نمایش مبدأ برای ندا آقاسلطان

{{pp-semi-indef|small=yes}}
{{نحش}}
{{جعبه زندگینامه
| اندازه جعبه       =
| عنوان             = 
| عنوان ۲           = 
| نام               = ندا آقاسلطان<!-- نام اصلی -->
| تصویر             = پرونده:ندا.jpg
| اندازه تصویر      = 250px
| عنوان تصویر       = 
| زادروز            = ۳ بهمن ۱۳۶۱
| زادگاه            = تهران
| تاریخ مرگ         = {{تاریخ مرگ و سن|۱۳۸۸|۳|۳۰|۱۳۶۱|۱۱|۳|گاه‌شمار=خورشیدی}}
| مکان مرگ          = تقاطع خیابان شهید صالحی و کوچهٔ خسروی،<ref>{{یادکرد وب| نشانی = http://maps.google.com/maps?f=q&source=s_q&hl=en&geocode=&q=35.719097,51.391908&sll=35.692437,51.398849&sspn=0.079886,0.181789&ie=UTF8&ll=35.719096,51.391908&spn=0.004956,0.011362&z=17&iwloc=near| عنوان =محل کشته‌شدن ندا، روی نقشه گوگل مپس | تاریخ بازدید = ۳۰ خرداد ۱۳۸۹| تاریخ = ۳۰ خرداد ۱۳۸۹| ناشر =[[گوگل مپس]] | زبان = فارسی}}</ref> خیابان کارگر شمالی، امیرآباد، تهران
| عرض جغرافیایی محل دفن=
| طول جغرافیایی محل دفن=
|latd= |latm=|lats= |latNS= N
|longd=|longm= |longs= |longEW= E
| علت مرگ           = به ضرب گلوله
| پیداشدن جسد       =
| آرامگاه           = قطعه ۲۵۷ ردیف ۴۱ شماره ۳۲، گورستان بهشت زهرا
| بناهای یادبود     =
| محل زندگی         =
| ملیت              =
| نام‌های دیگر       =
| نژاد              =
| تابعیت            =
| تحصیلات            = رشته الهیات
| دانشگاه           =
| پیشه              =
| سال‌های فعالیت     =
| کارفرما           =
| نهاد              =
| نماینده           =
| شناخته‌شده برای    = از جان‌باختگان  [[تظاهرات ۱۳۸۸]]
| نقش‌های برجسته     =
| سبک               =
| تأثیرگذاران       =
| تأثیرپذیرفتگان    =
| شهر خانگی         =
| لقب               =
| کنیه              =
| دوره              =
| پس از             =
| پیش از            =
| حزب               =
| جنبش              =
| مخالفان           =
| هیئت              =
| دین               =
| مذهب              =
| منصب              =
| مکتب              =
| آثار              =
| همسر              =
| شریک زندگی        = کاسپین ماکان (نامزد)
| فرزندان           =
| والدین            = علی آقاسلطان<ref>[http://www.bbc.co.uk/persian/iran/2009/12/091204_he_neda_show.shtml خانواده ندا آقاسلطان نمایش کشته‌شدن او را محکوم کرد]، بی‌بی‌سی فارسی</ref>{{سخ}}هاجر رستمی‌مطلق<ref>[http://www.bbc.co.uk/persian/iran/2010/03/100324_makan_neda_israel.shtml خانواده ندا آقاسلطان: کاسپین ماکان نماینده ما نیست]، بی‌بی‌سی فارسی</ref>
| خویشاوندان سرشناس =
| جوایز             =
| امضا              =
| اندازه امضا       =
| signature_alt     =
| وبگاه             =
| imdb_id           =
| Soure_id          =
| پانویس            =
}}

