نمایش مبدأ برای قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیا

{{جعبه اطلاعات شرکت
| نام شرکت = [[قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیا]]
| تصویر = قرارگاه خاتم الانبیاء.JPG
|اندازه تصویر = 250px
| توضیح تصویر =
| نوع شرکت = 
| تأسیس = ۱۳۶۸
| انحلال =
| بنیانگذاران = محسن رضایی
| شعبهٔ مرکزی = 
| دیگر شعبه(ها) =
| محدودهٔ فعالیت = ایران، سوریه، عراق، لبنان و ...
| موقعیت =
| مدیر عامل = سعید محمد اسلامی
| قائم مقام = 
| رئیس هیئت مدیره = حسین سلامی
| سخنگو = افشین گودرزی
| افراد مهم =
| زمینه فعالیت = 
| مالک = [[سپاه پاسداران انقلاب اسلامی]]
| محصولات = 
| خدمات = فعالیت‌های اقتصادی در خدمت سپاه پاسداران
| تعداد کارکنان = ۱۵۰٫۰۰۰ نفر <small>(۲۰۱۶)</small>
| تعداد کاربران =
| شرکت‌های تابع = ۵ هزار شرکت
| وب گاه = }}

'''قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیاء''' یک مجموعه نظامی از زیر مجموعه‌های [[سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|سپاه پاسداران]] است که  یک سال پس از پایان جنگ، یعنی در سال ١٣٦٨ پس از مرگ [[روح‌الله خمینی|خمینی]] و با دستور  [[علی خامنه‌ای]] تشکیل شد. به گفته‌ی ایرنا این قرارگاه به همراه، آستان قدس، ستاد فرمان اجرایی امام و بنیاد مستضعفان، ۶۰ درصد از ثروت‌های کشور را در اختیار دارند. قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیاء به‌مثابه بازوی اقتصادی سپاه، اصلی‌ترین یا یکی از بزرگترین نهادهای اقتصادی جمهوری اسلامی به شمار می‌رود که در بسیاری مواقع تحت عنوان «بخش خصوصی» و با استفاده از نام‌های پوششی، در اقتصاد ایران گسترش یافته است. قرارگاه خاتم الانبیاء در فعالیت‌های اقتصادی خود به هیچ‌نهاد دولتی پاسخگو نیست و مستقلا عمل می‌کند و درآمد کلان خود را برای انجام فعالیت‌های سپاه به‌ویژه در اقدامات نظامی در کشورهای دیگر یا تأمین شبه‌نظامیان در عراق، سوریه، لبنان و... بکار می‌گیرد. این قرارگاه همچنین پوشش مناسبی تحت عنوان فعالیت‌های عمرانی در کشورهای مجاور برای سپاه پاسداران و [[نیروی قدس سپاه پاسداران|نیروی قدس]] فراهم می‌کند. فرمانده خاتم‌الانبیا از سوی فرمانده کل سپاه تعیین می‌شود.<ref>14 نکته مهم در مورد قرارگاه خاتم [https://www.farsnews.com/news/13960514001082/۱۴-نکته-مهم-در-خصوص-فعالیت%E2%80%8Cهای-اقتصادی-قرارگاه-خاتم-الانبیاء-ص- الانبیاء]</ref> این قرارگاه از بین مشمولان بسیجی فارغ‌التحصیل مقطع کارشناسی و بالاتر برای خدمت سربازی در پروژه‌ها و کارگاه‌ها در هر دوره اعزام، طبق ضوابط سپاه، جذب می‌کند.<ref name=":0" /> قرارگاه سازندگی قائم، قرارگاه سازندگی نوح، قرارگاه سازندگی کربلا و قرارگاه سازندگی کوثر به عنوان زیرمجموعه های قرارگاه سازندگی خاتم الانبیاء به شمار می‌روند. قرارگاه خاتم با دست‌کم پنج‌هزار شرکت و  پیمانکار کار می‌کند. در وبگاه سایت قرارگاه خاتم‌الانبیا همچنین نسبت به «گسترش و توسعه و حمایت از کشورهای مسلمان، همسایه و دوست در قالب صدور خدمات فنی و مهندسی» اعلام آمادگی شده است<ref name=":0">همه چیز در باره قرارگاه خاتم [https://www.isna.ir/news/95101106333/%D9%87%D9%85%D9%87-%DA%86%DB%8C%D8%B2-%D8%AF%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%87-%D9%82%D8%B1%D8%A7%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D8%AE%D8%A7%D8%AA%D9%85-%D8%A7%D9%84%D8%A7%D9%86%D8%A8%DB%8C%D8%A7%D8%A1-%D8%B3%D9%BE%D8%A7%D9%87 الانبیاء] سپاه</ref> که از جمله ابزار جمهوری اسلامی برای دخالت و تسلط در امور دیگر کشورها است.

