کاظم رجوی: تفاوت میان نسخه‌ها
(ابرابزار) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۹۳: | خط ۹۳: | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
{{پانویس|۲}} | {{پانویس|۲}} | ||
[[رده:اهالی طبس]] | |||
[[رده:ایرانیان مقیم ژنو]] | |||
[[رده:ترور شدگان]] | |||
[[رده:سیاست‌مداران ترورشده اهل ایران]] | |||
[[رده:حقوقدانان اهل ایران]] | |||
[[رده:اعضای شورای ملی مقاومت ایران]] | |||
نسخهٔ ۲۹ مارس ۲۰۱۸، ساعت ۱۷:۰۴
 | این مقاله نیازمند ویکیسازی است. لطفاً با توجه به راهنمای ویرایش و شیوهنامه، محتوای آن را بهبود بخشید. |
کاظم رجوی(۲۹ بهمن ۱۳۱۲–۴اردیبهشت ۱۳۶۹) در ۲۹ بهمن ۱۳۱۲شمسی در مشهد مرکر استان خراسان (مرکز استان خراسان رضوی) به دنیا آمد. او تحصیلات خود را تا مقطع دیپلم درمشهد گذراند و بعد از گرفتن دیپلم دو سال هم درمدارس شهد معلم بود. . او درسال ۱۳۳۳ درکنکور سراسری دانشگاه‌ها در رشته حقوق پذیرفته می‌شود.[۱]کاظم رجوی در سال ۱۳۴۰از دانشکده حقوق و علوم اقتصادی پاریس دکترای دولتی در علوم سیاسی[۲]رسال ۱۳۴۲ دکترای دولتی درحقوق عمومی ازدانشکده حقوق و علوم اقتصادی پاریس و درسال ۱۳۴۳ موفق به قبولی درامتحان دکترای علوم اقتصادی ازهمان دانشکده می‌شود. درسال ۱۳۴۴درکنکور استادیاری دانشکده حقوق وعلوم اقتصادی پاریس قبول شده و درسال ۱۳۵۲رساله خود را درموسسه دانشگاهی مطالعات بین‌المللی ژنو بپایان میرساندچندروز پس ازشنیدن خبر صدور حکم اعدام برادرش هنگامی که کورت والدهایم دبیر کل وقت سازمان ملل متحد به سویس آمده بود دکتر کاظم رجوی اودرخواست که از شاه ایران درخواست لغو حکم اعدام را بکند. کورت والدهایم دریک تماس تلفنی به او خبردادکه با شاه تماس گرفته واز او خواسته که حکم اعدام را لغو کند. دانشجویان هم در اطراف پیست اسکی شاه، تراکتهایی علیه اعدام زندانیان درایران به درخواست او پخش کرده بودند.
با تلاش کاظم رجوی علاوه بر انبوه تلگرامها، کمیسیونهای بین‌المللی حقوقدانان، شوراها، کلیساها، سازمانهای گوناگون دفاع از حقوق‌بشر همه وارد کار شدند بر اثر این اقدامات دو وکیل سویسی برای دفاع از اعضای مرکزیت مجاهدین به ایران فرستاده شدند.[۱] دکتر کاظم رجوی درسال ۱۳۵۵درادامه فعالیتهای گسترده خود انجمن بین‌المللی خانواده‌های زندانیان سیاسی ایران را تأسیس کرد.[۳]