'''ندا آقاسلطان،''' (۳ بهمن ۱۳۶۱ در تهران – ۳۰ خرداد ۱۳۸۸ در تهران) نام دختری است که در جریان تظاهرات ۱۳۸۸ توسط نیروهای امنیتی جمهوری اسلامی در محلهٔ امیرآباد تهران (خیابان کارگر شمالی، تقاطع خیابان صالحی و کوچهٔ خسروی) به ضرب گلوله کشته شد. انتشار فیلم کوتاهی از لحظات جان سپردن وی که با تلفن همراه گرفته شد، بازتاب‌های فراوانی در رسانه‌های جهان به‌دنبال داشت.<ref>[http://news.sky.com/skynews/Home/World-News/Iran-Crisis-Several-Killed-After-Rioters-Torch-Mosque-In-Tehran-State-TV-Announces/Article/200906315313345 'Several Killed' In Iran Election Protests], Sky News</ref> به نوشته هفته‌نامه تایم، لحظه جان سپردن وی پربیننده‌ترین مرگ یک انسان در تاریخ بشریت شد.<ref name="roozonline.com">{{یادکرد وب| نشانی = http://www.roozonline.com/persian/news/newsitem/article////107/-3856b40bb9.html| عنوان = مظنون به قتل ندا ناپدید شده| نویسنده = [[فرشته قاضی]]| تاریخ بازدید = ۳ مرداد ۱۳۸۹| تاریخ = ۱۴ مرداد ۱۳۸۹| ناشر = روزآنلاین| صفحه = گزارش| زبان = فارسی}}{{پیوند مرده|date=اکتبر ۲۰۱۹ |bot=InternetArchiveBot}}</ref> آرش حجازی پزشک و نویسنده‌ای که شاهد ماجرا بود می‌گوید تلاش ناموفقی برای جلوگیری از خون‌ریزی و مرگ او انجام داده‌است، عامل قتل ندا آقاسلطان یکی از موتورسواران شبه نظامی بسیج با نام عباس کارگرجاوید است که برای مدت کوتاهی توسط مردم معترض دستگیرشد.<ref name="BBC2">[http://news.bbc.co.uk/2/hi/middle_east/8119713.stm Iran doctor tells of Neda's death], BBC, Thursday, 25 June 2009 19:13 UK</ref> این متهم، یک سال بعد از مرگ وی از سوی دادگاه برای ادای توضیحات فرا خوانده شد اما  بعد ناپدید شد.<ref name="roozonline.com" /> این واقعه در پی آنچه عفو بین‌الملل «چراغ سبز [[سید علی خامنه ای|علی خامنه‌ای]] در نماز جمعه ۲۹ خرداد ۱۳۸۸ به نیروهای سپاهی، بسیجی و انتظامی برای سرکوب معترضین» می‌خواند، اتفاق افتاد.<ref>{{یادکرد وب| نشانی = https://www.bbc.com/persian/iran/2009/06/090619_ba-ir88-amnesty-khamenei
| عنوان = عفو بین‌الملل: اظهارات رهبر ایران، چراغ سبز سرکوب| تاریخ = ۲۹ خرداد ۱۳۸۸| ناشر = بی‌بی‌سی فارسی}}</ref>«ندا» در خارج از ایران و در ایران، به عنوان نمادی از اعتراضات مردمی شناخته می‌شود.<ref>[http://latimesblogs.latimes.com/babylonbeyond/2009/06/iran--2.html IRAN: Footage of woman apparently shot in Tehran galvanizes opposition, Los Angeles Times, May 31, 2009]</ref> نیروهای امنیتی رژیم ایران، با تحت فشار قرار دادن خانواده ندا، از آنان خواستند تا به محل دیگری منتقل شوند.<ref>{{یادکرد وب| نشانی = http://www.guardian.co.uk/world/2009/jun/24/neda-soltan-iran-family-forced-out| عنوان = روزنامه گاردین:Neda Soltan's family 'forced out of home' by Iranian authorities| تاریخ بازدید = دی ۱۳۸۶| تاریخ = ۱ فروردین ۱۳۸| ناشر = وبگاه رسمی | زبان = فارسی}}</ref>

۱۴ آذر سال ۱۳۹۸، هاجر رستمی، مادر ندا آقاسلطان در این باره گفت که از طرف هلال احمر برای او هدایایی آوردند که او از پذیرفتن امتناع کرده است اما آنها بسته‌ها را با اصرار در خانه گذاشته‌اند. وی پس از رفتن آن‌ها متوجه می‌شود که در یکی از بسته‌ها نامه‌ای از خامنه‌ای قرار دارد و به سرعت همه بسته ها و نامه را به هلال احمر باز می گرداند. همچنین وی هنگامی که می شود بنیاد شهید قصد دارد ندا آقاسلطان را شهید اعلام کند به شدت مخالفت می‌کند. <ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=۱۴ آذر ۱۳۹۸|وبگاه=ایران اینترنشنال|نشانی=https://iranintl.com/تازه-چه-خبر/مادر-ندا-آقاسلطان-متن-دلجویی-خامنه‌ای-را-بلافاصله-به-هلال-احمر-برگرداندم|عنوان=مادر ندا آقاسلطان: متن دلجویی خامنه‌ای را بلافاصله به هلال احمر برگرداندم}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=۱۴ آذر ۱۳۹۸|وبگاه=رادیو فردا|نشانی=https://www.radiofarda.com/a/interview-with-neda-aghasultan-s-mother-/30309178.html|عنوان=مادر ندا آقاسلطان: نه دیه را پذیرفتم نه هدیه آقای خامنه‌ای را}}</ref>