== حوزه فعالیت قرارگاه خاتم‌الانبیاء ==
قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیاء حوزه فعالیت خود را در سه رسته تعریف می‌کند:

۱.نفت، گاز و پتروشیمی

۲.عمران و صنعت

۳.محرومیت زدایی

به بیان دیگر قرارگاه خاتم در حوزه نفت، گاز و پتروشیمی ،‌عمران ،‌صنعت و معدن پروزه‌های سدسازی انتقال آب و نیرو و راه‌سازی فعالیت دارد. این فعالیت‌ها در مجموعه «نفت، گاز و پتروشیمی»، فعالیت‌هایی از جمله توسعه میادین، صنایع پالایشگاهی، مخازن ذخیره نفت و گاز و خطوط انتقال نفت و گاز و در شاخه عمران و صنعت» در زمینه‌هایی مانند ابنیه و سازه‌های ویژه، بنادر و سازه‌های دریایی، تونل و سازه‌های زیرزمینی، راه و راه‌آهن، سد و بند انحراف، خطوط انتقال آب، صنعت، معدن و صنایع معدنی و کانال و شبکه‌های آبیاری و زهکشی  را شامل می‌شود. طبق گزارش خبرگزاری ایسنا قرارگاه خاتم‌الانبیا فعالیتش را محدود به یک زمینه نمی‌کند و تنها پروژه‌های بزرگ را در دست می‌گیرد؛ از پروژه اتوبان «صدر» در تهران گرفته تا فازهای ١٥ و ١٦ پارس جنوبی؛ از سد «گتوند» تا اتوبان «حرم تا حرم». سال ٩٠ به دستور فرمانده کل سپاه قرار بر این شد تا قرارگاه ''خاتم'' خودش را درگیر پروژه‌های کمتر از صد ‌میلیارد تومان نکند.<ref name=":0" />

قلمرو فعالیت‌های قرارگاه خاتم‌الانبیا محدود به ایران نیست؛ آن‌طور که «محمدرضا یزدی» معاون حقوقی و امور مجلس سپاه، سال ١٣٩٠ به خبرآنلاین گفته بود: «قرارگاه براساس توانمندی‌های خود در کشورهایی که معرفی می‌شدند، اقدام به انعقاد قراردادهایی می‌کرد». به گفته «یزدی»، بسیاری از این کشورها هنوز نتوانسته‌اند به تعهدات خود عمل کنند و به دولت و قرارگاه ''خاتم'' بدهکارند؛ ولی این قرارگاه بخش عمده‌ای از تعهدات خود را در کشورهای طرف قرارداد به نتیجه رسانده و آنها نیز راضی هستند. از جمله این کشورها لبنان و سوریه هستند.

== آسیب‌های زیست‌محیطی ==
فعالیت‌های قرارگاه خاتم‌الانبیاء و بخش‌های دیگر سپاه پاسداران منجر به آسیب‌های جدی به اکوسیستم ایران شده است. برخی از این آسیب‌ها به قرار زیر است

=== سدسازی‌ های بی‌رویه ===
[[پرونده:گتوند.jpg|جایگزین=سد گتوند ساخت قرارگاه خاتم الانبیاء|بندانگشتی|سد گتوند ساخت قرارگاه خاتم الانبیاء]]
ساخت صدها سد توسط قرارگاه خاتم الانبیاء باعث از بین رفتن بسیاری از اکوسیستم‌های طبیعی در ایران گشته است.  سد سازي هم اكنون به دليل آسيب هايي كه ممكن است به محيط زيست برساند در جهان بسيار محدود شده است! آ خشك شدن درياچه ها، رودها، زمين‌هاي كشاورزي، فرسايش خاك، تغيير اكوسيستم منطقه و طوفان هاي خاك و... از جمله تخریب‌های ناشی از سدسازی های غیراستاندارد است. قرارگاه خاتم الانبیاء به دلیل منافع کلانی که ساخت این سدها داشته است همواره به ساخت آن‌ها ادامه می‌دهد. در این رابطه حمید چیت‌چیان وزیر نیرو ميگويد: «در زمینه سدسازی افراط کرده‌ایم.» 

محمدی‌فاضل رئیس دانشگاه محیط زیست اضافه ميكند: به ‌نظر می‌رسد برآیند مجموعه اتفاقاتی که در زمینه سدسازی در کشور رخ داده است، تجربه خوب و موفقی نیست!