سال ۱۳۵۸ بعنوان سفیر ایران در مقر اروپایی سازمان ملل‌متحد در ژنو مشغول بکارشد.[۳]درسال ۱۳۵۹ او بعنوان سفیر و رئیس هیئت سیاسی ایران درکشور سنگال و ۷کشور آفریقای غربی مأمور مأمور به کار شد.[۳]دکتر کاظم رجوی در آذرماه سال ۱۳۶۲ به عنوان فرستاده ویژه مسئول شورای ملی مقاومت برای بررسی درمورد طرح قطعنامه یی در مجمع عمومی ملل متّحد به نیویورک اعزام شد. در نتیجه تلاشهای او در مجمع عمومی ملل متحد، موضوع تعیین یک نماینده ویژه برای پیگیری مساٌله نقض حقوق بشر در ایران مطرح گردید و مجمع عمومی، کمیسیون حقوق بشر را موظّف نمود که به نماینده خود ماٌموریت بدهد که منتظر اجلاس سالانه کمیسیون نشود و گزارش موقّت خود را به مجمع عمومی ارسال کند.[۴] در ساعت ۱۱۰۵ روز چهار اردیبهشت ۱۳۶۹، زمانیکه دکتر کاظم رجوی برای مراجعه به بانک ازخانه خارج شده بود، دربازگشت تروریستها او را بقتل رساندند.[۵]
آغاز زندگی
کاظم رجوی در ۲۹ بهمن ۱۳۱۲شمسی در مشهد (مرکز استان خراسان رضوی) به دنیا آمد. خانه پدری او درطبس شهری درجنوب استان خراسان بود.[۱]
تحصیلات
کاظم رجوی تحصیلات خود را تا مقطع دیپلم درمشهد گذراند و بعد از گرفتن دیپلم دو سال هم درمدارس شهد معلم بود. . او درسال ۱۳۳۳ درکنکور سراسری دانشگاه‌ها در رشته حقوق پذیرفته می‌شود رشته‌ای که مستقیماً به سیاست راه می‌برد.[۱] در سال ۱۳۳۷از دانشکده حقوق و علوم سیاسی تهران لیسانس گرفت.[۲] بعداز ارائه دانشنامه خود با نام مقدمه ای بر روانشناسی سیاسی برای ادامه تحصیلات به فرانسه می‌رود.[۱]
دکتر کاظم رجوی با تألیف اولین کتابش به‌نام مقدمه بر روانشناسی سیاسی ایران و اخذ دانشنامه خود برای ادامه تحصیلات روانه فرانسه شد. سلسله‌ای از مدارک، محصول تلاشهای تحصیلی و تحقیقاتی کاظم رجوی بود.[۱]
تحصیل دردانشگاه‌های سویس وفرانسه
کاظم رجوی در سال ۱۳۴۰از دانشکده حقوق و علوم اقتصادی پاریس دکترای دولتی در علوم سیاسی[۲]درسال ۱۳۴۲ دکترای دولتی درحقوق عمومی ازدانشکده حقوق و علوم اقتصادی پاریس و درسال ۱۳۴۳ موفق به قبولی درامتحان دکترای علوم اقتصادی ازهمان دانشکده می‌شود. درسال ۱۳۴۴درکنکور استادیاری دانشکده حقوق وعلوم اقتصادی پاریس قبول شده و درسال ۱۳۵۲رساله خود را درموسسه دانشگاهی مطالعات بین‌المللی ژنو بپایان می‌رساند
کاظم رجوی دارای شش درجه دکترا در رشته‌های حقوق و علوم سیاسی از دانشگاه‌های فرانسه و سویس است. او درهمان سالها در دانشگاه‌های سویس مشغول به تدریس در رشته‌های مختلف حقوق وعلوم سیاسی بود.[۱]
فعالیتهای سیاسی
کارزار لغو اعدام مسعود رجوی
سازمان اطلاعات وامنیت کشور (ساواک) ظهر روز اول شهریور طی یکسری تهاجمات که توسط گروه‌های ضربت خودش به سازمان مجاهدین خلق انجام داد که طی آن همه اعضای مرکزیت و بیش از ۹۰٪ اعضای مرکزیت این سازمان دستگیر شدند. مسعود رجوی برادرکوچکتر کاظم رجوی هم که جوانترین عضو مرکزیت سازمان مجاهدین خلق ایران بود دراروز اول شهریور جز دستگیرشدگان بود. مسعود رجوی پس از دستگیری و شکنجه، در دادگاه‌های عادی و تجدیدنظر قوای مسلح شاه محکوم به اعدام شده بود.