== زندگی‌نامه ندا آقاسلطان ==
ندا آقاسلطان ساکن تهران و فرزند دوم خانواده بود، پدرش کارمند با درآمد متوسط و مادرش خانه‌دار است. پس از یکسال تحصیل در رشته الاهیات در دانشگاه آزاد اسلامی، به دو دلیل از ادامه تحصیل انصراف داد. دلیل اول جو و فشارهای مضاعف از جانب مسئولین دانشگاه برای ظاهر و حجاب وی و دلیل دوم فشار و مخالفت اطرافیان از جمله خانواده همسر سابق او به نام امیر بود. او تصمیم گرفت در صنعت توریسم فعالیت کند. به همین دلیل در کلاس‌های خصوصی به فراگیری زبان ترکی پرداخت و قصد داشت به عنوان راهنمای تورهای مسافرتی مشغول به کار شود که پس از آشنایی اش با کاسپین ماکان، فیلمساز، خبرنگار و عکاس ایرانی در ترکیه، از این تصمیم منصرف و به حرفه فیلمسازی و عکاسی روی آورد.<ref name=":0">{{یادکرد وب|نویسنده=Jenny Booth|کد زبان=en|تاریخ=23 June 2009|وبگاه=timesonline.co.uk|نشانی=http://www.timesonline.co.uk/tol/news/world/middle_east/article6561253.ece|عنوان=Iranian authorities scramble to negate Neda Soltan 'martyrdom'|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20090917065355/http://www.timesonline.co.uk/tol/news/world/middle_east/article6561253.ece|تاریخ بایگانی=2019-09-17|dead-url=yes|تاریخ بازبینی=2019-10-28}}</ref>

==== روایت شاهدان عینی ====
بگفته هاجر رستمی مطلق، مادر ندا آقاسلطان، او و ندا هر روز در تجمعات شرکت می‌کرده‌اند، اما به دلیل بیماری خونی نتوانسته‌است دخترش را در روز حادثه همراهی کند و ندا به همراه استادش [حمید پناهی معلم موسیقی ندا آقاسلطان] به تظاهرات رفت.<ref name="Eatemad">{{یادکرد|فصل=|کتاب=|ناشر= |شهر= |کوشش= |ویرایش= |سال=|شابک=|نویسنده= |نویسندگان سایر بخش‌ها=|ترجمه=|صفحه= |زبان=fa |عنوان = مهدی کروبی در دیدار با خانواده آقاسلطان؛ ندا به حرکت‌های مردم پیوست | پیوند = http://etemaad.ir/Released/88-05-06/150.htm#153486 |ژورنال= |نشریه=روزنامه اعتماد |تاریخ= ۶ مرداد ۱۳۸۸ |دوره= |شماره= |شاپا=}} بازیابی‌شده در تاریخ ۲۸-۰۷-۲۰۰۹.</ref> روزنامه تایمز از قول حمید پناهی معلم موسیقی آقاسلطان می‌نویسد که او و ندا به قصد شرکت در تظاهرات میدان آزادی در روز ۳۰ خرداد به سمت تظاهرات با ماشین در حرکت بودند. بگفته پناهی، آقاسلطان فعال سیاسی نبود، ولی نسبت به نتیجه انتخابات ناراحت بود. خانواده و نامزدش به او اصرار کرده بودند که در خانه بماند اما او در پاسخ گفته بود که از مرگ نمی‌هراسد: «نگران نباشید، فقط یک گلوله‌است و پس از آن همه چیز تمام می‌شود».<ref name=":0" /> او به نامزدش گفته بود که اگر هم فرزندی داشتند، او را به روی دوش می‌گرفت و به تظاهرات می‌رفت.