آبگیری این سد که در کنار یک صخره‌ی نمکی انجام شد، منجر به شور شدن تمامی زمین‌های کشاورزی پس از آن گردید و یک فاجعه‌ی زیست محیطی را به بار آورد.  حجم نمکی که در حال حل شدن در سد گتوند است تا ۳۰ سال دیگر باقی خواهد ماند. این سد همچنین منجر به شور شدن آب کارون و از بین رفتن کشاورزی در مناطقی شده است که از کارون استفاده می‌کنند.<ref>[http://iranfreedom.org/farsi/index.php/%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87/1734-%D8%A2%D8%A8-%DA%AF%DB%8C%D8%B1%DB%8C-%D8%B3%D8%AF-%C2%AB%DA%AF%D8%AA%D9%88%D9%86%D8%AF%C2%BB-%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%87%DB%8C%D9%85-%D8%B1%D8%A6%DB%8C%D8%B3%DB%8C-%D8%B3%D9%BE آب گیری سد «گتوند» و منافع سپاه در شوری آب کارون]</ref>

=== ساخت راه آهن غیراستاندارد ===
[[پرونده:سیل استان گلستان.jpg|جایگزین=سیل گلستان - خط آهن قرارگاه خاتم|بندانگشتی|سیل در استان گلستان]]
خط آهن گرگان-اینچه برون از جمله خطوط آهن غیراستاندارد بود که توسط قراراگاه خاتم‌الانبیاء اجرایی شد  و منجر به سیل گلستان شد. این راه آهن مسیر عبور آب‌ها به دریای خزر را مسدود کرده و منجر به سیل در سال ۱۳۹۸ در بسیاری از شهر‌های شمالی کشور شد

=== بازداشت فعالان محیط زیست ===
در ژانویه 2018 ،سازمان اطلاعات سپاه پاسداران شش نفر از اعضای ا موسسه حیات وحش پارسیان دستگیر کرد. مدیر عامل پیشین موسسه، دکتر کاووس سید امامی زیر بازجویی‌ها جان سپرد. بازداشت فعالان محیط زیست همچنان در ایران ادامه دارد و بسیاری این امر را ناشی از فعالیت‌های افشاگرانه آن‌ها در مورد پروژه‌های سپاه پاسداران و تخریب‌های آن در محیط زیست می‌دانند.<ref>[https://www.atlanticcouncil.org/wp-content/uploads/2018/06/david-laylin-translation.pdf تخریب محیط زیست و نابودی حیات وحش در ایران]</ref>

=== از بین بردن تالاب‌ها ===
بسیاری از تالاب‌ها و دریاچه‌های ایران در اثر فعالیت‌های سپاه پاسداران و به ویژه قرارگاه خاتم الانبیاء تا کنون از میان رفته است. سپاه برای سهولت در کار استخراج نفت در میدان نفتی آزادگان اقدام به خشک کردن اهوار جنوب کرد. خشک شدن اهوار جنوب مانند هورالعظیم و تالاب شادگان زندگی ده‌ها هزار نفر را به خطر انداخته است و منجر به مرگ آبزیان و ایجاد فضای غبار آلود در خوزستان شده است. <ref>[https://www.dw.com/fa-ir/%D9%85%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D9%86-%D9%86%D9%81%D8%AA%DB%8C-%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%86-%D8%A8%D9%84%D8%A7%DB%8C-%D8%AC%D8%A7%D9%86-%D8%AE%D9%88%D8%B2%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86/a-18266160 میدان نفتی آزادگان؛ بلای جان خوزستان]</ref>

=== از بین بردن جنگل‌ها ===
قرارگاه خاتم الانبیاء در پروژه‌های جاده‌سازی یا ساخت راه‌آهن که معمولان با اهداف نظامی، سیاسی و یا تجاری انجام می‌شدند دست به نابودی بسیاری از جنگل‌های بکر ایران زده است.

در آذر ما ۱۳۹۸ قرارگاه خاتمدر منطقه حفاظت شده‌ی دنا در یاسوج ۱۲ هزار اصله درخت کهنسال بلوط با قدمت صدسال که هر کدام ازرشی معادل ۲۰۰ هزار دلار داشتند را برای انتقال خط گاز قطع کرد. خسارت وارده به این منطقه ۲.۴ میلیارد دلار برآورد می‌شود. فائو براورد می‌کند که اگر تخریب جنگل‌های ایران با همین سرعت ادامه پیدا کند تا چند ده سال آینده در هیچ جنگلی در فلات ایران وجود نخواهد داشت.<ref>[https://www.peykeiran.com/content.aspx?id=7690 خسارت جنگلهای دنا، 2.4 میلیارد دلار]</ref>
[[پرونده:پلنگ ایرانی.JPG|جایگزین=یوزپلنگ ایرانی در حال انقراض|بندانگشتی|یوزپلنگ ایرانی در حال انقراض]]