دکتر کاظم رجوی پس ازشنیدن خبر صدور حکم اعدام برادرش یک کارزاربزرگ را شروع کرد. او وارد یک تلاش و فعالیت سیاسی و سازماندهی یک پیکار گسترده بین‌المللی برای نجات زندانیان سیاسی شد.
چندروز پس ازشنیدن خبر صدور حکم اعدام برادرش هنگامی که کورت والدهایم دبیر کل وقت سازمان ملل متحد به سویس آمده بود دکتر کاظم رجوی اودرخواست که از شاه ایران درخواست لغو حکم اعدام را بکند. کورت والدهایم دریک تماس تلفنی به او خبردادکه با شاه تماس گرفته واز او خواسته که حکم اعدام را لغو کند. دانشجویان هم در اطراف پیست اسکی شاه، تراکتهایی علیه اعدام زندانیان درایران به درخواست او پخش کرده بودند.
با تلاش کاظم رجوی علاوه بر انبوه تلگرامها، کمیسیونهای بین‌المللی حقوقدانان، شوراها، کلیساها، سازمانهای گوناگون دفاع از حقوق‌بشر همه وارد کار شدند بر اثر این اقدامات دو وکیل سویسی برای دفاع از اعضای مرکزیت مجاهدین به ایران فرستاده شدند.
دکتر کاظم رجوی در مصاحبه تلویزیونی خطاب به مردم سویس گفت:
ده روز است که محکومیت به اعدام برادرم برای بار دوم تأیید شده و قطعیت یافته‌است. ده روز است که بیش از پیش، وقتی زنگ در به صدا در می‌آید، وقتی تلفن زنگ می‌زند یا کسی به‌سادگی می‌پرسد «آیا اطلاع داری» دلم فرو می‌ریزد. زیرا فکر می‌کنم که خبر بد، خبر اعدام، خبر تیرباران، خبر سرنوشت را آورده‌اند. دلم به‌کار نمی‌چسبد. کم‌کم زندگی و زیباییهایش را فراموش کرده‌ام. ای کاش مرا می‌گرفتند و به جای برادر جوانم زندانی می‌کردند».
دراثر فعالیتهای دکتر کاظم رجوی، حکم اعدام مسعود رجوی تبدیل به حبس ابدبا اعمال شاقه گردید.
درسال ۵۳ یکبار دیگر دکتر کاظم رجوی باخبر شد که همه ملاقاتهای مسعود را قطع کرده‌اند و اورا از زندان قصر به اوین یا زندان کمیته مشترک منتقل کرده‌اند او این را بعنوان یک هشدار تلقی کرد و دوباره دست بکار شدو ازطریق ارگانهای حقوقی شخصیتهای سیاسی، نمایندگان مجلس، افشاگری علیه دستگاه ترور شاه را شروع کرد. چند ماه بعد رژیم ۹ مجاهد و فدایی را در تپه‌های اوین تیرباران کرد. بعدها معلوم شد که نام مسعود هم توسط ساواک در همین لیست قرار داشته ولی قبل از اجرا حذف شده‌است.[۱]
پروفسور ژان زیگلر، استاد حقوق از سوئیس نایب‌رئیس کمیته مشورتی شورای حقوق‌بشر ملل متحد دربارهٔ فعالیتهای دکتر کاظم رجوی برای لغو حکم اعدام مسعود می‌گوید:
«بسیار قبل از این‌که من کاظم را در کمیسیون حقوق‌بشر و در انستیتو، که در آن همکار هم بودیم، بشناسم، او قبل از هر چیز برادر مسعود بود؛ و زمانیکه کاظم هنوز در این‌جا یک دانشجو بود، من به یاد دارم، و بسیار انگیزاننده بود، که چطور زمانیکه مسعود توسط شاه محکوم به مرگ شد، او زمین و زمان را بسیج کرد.
