نمایش مبدأ برای هیئت مرگ

[[پرونده:اعضاء هیأت مرگ در قتل عام ۶۷.jpg|بندانگشتی|'''اعضای هیئت مرگ در قتل‌عام سال ۱۳۶۷''']]
'''هیئت مرگ،''' به کسانی گفته می‌شود که در تابستان ۱۳۶۷ از طرف [[روح‌الله خمینی|خمینی]] مأمور شدند تا بر اساس فتوای صادره از طرف خود او برای زندانیان سیاسی به خصوص زندانیان مجاهد سر موضع حکم اعدام صادر کنند. این هیئت در خطاب خمینی شامل حسینعلی نیری، [[مصطفی پورمحمدی]]، مرتضی اشراقی بود که [[ابراهیم رئیسی]] هم به آن اضافه شد. این هیئت در ماه‌های مرداد و شهریور ۶۷ در زندانهای اوین و گوهردشت که زندان‌های تهران محسوب می‌شدند هر روزه حکم اعدام چند صد نفر را صادر می‌کردند. مشابه این هیئت در شهرستان‌ها هم مرکب از یک حاکم شرع، دادستان، و نماینده [[وزارت اطلاعات جمهوری اسلامی|وزارت اطلاعات]] بود و مانند تهران حکم اعدام افراد سر موضع را صادر می‌کرد. [[سازمان مجاهدین خلق ایران]] آمار اعدام شدگان در [[قتل عام ۶۷|قتل‌عام ۶۷]] را بیش از ۳۰ هزار نفر می‌داند. بیش از ۹۰٪ زندانیان اعدام شده متعلق به هواداران و اعضای سازمان مجاهدین بود.<ref>[https://image.mojahedin.org/VideoAttach/2fdce64a-7d6a-4673-b016-71daff9226bc.pdf کتاب رمز ماندگاری نوشته حسن ظریف‌ناظریان فصل ۱۸]</ref>

== اعضای هیئت مرگ ==
هیئت مرگ به صورت عملی پس از صدور فتوای خمینی مبنی بر کشتار زندانیان سر موضع و با ترکیب حسینعلی نیری، مرتضی اشراقی، مصطفی پورمحمدی، و ابراهیم رئیسی در تهران و کرج کار خود را آغاز کرد.<ref>[https://drive.google.com/file/d/1T1t3-vfVfIh9JvQbOe04l_czMpdlX8uP/view کتاب یک کهکشان ستاره نوشته حسین فارسی]</ref>  

=== حسینعلی نیری (حاکم شرع) ===
نام پدر وی شیخ هادی است، حسینعلی نیری از شاگردان گلپایگانی بود. 

نیری متولد ۱۳۳۵، همزمان با پیروزی انقلاب یکی از طلاب مدرسه حقانی بود. پس از پیروزی انقلاب ضدسلطنتی، علی قدوسی دادستان کل رژیم در سال ۱۳۵۹ به توصیه آخوند بهشتی که در آن زمان رئیس شورای عالی قضایی بود، نیّری را وارد دستگاه قضایی کرد. به این ترتیب نیّری همزمان با ورود لاجوردی به‌عنوان دادستان انقلاب اسلامی مرکز، به‌عنوان حاکم شرع یکی از شعبات دادگاه انقلاب وارد اوین شد. در این زمان ریاست قضات شرع بر عهدهٴ آخوند محمدی‌ گیلانی بود. نیّری از همان ابتدا رابطه بسیار نزدیکی با آخوند گیلانی داشت. با رفتن گیلانی از اوین آخوند نیّری با فرمان خمینی علیرغم سن کم به‌ریاست حکام شرع اوین منصوب و جانشین گیلانی شد. خمینی در مرداد ۱۳۶۷ طی حکمی آخوند نیری را به ریاست «هیأت مرگ» منصوب کرد. نیّری از عناصر کلیدی قتل‌عام سال ۱۳۶۷بود.

=== مرتضی اشراقی (دادستان کل کشور) ===
[[پرونده:اتاق هیئت مرگ.JPG|جایگزین=دادگاه‌های چند دقیقه‌ای، هیئت مرگ(موزه قتل عام ۶۷)|بندانگشتی|دادگاه‌های چند دقیقه‌ای، هیئت مرگ(موزه قتل عام ۶۷)]]
وی متولد گلپایگان است و در دانشسرای گلپایگان تحصیل کرد سپس در رشته حقوق تحصیلات خودش را ادامه داد. 