[[پرونده:ندا آقا سلطان در لحظه جان باختن.jpg|جایگزین=ندا آقا سلطان در لحظه جان باختن|بندانگشتی|ندا آقا سلطان در لحظه جان باختن]]
آرش حجازی، نویسنده ایرانی که شاهد وقوع ماجرا بوده‌است و تلاش وی برای جلوگیری از خون‌ریزی و مرگ ندا آقاسلطان بی‌نتیجه می‌ماند، عامل قتل را از موتور سواران بسیج می‌داند. به گفته وی، هنگام مشاهده یکی از اعتراضات، ناگهان پلیس ضد شورش اقدام به پرتاب گاز اشک‌آور به سمت معترضین می‌کنند و موتورسواران نیز به سمت معترضان یورش می‌برند که باعث می‌شود جمعیت (که ندا هم در میان آن‌ها بود) در طول خیابان خسروی شروع به دویدن کنند. جمعیت در تقاطع خیابان خسروی و خیابان صالحی به تدریج در حال متفرق شدن بود، اگر چه هنوز چند نفری ایستاده بودند تا ببینند چه باید بکنند. حجازی ادامه می‌دهد که «ناگهان صدای شلیکی شنیدیم. از دوستم که کنارم ایستاده بود پرسیدم که چی بود؟ گلوله بود؟ او گفت که می‌گویند گلوله‌های پلاستیکی می‌زنند. در همان لحظه من برگشتم و دیدم که خون از سینه ندا که در چند متری من ایستاده بود فواره می‌زند».<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی= http://www.bbc.co.uk/persian/iran/2009/06/090626_op_ir88_hajazi_neda.shtml|عنوان= پزشک ایرانی از ماجرای مرگ ندا می‌گوید| ناشر =بی‌بی‌سی فارسی |تاریخ = ۵ تیر ۱۳۸۸|تاریخ بازبینی= ۲۷ ژوئن ۲۰۰۹}}</ref> ندا آقاسلطان که برای لحظه‌ای با ناباوری خون‌ریزی خود را مشاهده می‌کند، تعادل خود را از دست داده و بر زمین می‌افتد. تلاش حجازی برای جلوگیری از خون‌ریزی مجروح در ناحیه اصابت گلوله که به گواه او از روبرو شلیک شده و کمی پایین‌تر از ناحیه گردن بوده، نتیجه نداده و ندا آقاسلطان در کمتر از ۷ دقیقه جان می‌سپارد. او ابتدا گمان کرده که تیراندازی از روی یک پشت بام انجام شده‌است. اما کمی بعد تظاهرکنندگان را دیده‌است که مرد مسلح موتورسواری را به عنوان ضارب گرفته‌اند. حجازی می‌گوید: مردم برای مدت کوتاهی شخص موتورسوار را دستگیر و خلع سلاح می‌کنند و کارت شناسایی‌اش را که نشان از بسیجی بودن اوست، از او گرفته و همزمان چند تن از آنان، اقدام به گرفتن عکس از او می‌نمایند. ضارب که به نظر می‌رسیده شلیک به ندا را انکار نمی‌کند، در میان جمعیت خشمگین فریاد می‌زند که «من نمی‌خواستم او را بکشم». معترضان مستاصل از این که با او چه بکنند، تحویل دادن او به پلیس را بی‌فایده دانسته و بیم آن داشتند که خود نیز بازداشت و گرفتار شوند. از این روی پس از گرفتنِ عکس از چهره و کارت بسیجِ ضارب، او را رها می‌کنند.<ref name="BBC2" /> حجازی که دانشجوی یکی از دانشگاه‌های جنوب انگلستان است و پس از این رویداد به انگلستان رفته‌است، معتقد است که به علت در میان گذاشتن اطلاعات در مورد قتل ندا آقاسلطان، بازگشت دوباره او به ایران بسیار مخاطره‌آمیز خواهد بود.<ref name="BBC2" />

حمید پناهی معلم موسیقی آقاسلطان که هنگام قتل، همراهش بوده، می‌گوید اعتراض او مسالمت‌آمیز و بدون هرگونه خشونتی بود. شخص یا اشخاصی که ندا آقا سلطان را کشتند در مقابل خداوند پاسخگو خواهند بود.