=== نابودی ذخیره جانوری ===
به گفته‌ی دیرکل دفتر آموزش و مشارکت مردمی سازمان حفاظت محیط زیست بیش از ۹۵ درصد از ذخیره‌ی جانوری ایران نابود شده است. او این امر را ناشی از آسیب‌های زیست محیطی در سراسر ایران می‌داند. آسیب‌هایی که خود محصول سدسازی‌ها و از بین رفتن مراتع و جنگل‌ها و فرسایش خاک است و بسیاری از آن‌ها مرتبط با پروژه‌ها و فعالیت‌های سپاه پاسداران و به ویژه قرارگاه خاتم‌الانبیا است.

== گسترش قرارگاه خاتم‌الانبیا ==
سال ١٣٩٣ پاسدار «عبادالله عبداللهی»، فرمانده خاتم الانبیا از همکاری ۵ هزار شرکت پیمانکار بخش خصوصی با قرارگاه سازندگی خاتم الانبیا خبر داد و افزود: «قرارگاه سازندگی ۱۳۵ هزار نفر نیرو دارد که از این بین تنها ۲هزار و ۵۶۰ نفر نیروی رسمی هستند و بقیه را نیروهای مردمی تشکیل می‌دهند. گزارش فارس می‌افزاید که این ۱۳۵ هزار نفر کسانی هستند که به صورت مستقیم مشغول به کار هستند ولی بیش از ۵۰۰ هزار نفر در حوزه‌هایی مثل پشتیبانی، تدارکات و غیره به صورت غیر مستقیم درگیر کار با قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیاء می‌باشند»<ref name=":1">خبرگزاری فارس چه تعداد پاسدار در قرارگاه سازندگی خاتم مشغول به کار [https://www.farsnews.com/news/13930714000720/%DA%86%D9%87-%D8%AA%D8%B9%D8%AF%D8%A7%D8%AF-%D9%BE%D8%A7%D8%B3%D8%AF%D8%A7%D8%B1-%D8%AF%D8%B1-%D9%82%D8%B1%D8%A7%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D8%B3%D8%A7%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C-%D8%AE%D8%A7%D8%AA%D9%85-%D9%8 هستند]</ref> «٣٥‌ هزار نفر از ١٣٥‌ هزار نیرو، در سطح مهندس، فوق‌لیسانس و دکترا هستند و بقیه نیروها نیز به لحاظ فنی ماهر و باتجربه محسوب می‌شوند». اما «علی لاریجانی»، رئیس مجلس شورای اسلامی در سال ۱۳۹۵ در جریان بازدید از نمایشگاه قرارگاه خاتم، تعداد افرادی را که به‌طور مستقیم در پروژه‌های قرارگاه مشغول کار هستند، حدود ١٦٠‌هزار نفر اعلام کرد. این آمار در سال ۹۶ در گزارش دیگری از فارس دستخوش تغییر می‌شود و رقم ۱۳۵ هزار شاغل مستقیم به ۲۰۰ هزار نفر افزایش می‌یابد. در همین گزارش عنوان می‌شود که حقوق بگیران قرارگاه ۵۰ هزار نفر هستند که می‌تواند به این معنی باشد که ۱۵۰ هزار نفر باقی مانده از شرکت‌های تابعه یعنی همان «بخش خصوصی» حقوق خود را دریافت می‌کنند. طرفه آنکه در انتهای این گزارش فارس نوشته شده است که «قرارگاه خاتم الانبیاء ۱۷۰ هزار نیروی انسانی دارد<ref>خبرگزاری فارس - ۱۴ نکته همه در خصوص فعالیت‌های اقتصادی قرارگاه خاتم [https://www.farsnews.com/news/13960514001082/%DB%B1%DB%B4-%D9%86%DA%A9%D8%AA%D9%87-%D9%85%D9%87%D9%85-%D8%AF%D8%B1-%D8%AE%D8%B5%D9%88%D8%B5-%D9%81%D8%B9%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF%DB%8C-%D9%82%D الانبیاء]</ref><ref>بعضی ناظران عنوان می‌کنند این اختلاف آماری حاکی از آن است که به هر دلیل قرارگاه خاتم الانبیاء از ارائه آمار دقیق پرهیز می‌کند</ref>

ناظران این قرارگاه را همچنین بزرگ‌ترین پیمانکار غیردولتی ایران دانسته‌اند؛ «اسحاق جهانگیری» معاون‌اول روحانی درباره آن می‌گوید: «نباید عرصه را بر بخش خصوصی تنگ کند» و «علی لاریجانی» رئیس مجلس گفت «رقیب بخش خصوصی نیست». 