مرتضی اشراقی یکی از اعضای هیأت سه‌نفره مرگ در زندان اوین و گوهردشت بود. در اوایل دهه ۱۳۶۰ دادستان اصفهان شد و در سال‌ ۱۳۶۵ به سمت دادستانی تهران رسید. در جریان قتل‌عام زندانیان سیاسی در سال ۱۳۶۷ یکی از اعضای هیأت سه نفره مرگ بود، که در حکم خمینی از وی نامبرده شده است.<ref>[https://drive.google.com/file/d/1GiCtwopgPrvjo8Ok5VLwlBB4PWM10reg/view کتاب آفتابکاران جلد ۴ دشت جواهر نوشته محمود رویایی ص ۱۲۸]</ref> 

=== [[ابراهیم رئیسی]] (معاون دادستان کل کشور) ===
(زاده‌ی۱۳۳۹در نوغان مشهد) با نام اصلی ابراهیم رئیس‌الساداتی بعد از اتمام دوره ابتدایی به حوزه علمیه مشهد رفت. تحصیلات غیرحوزوی او تا مقطع ششم ابتدایی است. ابراهیم رئیسی پس از پایان کلاس ششم وارد حوزه‌علمیه شد. وی در ۱۵ سالگی از حوزه علمیه مشهد به حوزه علمیه قم رفت. او پس از انقلاب ضدسلطنتی به عنوان قاضی شرع در دوران حاکمیت خمینی انتخاب شد و در سرکوب و صدور احکام اعدام برای مخالفین سیاسی مشارکت داشت. وی یکی از اعضای هیئت مرگ بود. این هیئت در سال ۱۳۶۷ به فرمان خمینی تشکیل شد و در عرض مدت کوتاهی بیش از ۳۰ هزار زندانی سیاسی را به جوخه‌ی اعدام سپرد.<ref>[https://farsi.alarabiya.net/international/2021/08/12/%D8%B1%D9%88%D8%B2-%D8%B3%D9%88%D9%85-%D9%85%D8%AD%D8%A7%DA%A9%D9%85%D9%87-%D8%AD%D9%85%DB%8C%D8%AF-%D9%86%D9%88%D8%B1%DB%8C- سایت العربیه فارسی]</ref>  

=== مصطفی پورمحمدی (نماینده وزارت اطلاعات) ===
تشکیل شد و طبق اطلاعات شاهدان از ۵ مرداد ۶۷ کار خودش را در زندان اوین آغاز کرد. در شروع کار زندانبان‌ها از آن با عنوان هیئت عفو یاد می‌کردند و در برخورد با زندانی از او می‌برسیدند که آیا هیئت عفو با تو برخورد کرده است یا نه. شاهدان عنوان می‌کنند بسیاری از زندانیان قبل از آن که ماهیت این هیئت برایشان بطور کامل مشخص شود گمان می‌کردند این هیئت، هیئت عفو  است اما به زودی متوجه شدند که که این افراد برای اعدام همه زندانیان سیاسی به غیر از آنها که از موضع سازمانی خود دفاع نمی‌کنند آمده‌اند. به این ترتیب در ادبیات سیاسی ایران،‌این هیئت،‌ هیئت مرگ نام گرفت.<ref>[https://www.radiofarda.com/a/who-where-involved-in-1988-mass-execution-and-where-they-are-now/31545473.html سایت رادیو فردا فارسی]</ref> 

== محل کار هیئت مرگ ==
[[پرونده:هیئت مرگ.JPG|بندانگشتی|'''محل هیئت مرگ در زندان گوهر‌دشت (رجایی‌شهر)''']]
هیئت مرگ در زندان اوین و گوهردشت برای اجرای سریع فتوای خمینی که بر سرعت اعدام‌ها تاکید داشت اتاق‌هایی را از زندان انتخاب کردند که ویژگی آن نزدیکی به محل اجرای اعدام‌ها بود. به این ترتیب زندانیان در صفوف طولانی یک به یک وارد این اتاق می‌شدند و با چند سوال سرنوشت آنها مشخص می‌شد. زندانیانی که از طرف این هیئت سرموضع تشخیص داده می‌شدند از همان‌جا برای اجرای اعدام برده می‌شدند. اغلب این افراد کسانی بودند که دوره‌ی زندان آن‌ها تمام شده و ملی‌کش نامیده می‌شدند یا چند سال از دوره‌ی حبس آن‌ها باقی مانده بود.<ref>[https://drive.google.com/file/d/1sviGpiQaZNS-Jga8Du1ugO89_mgHD4iN/view کتاب قتل‌عام زندانیان سیاسی از انتشارات سازمان مجاهدین خلق ایران]</ref>

=== مکان هیئت مرگ در اوین ===
اتاق هیئت مرگ در زندان اوین در ورودی بند ۲۰۹ قرار داشت. این اتاق در انتهای راهروی ورودی به بندهای ۳۲۵ واقع شده بود.

=== مکان هیئت مرگ در گوهردشت ===
اتاق هیئت مرگ در وسط راهروی اصلی زندان گوهر دشت قرار داشت.

== منابع ==
<references />