==== روایت منابع با یک واسطه مرتبط با شاهدان عینی ====
بگفته هاجر رستمی مطلق، مادر ندا آقاسلطان، از آنجایی که به علت بیماری اش نتوانسته‌است همراه دخترش به تجمعات برود<ref name="Eatemad" /><blockquote>«قرار شد تلفنی با هم [با ندا] در تماس باشند. او ادامه می‌دهد: من از شب قبل دلشوره داشتم. اصرار داشتم ندا نرود. اما او نپذیرفت و همراه استادش به خیابان رفت. من در طول مسیر مدام با ندا در تماس بودم. در آخرین تماس ندا گفت گاز اشک‌آور زده‌اند و ما داخل یک کوچه فرعی هستیم تا سوار ماشین شویم. نزدیک ساعت شش و نیم بعدازظهر بود که استادش تماس گرفت و گفت پای ندا تیر خورده‌است. ما سراسیمه خودمان را رساندیم به بیمارستان شریعتی. ابتدا کسی چیزی به من نمی‌گفت اما وقتی فهمیدم، از هوش رفتم و دیگر چیزی متوجه نشدم. می‌گویند ندا دشمن شخصی داشته‌است، مگر ندا چه کاره بود که دشمن شخصی داشته باشد. او نه وکیل بود، نه وزیر بود. یک جوان ساده که مانند دیگر جوانان کشورش نسبت به سرنوشت خود و جامعه‌اش حساس بوده، همین.»<ref name="Eatemad" /></blockquote>
[[پرونده:تصویر ندا آقا سلطان در تایمز.jpg|جایگزین=تصویر ندا آقا سلطان در تایمز|بندانگشتی|تصویر ندا آقا سلطان در تایمز]]
کاسپین ماکان، (نامزد ندا آقاسلطان) ماجرا را در مصاحبه با بی‌بی‌سی فارسی این‌گونه بیان کرده‌است:<blockquote>وقتی که این اتفاق افتاد، ندا از درگیری‌ها دور بود، یعنی در خیابان‌های فرعی نزدیک امیرآباد بود. حدود یک ساعتی با استاد موسیقی اش پشت ترافیک در اتومُبیل نشسته بود، کلافه و خسته از گرما از ماشین پیاده می‌شود. اما بنابر تصاویری که مردم ارسال کرده‌اند، احتمالاً نیروهای لباس شخصی و بسیجی در تیراندازی با نشانه‌گیری به قلبش می‌زنند. چند دقیقه بیشتر طول نکشید، بیمارستان شریعتی نزدیک بود، حاضران سعی می‌کنند ندا را با اتومبیل به اورژانس ببرند اما قبل از انتقال به بیمارستان، در میان دستان استاد موسیقی اش جان می‌دهد. جسدش را دیروز با زحمت زیاد توانستیم تحویل بگیریم. البته جسد ندا در پزشکی قانونی تهران نبود، در پزشکی قانونی خارج از تهران بود. مسئولان پزشکی قانونی خواستند که بخش‌هایی از بدنش از جمله قسمتی از استخوان رانش را بگیرند، پزشکی قانونی نگفت برای چه کسی اعضا را می‌خواهد استفاده کند، هیچ توضیحی در این زمینه داده نشد. خانواده موافقت کرد برای اینکه زودتر جسد را تحویل بگیرند، چون ممکن بود همین موضوع باعث تعویق تحویل جسد بشود. جسد ندا آقاسلطان را در قطعه‌ای از بهشت زهرا، یکشنبه ۳۱ خرداد هنگام عصر دفن کردیم، البته کسانِ دیگری را هم که در درگیری‌ها کشته شده بودند آنجا آورده بودند، انگار منطقه از پیش برای این افراد تعیین شده بود. مقامات امنیتی ایران طی حکم‌های مختلف به بیمارستان‌ها، کلینیک‌ها، جراحان و پزشکی قانونی عنوان کرده بودند که نباید گواهی فوت بر اثر شلیک گلوله صادر شود، مسلماً به این دلیل که در آینده شکایات بین‌المللی توسط خانواده‌ها به عمل نیاید. البته من هنوز برگه ترخیص ندا را ندیده‌ام اما در چند روز آینده از پدرش برگه را می‌گیرم.<ref name="BBC">{{یادکرد وب|عنوان=نامزد ندا آقاسلطان: ندا خواهان آزادی بود، آزادی برای همه
|نشانی=http://www.bbc.co.uk/persian/iran/2009/06/090622_mm_neda_soltan.shtml|تاریخ=۱ تیر ۱۳۸۸|ناشر=بی‌بی‌سی فارسی}}</ref></blockquote> ماکان همچنین در مصاحبه با بی‌بی‌سی فارسی عکس‌هایی که گفته می‌شود ندا آقاسلطان را قبل از درگیری در تظاهرات نشان می‌دهد تکذیب کرده و می‌گوید: «به نوعی به نظر می‌رسد طرفداران آقای موسوی ندا را به او ربط داده‌اند. اما این‌طوری نیست. ندا فوق‌العاده به من نزدیک بود، ندا هرگز طرفدار هیچ‌یک از این دو گروه نبود، ندا خواهان آزادی بود، آزادی برای همه.»<ref name="BBC" /> از طرفی خبرگزاری آسوشیتدپرس با ارایه روایت دیگری از ماکان ذکر می‌کند که در آن صحبت، از «قصد آقاسلطان برای پیوستن به تظاهرات» اشاره و علی‌رغم تلاش ماکان برای منصرف کردن آقاسلطان، او به تظاهرات با هدف بدست آوردن مردم سالاری و آزادی برای همه مردم ایران رفته‌است.<ref>{{یادکرد وب |url=http://news.yahoo.com/s/ap/20090623/ap_on_re_mi_ea/ml_iran_election |title=Iran's top electoral body rules out vote annulment |accessdate=۲۶ ژوئن ۲۰۰۹ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090626110615/http://news.yahoo.com/s/ap/20090623/ap_on_re_mi_ea/ml_iran_election |archivedate=۲۶ ژوئن ۲۰۰۹ |dead-url=no}}</ref>
'''کاسپین ماکان''' شش روز پس از کشته شدن ندا و به دلیل افشای جزئیات قتل و مشخصات اصلی ندا پس از محاصره منزلش توسط نیروهای امنیتی بازداشت و به مدت دوماه در زندان و زیر شکنجه به سر می‌برد. سازمان عفو بین‌الملل در ۱۴ شهریور ۱۳۸۸ اعلام کرد که کاسپین ماکان مدتی است که بدون پوشش خبری بازداشت و زیر شکنجه قرار دارد. عفو بین‌الملل با صراحت از مقامات ایرانی می‌خواهد تا اقدامات فوری در جهت حفاظت کاسپین ماکان از شکنجه یا بدرفتاری‌های دیگر اعمال نماید و اطمینان حاصل نماید که وی به قصد امضای هیچ گونه «اعترافی» تحت فشار قرار نگیرد. سرانجام ماکان پس از دوماه از زندان آزاد شده و از ایران خارج شد.<ref>http://chrr.biz/spip.php?article5415 {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131022193302/http://chrr.biz/spip.php?article5415 |date=۲۲ اکتبر ۲۰۱۳}} کمیته گزارشگران حقوق بشر؛ عفو بین‌الملل خواستار آزادی فوری کاسپین ماکان شد</ref>