=== شرکت‌‌های همکار قرارگاه خاتم الانبیاء ===
پاسدار عبادالله عبداللهی در مهر ۹۳ از «همکاری ۵ هزار شرکت پیمانکار بخش خصوصی با قرارگاه سازندگی خاتم الانبیاء» خبر داد<ref name=":1" /> اما دو ماه بعد فرمانده کل سپاه گفت شمار «شرکت‌های بخش خصوصی که هم‌اکنون» «در قرارگاه سازندگی با سپاه کار می‌کنند» «به بیش از چهار هزار شرکت می‌رسد.<ref>روزنامه مشرق - سازندگی با فعالیت اقتصادی متفاوت [https://www.mashreghnews.ir/news/371809/%d8%b3%d8%a7%d8%b2%d9%86%d8%af%da%af%db%8c-%d8%a8%d8%a7-%d9%81%d8%b9%d8%a7%d9%84%db%8c%d8%aa-%d8%a7%d9%82%d8%aa%d8%b5%d8%a7%d8%af%db%8c-%d9%85%d8%aa%d9%81%d8%a7%d9%88%d8%aa-%d8%a7%d8%b3%d8%aa-%d8%b3%d9%be%d8%a7%d9%8 است]</ref> پاسدار عبادالله عبدالهی فرمانده وقت قرارگاه سازندگی خاتم الانبیاء در زمستان ۹۶ نیز در برنامه گفت‌وگوی ویژه خبری تلویزیون اعلام کرد: «۴- ۵ هزار پیمانکار با قرارگاه خاتم‌الانبیاء همکاری دارند.<ref>ایران آزادی - واقعیت واگذاری بنگاه‌های اقتصادی نیروهای مسلح [https://fa.iranfreedom.org/%D9%88%D8%A7%DA%AF%D8%B0%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D8%A8%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF%DB%8C-%D9%86%DB%8C%D8%B1%D9%88%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D8%B3/]</ref>

== فرماندهان قرارگاه خاتم‌الانبیا ==
به لحاظ چارت تشکیلاتی فرمانده قرارگاه خاتم‌الانبیا جانشین فرمانده کل سپاه است و از این نظر فرمانده کل این قرارگاه همان فرمانده کل سپاه پاسداران است. این فرماندهان به ترتیب زیر بوده‌اند.
*    محمد ستاری وفایی: ستاری بعنوان اولین فرمانده قرارگاه خاتم‌الانبیا از ۶۸ تا سال ۱۳۷۳ فرمانده قرارگاه بود. وی دوباره از سال ۷۶ تا ۸۵ فرمانده قرارگاه شد.[۳] او بعدها سال ١٣٨٦ در دولت احمدی‌نژاد مشاور او شد و سال ١٣٨٩ در ماجرای عزل ١٤ مشاور از طرف احمدی‌نژاد، او هم برکنار شد.<ref name=":0" />
   محمدباقر قالیباف: وی در سال ۱۳۷۳ توسط محسن رضایی فرمانده وقت سپاه به‌عنوان فرمانده قرارگاه خاتم‌الانبیا منصوب شد.
*[[پرونده:عبادالله عبداللهی.JPG|جایگزین=پاسدار عبادالله عبداللهی فرمانده سابق قرارگاه خاتم الانبیاء|بندانگشتی|پاسدار عبادالله عبداللهی فرمانده سابق قرارگاه خاتم الانبیاء]] حسن دانایی‌فر: مدت فرماندهی وی یک سال، در سال ۱۳۷۶ بوده است.

* عبدالرضا عابد: وی که در خارج از کشور بسر می‌برد و همزمان با پیروزی انقلاب ضد سلطنتی به ایران بازگشت مدتی در قرارگاه کربلا حضور داشت و بعد به قرارگاه خاتم‌الانبیا منتقل و در سال ۸۵ به این سمت منصوب شد و نزدیک به دو سال فرمانده قرارگاه بود. او بعدها قائم‌مقام سازمان اوقاف و امور خیریه شده است.

* رستم قاسمی: او پیش از این فرمانده قرارگاه سازندگی نوح از مجموعه قرارگاههای تحت پوشش قرارگاه خاتم‌الانبیا بود وسپس تا سال ۱۳۹۰ و انتصاب به وزرات نفت این سمت را عهده‌دار بود.

* ابوالقاسم مظفری شمس: او چند ماه از مرداد ۱۳۹۰ تا اسفند ماه ۱۳۹۱ فرمانده این قرارگاه شد.