کاظم یک استراتژی بسیار دقیق داشت. او دوست من بود. وزیر امور خارجه در آن زمان، که پیر گرابر نام داشت، از همان حزب ما بود، یعنی حزب سوسیالیت. شاه ایران تعطیلات خود را در هتل Soulf reta در سنت موریس می‌گذراند؛ و کاظم با کمک همه دوستان سوسیالیستش ترتیبی داد که پیر گرابر در سنت موریس در… سوئیس با شاه ملاقات کند، تا از او بخواهد حکم مسعود را تخفیف دهد.
فکر می‌کنم این در تاریخچه کنفدراسیون… منحصربه‌فرد است که یک مشاور فدرال و یک وزیر که در آن زمان رئیس کنفدراسیون (رئیس‌جمهور سوئیس) بود، نزد یک رئیس کشور دیگر برود تا از او خواهان تخفیف حکم مبارزی از یک کشور خارجی بشود. این سفر پرزیدنت پیر گرابر به سنت موریس به نزد شاه، بواسطه شکیبایی و مبارزه و ظرفیت کاظم شکل گرفت که به‌طور شبانه‌روزی با ما تماس می‌گرفت، و می‌گفت بیایید و به من کمک کنید، و ما از همه طرف Seiche رئیس کنفدراسیون سوئیس را انجام دادیم تا این‌که او قانع شد و با راننده‌اش سوار خودروی مرسدس بنز خود شد و به سنت موریس رفت، با شاه صحبت کرد، و به شاه گفت که گوش کنید، یک نفر هست که به مرگ محکوم شده و او یک رزمنده آزادی است، و برادر یکی از دوستان ما است که یک استاد قدیمی دانشگاه در ژنو است و پرستیژ زیادی دارد و نام او کاظم رجوی است. ما به نام سوئیس از شما می‌خواهیم این حکم مرگ را لغو کنید؛ و شاه تسلیم شد و خوشبختانه مسعود از اعدام نجات پیدا کرد.
ولی این عمیقاً انگیزاننده بود که ببینیم کاظم به یمن درایت خود، و نه این‌که صرفاً از روی برآشفتگی فریاد برآورد و اعتراض کند. او فشار را از همه سو روی رئیس کنفدراسیون سازماندهی کرد، با رئیس کنفدراسیون بحث و جدل کرد، مبارزه مجاهدین را با جزئیات علیه ساواک، و دیکتاتوری شاه، و این‌که هدف مجاهدین چیست را به وی توضیح داد؛ و در نهایت رئیس کنفدراسیون (رئیس‌جمهور سوئیس) قانع شد و برای گفتگوی شخصی با شاه ایران به سنت موریس رفت. آنجا بود که من فهمیدم کاظم رجوی از چه ساخته شده بود، و نیروی باور نکردنی جنبشی که او شکل داد از کجا نشأت می‌گرفت. البته از آن نقطه، یک دوستی خلل‌ناپذیر نسبت به وی متولد شد.»[۵]
تأسیس انجمن بین‌المللی خانواده‌های زندانیان سیاسی ایران
دکتر کاظم رجوی درسال ۱۳۵۵درادامه فعالیتهای گسترده خود انجمن بین‌المللی خانواده‌های زندانیان سیاسی ایران را تأسیس کرد این انجمن با ارسال نامه سر گشاده با ده هزار وهفتصد امضا توانست حکم اعدام مسعود رجوی را از اعدام به حبس ابد با اعمال شاقه تبدیل کند.[۳]
نماینده ایران در دفتر سازمان ملل متحد در ژنو
دکتر کاظم همزمان با پیروزی انقلاب به ایران بازگشت. سال ۱۳۵۸ بعنوان سفیر ایران در مقر اروپایی سازمان ملل‌متحد در ژنو مشغول بکارشد.[۳]
سفیر ایران درسنگال
درسال ۱۳۵۹ او بعنوان سفیر و رئیس هیئت سیاسی ایران درکشور سنگال و ۷کشور آفریقای غربی مأمور مأمور به کار شد اما ده ماه بعد، از این سمت کناره گیری کرد.[۲]
فعالیت علیه نقض حقوق بشر در ایران
دکتر کاظم رجوی در آذرماه سال ۱۳۶۲ به عنوان فرستاده ویژه مسئول شورای ملی مقاومت برای بررسی درمورد طرح قطعنامه یی در مجمع عمومی ملل متّحد به نیویورک اعزام شد. در نتیجه تلاشهای او در مجمع عمومی ملل متحد، موضوع تعیین یک نماینده ویژه برای پیگیری مساٌله نقض حقوق بشر در ایران مطرح گردید و مجمع عمومی، کمیسیون حقوق بشر را موظّف نمود که به نماینده خود ماٌموریت بدهد که منتظر اجلاس سالانه کمیسیون نشود و گزارش موقّت خود را به مجمع عمومی ارسال کند. این امر پایه‌گذار بسیاری از محکومیتهای رژیم خمینی توسط ارگانهای مختلف ملل متّحد گردید.