== واکنش‌های مقامات و رسانه‌های داخلی ==
سید احمد خاتمی عضو هیئت رئیسه مجلس خبرگان و امام جمعه موقت تهران نیز در نماز جمعه پنجم تیر به این موضوع اشاره کرد و آن را کار خود معترضان که او «اغتشاش‌گران» نامید، دانست: «در اغتشاشات اخیر، یک خانم کشته شد، اوباما برایش اشک تمساح ریخت و غرب معرکه گرفت. هر عاقلی که فیلمش را ببیند متوجه می‌شود کار خود اغتشاشگران است. به‌گونه‌ای که از جایی که ماشین این خانم هم پارک شده‌است عکس گرفته‌اند. این خانم در کوچه خلوت بوده‌است. در کوچه خلوت که نمی‌کشند، دستگیر می‌کنند. معلوم است که اگر کار نظام بود، در خیابان برخورد می‌کرد.»<ref>[http://www.ilna.ir/newsText.aspx?ID=61981 امام جمعه موقت تهران: قوه قضائیه، قاطعانه و بی‌رحمانه برخورد کند] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090701111249/http://www.ilna.ir/newsText.aspx?ID=61981 |date=۱ ژوئیه ۲۰۰۹}} ایلنا</ref>

عزت‌الله ضرغامی گفته بود «سی‌ان‌ان و بی‌بی‌سی یک به یک برخی تصاویر ساختگی مثل مرگ همان خانم (ندا آقا سلطان) را به نمایش گذاشتند و بعد آقایی به نام آرش حجازی در این زمینه جوسازی کرد و اکنون نیز گم و گور شده و پیدایش نیست را به راه انداختند…». سفیر ونزوئلا نیز تعریف می‌کرد که «در دور دوم انتخابات این کشور نیز چنین صحنه‌ای نظیر مرگ آن خانم را در آن کشور به راه انداختند و این سناریو هم در آنجا پیاده شد و می‌خواستند بگویند که رای آقای چاوز هم ساختگی است؛ اما موفق نشدند.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی= http://www.tabnak.ir/fa/pages/?cid=53948|عنوان= ضرغامی و قتل مشابه «ندا» در ونزوئلا| ناشر = تابناک |تاریخ = ۱۲ تیر ۱۳۸۸ |تاریخ بازبینی= ۲۸-۰۷-۲۰۰۹}}</ref>»
* بر اساس گزارش ایرنا در زمان حادثه یعنی عصر شنبه در محل این قتل یعنی خیابان امیرآباد شمالی هیچ درگیری خاصی رخ نداده و محل تیرخوردن، از محل ناآرامی‌های عصر شنبه ۳۰ خرداد یعنی [[خیابان آزادی]] بسیار دور بوده‌است.<ref name="A">{{یادکرد وب
|عنوان=دربارهٔ قتل ناجوانمردانه و مشکوک یک هموطن|نشانی=http://alef.ir/1388/content/view/48213/|ناشر=الف|accessdate=۹ مارس ۲۰۱۰
|archiveurl=https://web.archive.org/web/20100609235530/http://alef.ir/1388/content/view/48213
|archivedate=۹ ژوئن ۲۰۱۰|dead-url=yes}}</ref><ref name="D">{{یادکرد وب |عنوان=ابهامات مرگ تأسف‌بار ندا آقا سلطان |نشانی=http://www.teribon.ir/archives/464 |ناشر=تریبون}}</ref><ref name="H">{{یادکرد وب |عنوان=جواد لاریجانی: مرگ ندا آقا سلطان «از پیش ساخته» شده بود |نشانی=http://www.televisionwashington.com/floater_article1.aspx?lang=fa&t=floater_blog&id=13032 |ناشر=تلویزیون واشینگتن}}</ref><ref name="K">{{یادکرد وب |عنوان= ابهامات مرگ تأسف‌بار ندا آقا سلطان |نشانی= http://www.iusnews.ir/index.php/news/42-latest/629-1388-04-06-06-01-38.html |ناشر= خبرنامه دانشجویان ایران |accessdate= ۹ مارس ۲۰۱۰ |archiveurl= https://web.archive.org/web/20090701062556/http://iusnews.ir/index.php/news/42-latest/629-1388-04-06-06-01-38.html |archivedate= ۱ ژوئیه ۲۰۰۹ |dead-url= yes}}</ref><ref name="L">{{یادکرد وب |عنوان= «ندا آقا سلطان» چگونه به قتل رسید؟ |نشانی=http://iusnews.ir/index.php/news/42-latest/590-l--r----.html
|ناشر=خبرنامه دانشجویان ایران}}</ref>