*  عبادالله عبداللهی: او که از مدیران مؤثر سپاه در راه‌اندازی قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیا شمرده می‌شود در اسفند ۱۳۹۳ این سمت را برعهده گرفت. او پیش از این فرماندهی قرب کربلا را بر عهده داشته است.

*    سعید محمد اسلامی: او که مدیرعامل شرکت «سپاسد» بود در مهرماه ۱۳۹۷ فرمانده قرارگاه خاتم‌الانبیا شد.

== چگونگی شکل‌گیری قرارگاه خاتم‌الانبیاء ==
پاسدار جعفری فرمانده کل سپاه در مورد امکاناتی که در پایان جنگ در دست سپاه مانده بود گفت: <blockquote>«بیش از ۱۰ گروه مهندسی با هزاران دستگاه و ماشین‌آلات که در طول جنگ تهیه شده بود در اختیار سپاه قرار داشت. سپاه با چنین امکاناتی وارد عرصه اقتصادی کشور شد.»<ref>روزنامه مشرق ۲۵ آذر ۹۳</ref></blockquote>پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، جمهوری اسلامی همراه با موج جدید اقتصاد دولتی به سمت [[خصوصی سازی|خصوصی‌سازی]] حرکت کرد و در این رابطه این اجازه را به سپاه داد تا نقش «بخش خصوصی» بلامنازع را برعهده بگیرد. به این ترتیب سپاه در بخش خصوصی کنترل اموال خارج شده از دست بخش دولتی را به دست گرفت. اما این بخش خصوصی نمی‌توانست کارایی لازم را داشته باشد مگر آن‌که یک کانون و بنگاه محوری اقتصادی در میان باشد؛ قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیاء همین نقش را برعهده گرفت.

نخستین فعالیت‌های این قرارگاه در دوران ریاست‌جمهوری اکبر هاشمی‌رفسنجانی رخ داد. 

«محسن رضایی» فرمانده اسبق [[سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|سپاه پاسداران]] دراین‌باره گفته است: «پس از پایان جنگ، رئیس‌جمهور وقت، از سپاه پاسداران درخواست کرد تا فعالیت‌های نظامی خود را به حوزه سازندگی انتقال دهد». او می‌افزاید: «قرارگاه خاتم الانبیا حاصل تجربیاتی است که در دوران دفاع مقدس به دست آوردیم و ما با توجه به شاخص‌های مهمی که در سازندگی کشور مورد نیاز است، آماده‌ایم هر جایی که نیاز به کمک برای آبادانی و عمران کشور داشته باشد، به میدان بیاییم».<ref name=":0" />

آگاهان معتقدند تصحیحات اعمال شده از طرف خامنه‌ای بر اصل ۴۴ قانون اساسی راه را برای انتقال مالکیت از دولت به سپاه، تحت عنوان [[خصوصی سازی]] هموار کرد.

در ۲۴ آذر ۹۳ عبادالله عبداللهی فرمانده وقت قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیاء در یک نشست خبری که به مناسبت بیست و و پنجمین سال تاسیس قرارگاه برگزار شده بود گفت: «ما ۱۳ هزار دستگاه مختلف در حوزه‌های عمرانی داریم».<ref group="مشرق ۲۴ آذر ۹۳">مشرق ۲۴ آذر ۹۳</ref>

پس از خروج آمریکا از برجام، خامنه‌ای برای بار دیگر تاکید کرد که راه‌ حل در «خصوصی سازی» است. تحلیل‌گران سیاسی مقصود [[علی خامنه‌ای]] از خصوصی سازی را اختیارات بیشتر به سپاه پاسداران و مشخصا قرارگاه خاتم الانبیا می‌دانند و عنوان می‌کنند خیل بی‌شمار شرکت‌هایی که از آنها با عنوان شرکت‌های پیمانکار متعلق به «بخش خصوصی» یاد می‌شود شرکت‌های پوششی سپاه هستند.

عبادالله عبداللهی رئيس وقت قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیاء در توصیف محوریت قرارگاه تحت فرماندهی‌اش در کنترل اقتصاد کشور گفته بود: «در ایام دفاع مقدس سپاه نیروهای مردمی را آموزش می‌داد و مدیریت نیز بر عهده سپاه بود. امروز هم ما همان روال را دنبال می‌کنیم.»

== تاثیر قرارگاه خاتم الانبیاء بر اقتصاد ایران ==
قرارگاه خاتم الانبیاء که بازوی اقتصادی سپاه شمرده می‌شود به همراه هزاران شرکت پوششی‌اش دو تأثیر اساسی در اقتصاد ایران دارد؛ از یک سو مانع از پا گرفتن هرنوع بخش خصوصی واقعی در کشور می‌شود و از سوی دیگر شرکت‌های متعلق به جناح رقیب را از دسترسی به پروژه‌های بزرگ محروم می‌کند. 