ـ در دیماه سال ۱۳۶۳ دکتر کاظم در راٌس هیاٌتی در سی و نهمین اجلاس مجمع عمومی ملل متحد در نیویورک شرکت کرد. در جریان این اجلاس نمایندگان کشورهای مختلف در جریان دیدار هیاٌت مقاومت ایران با آنان، آمادگی شان را برای دادن راٌی مثبت به قطعنامه محکومیت حکومت ایران، به خاطر نقض حقوق بشر در ایران، اعلام کردند.
ـ در بهمن ۶۳, به همراه هیاٌتی از مقاومت، در چهل و یکمین اجلاس کمیسیون حقوق بشر ملل متحد، که از تاریخ ۱۵ بهمن تا ۲۴ اسفند همان سال در ژنو برگزار گردید، شرکت نمود. هیاٌت نمایندگی شورای ملی مقاومت ضمن شرکت در جلسات متعدّد کمیسیون، با رئیس کمیسیون حقوق بشر و نمایندگان کشورهای مختلف ملاقات نمود و نقض آشکار حقوق بشر در ایران را برای آنان تشریح کرد. دکتر رجوی در ملاقات با رئیس کمیسیون، خواستِ هیاٌت مقاومت ایران دایر بر تصویب قطعنامه یی در محکومیت حکومت ایران و ارجاع مساٌله نقض حقوق بشر در ایران به مجمع عمومی ملل متحد را به اطلاع وی رساند. در اثر فعالیتهای هیاٌت، چهل و یکمین اجلاس کمیسیون حقوق بشر ملل متحد با صدور قطعنامه یی نقض حقوق بشر در ایران را محکوم کرد.
ـ در دوم اردیبهشت ۱۳۶۴, با دبیر کل سازمان ملل متحد، که برای شرکت در یک کنفرانس به ژنو مسافرت کرده بود، ملاقات و گفتگو کرد. او، در این دیدار، لیست جانباختگان آزادی را به دبیر کل ملل متّحد داد و ادامه نقض وحشتناک حقوق بشر در ایران را به وی یادآوری کرد.
کمیسیون سوّم مجمع عمومی ملل متحد برای نخستین بار، در اولین هفته ماه دسامبر ۱۹۸۵ (۱۰ تا ۱۷ آذر ۶۴), در چهلمین اجلاس خود برای اولین بار به بحث و بررسی پیرامون نقض حقوق بشر توسط حکومت ایران پرداخت. این بررسی براساس گزارش نماینده ویژه کمیسیون حقوق بشر سازمان ملل متحد، آقای آندریاس آگیلار، صورت گرفت.