=== رسانه‌های حکومتی و واکنش‌ها ===
رسانه‌های وابسته به جمهوری اسلامی ضمن مشکوک قلمداد کردن این حادثه واکنش‌ها متفاوتی داشتند
* به گفته [[تابناک (وبگاه)|تابناک]] خبرگزاری فارس مدعی شد که ندا آقا سلطان زنده است<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی = http://www.tabnak.ir/fa/pages/?cid=57419 |عنوان = فارس: ندا آقا سلطان زنده است |ناشر = تابناک |تاریخ = |تاریخ بازدید = ۲۵ اوت ۲۰۱۷ |archiveurl = https://web.archive.org/web/20170801233713/http://www.tabnak.ir/fa/pages/?cid=57419 |archivedate = ۱ اوت ۲۰۱۷ |dead-url = yes}}</ref>
* [[رجا نیوز]] هم به نقل از صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران علام کرد که آرش حجازی قاتل اصلی ندا است<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = http://www.rajanews.com/news/27144 |عنوان =
قاتل اصلی ندا آقا سلطان دستپاچه شد | ناشر = رجا نیوز |تاریخ = |تاریخ بازدید = ۲۵ اوت ۲۰۱۷}}</ref>
* از دیگر موارد مطروحه می‌توان به همکاری ندا با قاتلین خود (مطرح شده توسط صدا و سیما) و پروژه خواندن این موضوع در از سوی برخی مخالفان نظام و شبکه‌های جاسوسی غربی برای ضربه زدن به جمهوری اسلامی توسط روزنامه وطن امروز نام برد<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = http://www.shafaf.ir/fa/news/14611/پرس-تی-وی-ندا-آقا-سلطان-با-قاتلین-خود-همکاری-کرده- |عنوان =پرس تی وی: ندا آقا سلطان با قاتلین خود همکاری کرده! | ناشر =پرس تی وی |تاریخ = |تاریخ بازدید = ۲۵ اوت ۲۰۱۷}}</ref>
* روزنامه جوان، ارگان [[سپاه پاسداران]] مدعی شد که خبرنگار سرویس بی‌بی‌سی، برای قتل ندا سلطان، اوباش را اجیر کرده‌بود.<ref>[http://noandish.com/com.php?id=28828 روزنامه حامی دولت: خبرنگار BBC «ندا» را کشت] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090628155904/http://www.noandish.com/com.php?id=28828 |date=۲۸ ژوئن ۲۰۰۹}}، روزنامه نواندیش</ref>
* خبرگزاری رسمی [[ایرنا]] مدعی شد که شواهد به دست آمده توسط کارشناسان انتظامی و امنیتی کشور، این فرضیه را تقویت می‌کند که ندا آقاسلطان توسط  سازمان [[سازمان مجاهدین خلق ایران|مجاهدین خلق]] کشته شده است.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی= http://www.irna.ir/View/FullStory/?NewsId=580354|عنوان= انتخابات دهم، انقلاب سوم| ناشر = ایرنا |تاریخ = 20 تیر 1388|تاریخ بازبینی=}}{{پیوند مرده|date=اکتبر ۲۰۱۹ |bot=InternetArchiveBot}}</ref>

== خاکسپاری و مراسم یادبود ==
بگفته کاسپین ماکان، نامزد ندا آقاسلطان، «دوشنبه یکم تیرماه ساعت دو و نیم قرار بود در مسجدی در خیابان شریعتی بالاتر از سید خندان مراسم یادبودی برگزار شود، اما بسیجیان و مسئولان مسجد اجازه برگزاری ندادند،<ref>{{یادکرد وب|عنوان=ندا آقا سلطان، گل پرپرشده به دستور خامنه‌ای جلاد بزرگ ایران|نشانی=http://www.fozoolemahaleh.com/20090621605/ندا-آقا-سلطان، -گل-پرپرشده-به دستور خامنه ای
|تاریخ=۲۱ ژوئن ۲۰۰۹|ناشر=[[فضول محله]]}}</ref> چون به نظرشان هرج‌ومرج می‌شود و نمی‌خواهند درگیری به وجود آید. چون می‌دانند که ندا مظلومانه رفت و می‌دانند که همه مردم در ایران و خارج از ایران متأسف شدند، شاید پیش‌بینی می‌شد جمع کثیری از مردم حاضر شوند، به هر صورت فعلاً اجازه برگزاری هیچ مراسم عمومی را نداده‌اند».<ref>{{یادکرد وب |نویسنده =نیکی محبوب |نشانی= http://www.bbc.co.uk/persian/iran/2009/06/090622_mm_neda_soltan.shtml|عنوان= 'ندا خواهان آزادی بود، آزادی برای همه'| ناشر =بی‌بی‌سی فارسی |تاریخ = ۱ تیر ۱۳۸۸ |تاریخ بازبینی=}}</ref> روز دوشنبه ۱ تیر ۱۳۸۸ مراسم گرامیداشت ندا با حضور هزار نفر در میدان هفت تیر برگزار شد. حدوداً ۵۰۰ نفر از افرادِ گارد ضدشورش و بسیج میدان را محاصره کرده بودند. گروهی از رانندگان عبوری نیز با به صدا درآوردن بوق اتومبیل خود با تظاهر کنندگان ابراز همبستگی کردند. تعداد ۶۰ نفر از این افراد دستگیر شدند<ref>[http://www.rfi.fr/actufa/articles/114/article_7059.asp تظاهرات در میدان هفت تیر تهران] وبگاه رادیو فرانسه</ref>