در اردیبهشت ۹۰، پاسدار جعفری؛ فرمانده کل سپاه در گفت‌وگو با خبرگزاری فارس عنوان کرد که سپاه وارد پروژهای زیر ۱۰۰ میلیارد تومان نمی‌شود. اما افزود که حتی اگر پروژه بالاتر از ۱۰۰ میلیارد تومان باشد اما شرکت‌های خصوصی بتوانند آن را انجام دهند، سپاه از آن پروژه صرف نظر خواهد مگر آنکه شرکت خصوصی بخواهد اجحافی کند که در این صورت سپاه برای ایجاد رقابت و تعدیل قیمت وارد خواهد شد. <ref name=":1" /> که کارشناسان اقتصادی آن را اینگونه تعبیر می‌کنند که حضور در پروژه‌های بزرگ و مواردی که اثرات استراتژیک بر اقتصاد کشور دارد به طور مشخص در انحصار قرارگاه خاتم‌الانبیاء سپاه است یا این قرارگاه یکی از طرف‌های نهایی آن پروژه‌ها محسوب می‌شود.

در تیرماه سال ۹۳ عبادالله عبداللهی اعلام کرد که بیش از ۱۶۰۰ پروژه در گرایش‌های مختلف توسط قرارگاه اجرا شده است.<ref>مشرق ۱۲ تیر ۹۳</ref>  

در مرداد ۹۶، فارس در گزارشی می‌نویسد که «قرارگاه خاتم از ابتدای شکل‌گیری تاکنون، ۲۵۰۰ پروژه استانی و ملی را به سرانجام رسانده است.»<ref>خبرگزاری فارس ۱۵ مرداد ۹۶</ref> 

پیشتر و براساس گزارش‌های ارائه شده از جانب منابع رسمی عنوان شده بود که تنها در فاصله تیر تا آذر ۹۳، چهارصد پروژه به پروژه‌های قرارگاه افزوده شده است و از آذر ۹۳ تا مرداد ۹۶، پانصد پروژه دیگر نیز افروده شد که مجموع آن ۹۰۰ پروژه می‌شود. 

=== حوزه آب ===
یکی از حوزه‌های اصلی و استراتژیک اقتصادی که سپاه در ‌آن ورود کرده است؛ حوزه آب است.قرارگاه خاتم الانبیاء با سدسازی‌های بسیار گسترده مشکلات زیادی در اکوسیستم‌نقاط مختلف در ایران ایجاد کرد. در اثر این سدسازی‌ها ایران بزرگترین سدساز خاورمیانه نام‌گذاری شده است. از جمله سدهایی که منجر به تخریب کیلومترها زمین شده است، سد گتوند است.

در برپایی سد گتوند دو طرف حضور داشتند؛ شرکت سپاسد متعلق به سپاه و شرکت مهاب قدس که بخشی از سهام آن متعلق به آستان قدس رضوی است.

عبادالله عبداللهی با اشاره به تمایل خامنه‌ای برای حل موضوع آب شرب قم، می‌گوید که قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیاء این پروژه را با انتقال آب از سرشاخه‌های دز به قم در پروژه‌ای که یک سال و نیم طول کشید به سرانجام رساند. عده‌ای از کارشناسان نتیجه این اقدامات را خشک شدن چاه‌ها و محروم شدن مردم لرستان و کشاورزان از حق‌آبه‌ می‌دانند. آنها معتقدند تاثیر کاهش آب دز در خوزستان نیز مشاهده می‌شود؛ به صورتی‌که با کم آب شدن و خشک شدن تالاب‌هایش به جوی متراکم از گرد و غبار دچار شده است.

در همین گزارش عنوان شده است که «طرح ساماندهی آب‌های غرب کشور، بزرگ‌ترین پروژه آبی کشور محسوب می‌شود و شامل مجموعه‌ای از اقدامات در هشت استان آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی، اردبیل، کردستان، کرمانشاه، ایلام و خوزستان است.» <ref>فارس ۱۵ مرداد ۹۶</ref> 

از آثار این پروژه می‌توان به خشک شدن بخش قابل توجهی از دریاچه ارومیه، و بحران آب در خوزستان اشاره کرد.  طرح کنترل آب سلطه سپاه بر ایران را تضمین می‌کند. به عبارتی آبهایی که در رودخانه‌ها جاری بود اکنون در پشت سد‌ها به کنترل سپاه درآمده است و پاسداران مشخص می‌کنند چه کسی و به چه اندازه‌ای می‌تواند از آن بهره ببرد.

