم نامید. آن چیزی است که در اصطلاح غربی به آن «plebiscite» میگویند. یعنی حکومتی که بر مردم کشور مستولی است، رأی مثبت مردم را بخواهد. یعنی به اصطلاح گذشته مردم با او «بیعت» کنند. حاکمان ایران آن زمان که در پی یک انقلاب به حکومت رسیدند و خود را وارث نظام سلطنت مشروطه میدانستند، هرگز از مردم نپرسیدند که شما میخواهید چه نظامی جانشین آن نظام باشد، بلکه نظام را تعیین کردند و بعد از مردم پرسیدند که آیا شما این نظام را میخواهید یا نظام گذشته را؟»<ref>[https://www.dw.com/fa-ir/%D8%B9%D8%A8%D8%AF%D8%A7%D9%84%DA%A9%D8%B1%DB%8C%D9%85-%D9%84%D8%A7%D9%87%DB%8C%D8%AC%DB%8C-%DB%B1%DB%B2-%D9%81%D8%B1%D9%88%D8%B1%D8%AF%DB%8C%D9%86-%D9%86%D9%87-%D8%B1%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%AF%D9%85-%DA%A9%D9%87-%D8%A8%DB%8C% سایت دویچه وله اول آوریل ۲۰۱۰]</ref></blockquote> | |||
== رفراندوم جمهوری اسلامی از دید مجاهدين == | == رفراندوم جمهوری اسلامی از دید مجاهدين == | ||
خط ۸۵: | خط ۸۵: | ||
=== رفراندوم از دید مسعود رجوی === | === رفراندوم از دید مسعود رجوی === | ||
مسعود رجوی در مورد رفراندوم جمهوری اسلامی میگوید: | |||
«ما نیازی به این رفراندوم نداشتیم... بهتر بود نحوه رفراندوم طوری نباشد که از آن بوی اکراه و اجبار بیاید... مردم باید نوع حکومتی را که بدان رأی میدهند بدانند و آگاهی داشته باشند که دارای چه نوع ویژگی است.» | |||
مسعود رجوی همچنین در مورد رفراندوم جمهوری اسلامی میگوید: | مسعود رجوی همچنین در مورد رفراندوم جمهوری اسلامی میگوید: | ||
خط ۱۰۹: | خط ۱۱۱: | ||
=== رفراندوم اولین مرزبندی مجاهدین با خمینی === | === رفراندوم اولین مرزبندی مجاهدین با خمینی === | ||
به این ترتیب اگرچه مجاهدین خلق، رفراندوم جمهوری اسلامی را که یک ماه و نیم پس از پیروزی انقلاب ضدسلطنتی برگزار شد تحریم نکردند، و به صورت مشروط به آن رأی دادند، میتوان این رفراندوم را اولین رویارویی مجاهدین خلق با خمینی پس از انقلاب ضدسطنتی دانست... ماه بعد سازمان مجاهدین در انتخابات برای تصویب قانون اساسی شرکت نکرد و آنرا نپذیرفت. مهمترین عامل مخالفت سازمان مجاهدین با قانون اساسی، اصل ولایت فقیه بود. آنها این اصل را مغایر با أصول دموکراتیک میدانستند. به رغم پیشنهاداتی که از طرف احمد خمینی مبنی بر مشارکت در حاکمیت ،برای مسعود رجوی برده شد تا مجاهدین به این اصل تمکین کنند، مجاهدین آنرا نپذیرفتند و به قانون اساسی جمهوری اسلامی رأی منفی دادند. | به این ترتیب اگرچه مجاهدین خلق، رفراندوم جمهوری اسلامی را که یک ماه و نیم پس از پیروزی انقلاب ضدسلطنتی برگزار شد تحریم نکردند، و به صورت مشروط به آن رأی دادند، میتوان این رفراندوم را اولین رویارویی مجاهدین خلق با خمینی پس از انقلاب ضدسطنتی دانست... ماه بعد سازمان مجاهدین در انتخابات برای تصویب قانون اساسی شرکت نکرد و آنرا نپذیرفت. مهمترین عامل مخالفت سازمان مجاهدین با قانون اساسی، اصل ولایت فقیه بود. آنها این اصل را مغایر با أصول دموکراتیک میدانستند. به رغم پیشنهاداتی که از طرف احمد خمینی مبنی بر مشارکت در حاکمیت ،برای مسعود رجوی برده شد تا مجاهدین به این اصل تمکین کنند، مجاهدین آنرا نپذیرفتند و به قانون اساسی جمهوری اسلامی رأی منفی دادند. | ||
== منابع == | == منابع == | ||
<references /> | <references /> |