همزمان با ارائه گزارش نماینده ویژه کمیسیون حقوق بشر به کمیسیون سوم مجمع عمومی سازمان ملل، و در ادامه کوششها و اقدامات چهارساله یی که از طرف شورای ملی مقاومت، برای افشای اعدام زندانیان سیاسی توسط حکومت ایران در محافل بین‌المللی صورت گرفته بود، دکتر کاظم رجوی، فرستاده ویژه مسئول شورای ملی مقاومت، به نیویورک رفت و در اجلاس کمیسیون سوم مجمع عمومی شرکت کرد. او طی ملاقات با ۹۳ هیاٌت نمایندگی، ازجمله ۷۳تن از سفیران کشورهای عضو سازمان ملل پیرامون نقض حقوق بشر توسط حکومت ایران با آنان گفتگو کرد و اسناد و مدارکی از جزئیات نقض آشکار حقوق بشر در ایران را در اختیار آنان قرار داد.
دو روز قبل از بررسی قطعنامه مربوط به نقض حقوق بشر در ایران، خانمها مژگان همایونفر و نرگس شایسته و آقای حسین دادخواه، از اسیران شکنجه شده و از بندرسته رژیم خمینی، که به نیویورک اعزام شده بودند، در یک کنفرانس مطبوعاتی در محل سازمان ملل، چگونگی دستگیری و شکنجه‌های خود را برای بیش از ۵۰خبرنگار تشریح کردند. این شاهدان هم چنین با بیش از ۴۰ هیاٌت نمایندگی دیدار کرده و آنان را از وضع دستگیری خود و شکنجه‌های متحمّل شده، آگاه کردند.
سرانجام قطعنامه یی در محکوم شناختن نقض آشکار حقوق بشر در ایران، در نیمه شب جمعه ۶ دسامبر ۱۹۸۵ (۱۵ آذر ۱۳۶۴) با اکثریت ۵۳ راٌی موافق به تصویب رسید و بدین سان شورای می مقاومت ایران به پیروزی بزرگی دست یافت. در پی تصویب این قطعنامه، دکتر کاظم طی مصاحبه یی با روزنامه نیویوک تایمز، ازجمله گفت: «ما تاریخ حقوق بشر را با خونهایمان می‌نویسیم».
تلاشهای دکتر کاظم در زمینه افشای نقض گسترده حقوق بشر در ایران از آن پس نیز ادامه یافت.[۴]
در پانزدهم سال ۱۳۶۴اولین بار درمجمع عمومی ملل متحد حکومت ایران به دلیل نقض حقوق بشر محکوم شد این محکومیت با برگزاری چهلمین اجلاس عمومی متحد درآذرماه ۶۴ همزمان شد.
این محکومیت محصول برگزاری کنفرانسهای مطبوعاتی، شرکت درمجامع سیاسی و ملاقات با هیاتهای نمایندگی کشورهای عضو سازمان ملل متحد توسط هیئت اعزامی سازمان مجاهدین به سرپرستی دکتر کاظم رجوی انجام شد.
حکومت ایران این محکومیت را حاصل کار دکتر کاظم می‌دانست و از دست او بشدت گزیده بود در روزنامه کیهان ۲۱ آذر ۱۳۶۴نوشت:
«در دو سال اخیر نمایندهٔ این فرقه در صحنهٔ فعالیتهای خود همدردی جدیدی یافته‌است که سفیر سیار مسعود رجوی در مراکز دیپلماتیک است. کاظم رجوی که چند ماهی است در نیویورک از این دفتر نمایندگی در سازمان ملل به دفتر دیگر و از این میهمانی به میهمانی دیگر می‌رود و می‌کوشد حمایت نمایندگان دولت‌ها و محافل امپریالیستی را جلب کند، فعالیت می‌نماید.»[۶]
ترور
در ساعت ۱۱۰۵ روز چهار اردیبهشت ۱۳۶۹، زمانیکه دکتر کاظم رجوی برای مراجعه به بانک ازخانه خارج شده بود، دربازگشت تروریستها او را بقتل رساندند.