=== مخالفت سپاه با پیوستن به FATF ===
مخالفت سپاه با پیوستن نظام به FATF ناشی از آن است که این پیوستگی باعث می‌شود تا شمار بیشتری از کادرها و شرکت‌های پوششی‌ سپاه شناسایی شده و در فهرست تحریم‌ها قرار بگیرند.<ref>چرا سپاه مخالف هرگونه پیوستن نظام به FATF می‌باشد؟[https://fa.iranfreedom.org/%D8%B3%D9%BE%D8%A7%D9%87-%D9%85%D8%AE%D8%A7%D9%84%D9%81-%D9%87%D8%B1%DA%AF%D9%88%D9%86%D9%87-%D9%BE%DB%8C%D9%88%D8%B3%D8%AA%D9%86-%D9%86%D8%B8%D8%A7%D9%85-%D8%A8%D9%87-fatf/]</ref>

== مخالفت‌ها با  قرارگاه خاتم‌الانبیا در رژیم ایران ==
سایت «الف» با مدیر مسئولی احمد توکلی در ۲۲ مهر ۹۳ در توصیف قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیاء نوشت: <blockquote>«اساسا بخش خصوصی هیچ‌گاه نمی‌تواند خود را به قرارگاه خاتم برساند. علت این است که این مسابقه از یک نقطه برابر شروع نشده است. قرارگاه خاتم با استفاده از تمرکز امکانات لجستیک انباشت‌شده در سپاه (به ‌دلیل شرایط جنگ) فرسنگ‌ها جلوتر می‌دود و هرچه می‌گذرد فاصله بیشتری از بخش خصوصی می‌گیرد». </blockquote>همچنین قرارگاه خاتم‌الانبیا از امتیازات ویژه‌‌ای نظیر معافیت مالیاتی برخوردار است که فعالیت‌های اقتصادی آن را تسهیل می‌کند. نفوذ قرارگاه خاتم‌الانبیاء در دستگاه‌های دولتی و ستاد اقتصادی دولت باعث می‌شود موانع قانونی پیش پای آن برداشته شود. بر طبق قانون دیوان محاسبات، هیچ دستگاه‌های نظارتی (حتی سازمان اطلاعات سپاه) حق بازرسی و سرکشی به فعالیت‌های قرارگاه خاتم‌الانبیاء را ندارند!<ref>ایسنا- ۱۱ دی ۹۵</ref>

دولت احمدی‌نژاد در سال ١٣٨٥ قراردادی به ارزش بیش از دو‌میلیارد دلار برای توسعه فازهای ۱۵ و ۱۶ پارس‌جنوبی با این قرارگاه سپاه پاسداران به امضا رساند، اما 

«باقر قالیباف» شهردار سابق تهران نیز که خود مدتی فرمانده قرارگاه خاتم الانبیاء بوده است، در سال ١٣٩٣ یک تفاهم‌نامه ٢٠‌ هزار‌میلیاردتومانی با قرارگاه خاتم امضا کرد که با اعتراض برخی از اعضای شورای شهر تهران مواجه شد. «غلامرضا انصاری»، عضو شورای شهر تهران دراین‌باره گفته بود: «این تفاهم‌نامه در تاریخ دوم خردادماه سال جاری (١٣٩٣) منعقد شده و اعضای شورای شهر پایتخت نسبت به آن بی‌اطلاع بودند و روز گذشته از طریق رسانه‌ها از آن مطلع شدند».

== تحریم قرارگاه خاتم‌الانبیا ==
در سال ١٣٨٩ هم‌زمان با اوج‌گیری تحریم‌های هسته‌ای علیه ایران، قرارگاه خاتم‌الانبیاء و شرکت‌های زیرمجموعه آن ابتدا تحت تحریم آمریکا و سپس در قطع‌نامه ١٩٢٩ مورد هدف تحریم‌های بین‌المللی قرار گرفتند.

قطع‌نامه ١٩٢٩ یکی از سخت‌ترین تحریم‌ها بود. به‌غیر از خود قرارگاه و شرکت‌های تابعه‌اش، «رستم قاسمی»، فرمانده وقت و سایر افراد مرتبط با قرارگاه خاتم‌الانبیا مانند فرماندهان پیشین هم تحریم شدند. با به‌نتیجه‌رسیدن برجام، قطع‌نامه ٢٢٣١ در شورای امنیت سازمان ملل به تصویب اعضا رسید که مطابق آن تمام قطع‌نامه‌های تحریمی ایران از جمله ١٩٢٩ لغو شد. 

== منابع ==
<references />
<references group="مشرق ۲۴ آذر ۹۳" />