سه سال بعد، سرویسهای مخفی آلمان در تاریخ ۱۴ نوامبر۱۹۹۲ (۲۳ آبان ۱۳۷۱) به فرانسه اطلاع دادند که دو مأمور مخفی رژیم ایران از مرز استراسبورگ عبور کرده و وارد فرانسه شده‌اند و نام اصلی این دو محمود سجادیان و علی کمالی است که از طرف قاضی شاتلن در سوئیس در رابطه با قتل یک ایرانی مخالف تحت تعقیب هستند. این دو نفر با هویتهایی به‌نام احمد طاهری با پاسپورت ایرانی و محسن شریفی اصفهانی با پاسپورت ایرانی به فرانسه وارد شدند. در تاریخ ۱۵ نوامبر۹۲ فرانسه این دو نفر را دستگیر کرد. در آخرین روزهای سال۱۹۹۳ (دیماه۱۳۷۲) یک هیئت سه‌نفره ازحکومت ایران از تهران به پاریس رفته و بعد از یک مذاکره در ۸دیماه۷۲ این دو تروریست را با خود به تهران بردند.
۲۹ دسامبر (۸ دی۷۲)، وزارت خارجه فرانسه طی یادداشتی به سوئیس اطلاع داد که به‌دلیل منافع عالی کشور فرانسه دو ایرانی به سوئیس مسترد نخواهند شد. سوئیس به این اقدام فرانسه اعتراض کرد و به دادگاه عالی فرانسه برای این نقض حقوق بین‌المللی شکایت کرد. دادگاه عالی فرانسه به این درخواست در ۲ آذر۷۳ رسیدگی و اعلام کرد که فرانسه نمی‌بایست تروریستهای متهم به قتل کاظم رجوی را به ایران می‌فرستاد.[۵]
آثار
دکتر کاظم رجوی درکنار تدریس در دانشگاه مقالات و کتابهایی هم در زمینه‌های مختلف نوشته که عبارتنداز:
- «تکامل بورژوازی و جنبشهای خلقی در ایران»، شهادتنامه دکترای علوم سیاسی، دانشگاه پاریس، ۱۹۶۰ ۲ـ «اساسنامه و مقررات استخدام دولتی در ایران»، شهادتنامه دکترای حقوق عمومی، دانشگاه پاریس، ۱۹۶۲
- «وضعیت اپوزیسیون در قانون اساسی در جمهوری پنجم فرانسه»، مقاله در مجله فرانسوی «پس‌فردا»، شماره۷۸، نوامبر۱۹۶۵
- «تجدید نظر در تئوری دولت» شهادتنامه دکترای مؤسسه دانشگاهی مطالعات بین‌المللی ژنو، ۱۹۶۹
- «دیالکتیک در تاریخ و در طبیعت» متن دو کنفرانس در «مرکز مطالعات مردمی برای سوسیالیسم»، پاریس، ۱۹۷۶
- «انقلاب ایران و مجاهدین»، پاریس، ۱۹۸۳
- «دولت در ایران» در کتاب مؤسسه دانشگاهی مطالعات توسعه اقتصادی ژنو با عنوان «فضاهای سلطان».[۵]
جستارهای وابسته
منابع
- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ ۱٫۲ ۱٫۳ ۱٫۴ ۱٫۵ ۱٫۶ ۱٫۷ سایت سازمان مجاهدین خلق ایران - دکتر کاظم رجوی شهید بزرگ حقوق بشر [۱]
- ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ ۲٫۲ ۲٫۳ سایت بالاترین [۲]
- ↑ ۳٫۰ ۳٫۱ ۳٫۲ ۳٫۳ ۳٫۴ سایت مجاهد- برادر کوچک - برای خلق حماسه‌ای بزرگ
- ↑ ۴٫۰ ۴٫۱ سایت همبستگی ملی -مقاله دکتر کاظم رجوی شهید بزرگ حقوق بشر نویسنده عبدالعلی معصومی [۳]
- ↑ ۵٫۰ ۵٫۱ ۵٫۲ ۵٫۳ سایت مجاهد- گرامیداشت شهید بزرگ حقوق بشردکتر کاظم رجوی
- ↑ سایت مجاهد - نخستین محکومیت رژیم آخوندی به دلیل نقض مستمر حقوق بشر درمجمع عمومی سازمان ملل [۴]