به نوشته گاردین دولت ایران برای جلوگیری از مراجعه مردم به منزل ندا آقاسلطان برای ابراز تسلیت به خانواده او، با هدف جلوگیری از تجمع، خانواده ندا را وادار به خروج از منزل و انتقال به مکان دیگری کرده‌است. خیابان محل سکونت ندا نیز تحت کنترل پلیس است.<ref>{{یادکرد وب
|عنوان=Neda Soltan's family 'forced out of home' by Iranian authorities|نشانی=http://www.guardian.co.uk/world/2009/jun/24/neda-soltan-iran-family-forced-out|تاریخ=۲۴ ژوئن ۲۰۰۹|ناشر=Guardian}}</ref>
[[پرونده:Nedatomb.JPG|بندانگشتی|سنگ آرامگاه ندا آقاسلطان که تصویر وی بر روی قبر تخریب شده‌است.]]

=== ریختن زباله در محل قتل ===
آرش حجازی، پزشکی که سعی کرده ندا آقاسلطان را نجات دهد، می‌گوید شاهد بوده یک ماشین حمل زباله بر روی گل‌هایی که مردم بعداً در محل قتل ندا آقاسلطان گذاشته بودند، آشغال خالی کرده‌است.<ref>[http://news.bbc.co.uk/2/hi/middle_east/8119713.stm Iran doctor tells of Neda's death]، دقایق ۱۴:۵۰–۱۵:۱۵از فیلم مصاحبه ویدو ای، BBC, Thursday, 25 June 2009 19:13 UK</ref>

=== سرکوب اجتماع مادران عزادار ===
اجتماع مادران عزادار که با حضور خانواده‌های بسیاران از جوانانی که توسط نیروهای امنیتی و بسیجی کشته شده بودند (از جمله خانواده ندا) در [[پارک لاله]] تهران از سوی نیروهای حکومتی سرکوب شد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=مادران عزادار: از سوگواری ما هم می‌ترسند!
|نشانی=http://www.mowjcamp.ws/article/id/18842|تاریخ=۲۵ مرداد ۱۳۸۸|ناشر=موج سبز آزادی}}</ref>

== بازتاب ==
تصاویر و عکس‌های ندا آقا سلطان بلافاصله در سایت‌ها و رسانه‌های خبری مختلف در سراسر جهان به عنوان نمادی از کشته شدگان درگیری‌های پس از انتخابات ریاست جمهوری در ایران منتشر شد. مجله تایم تصویر وی را به عنوان یکی از ۱۰ نماد اعتراضی برتر دنیا انتخاب کرد.<ref>[http://www.time.com/time/photogallery/0,29307,1906434_1901653,00.html Top 10 Protest Symbols], ''Time Magazine'', Retrieved July 07, 2009</ref><ref>[http://www.bbc.co.uk/persian/iran/2009/07/090701_ka_ir88_hejazi_ahmadimoghadam.shtml فرمانده نیروی انتظامی: شاهد مرگ ندا تحت تعقیب وزارت اطلاعات و پلیس بین‌الملل است]، بی‌بی‌سی فارسی، چهارشنبه ۰۱ ژوئیه ۲۰۰۹</ref> باراک اوباما با دیدن فیلم قتل او در کاخ سفید، به خبرنگاران گفت که دیدن این فیلم «مایه دل‌شکستگی» است.<ref>[http://www.nytimes.com/2009/06/24/us/politics/24webobama.html?hp Obama Condemns Iranian Crackdown - NYTimes.com<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات -->]</ref> او افزود «ما زنان شجاعی را مشاهده کرده‌ایم که در برابر سبعیت و تهدیدها ایستادگی کرده‌اند، و تصویر آزاردهنده زنی را دیده‌ایم که در خیابان تا حد مرگ خون‌ریزی کرد.» برای چندین روز شبکه‌های تلویزیونی عمده آمریکا به‌طور دائم تصاویر ویدئویی لحظه جان دادن ندا آقاسلطان را پخش نمودند.<ref>[http://www.bbc.co.uk/persian/iran/2009/06/090623_wmj-ir88-pew.shtml ایران موضوع اصلی رسانه‌های خبری آمریکاست]</ref> به گزارش مرکز تحقیقاتی پیو، ویدیوی مرگ آقاسلطان در هفته آخر ماه ژوئن میلادی پربیننده‌ترین ویدیوی خبری در سایت یوتیوب بوده‌است.<ref>{{یادکرد|فصل=|کتاب=|ناشر= |شهر= |کوشش= |ویرایش= |سال=|شابک=|نویسنده= |نویسندگان سایر بخش‌ها=|ترجمه=|صفحه= |عنوان = ندا و مایکل جکسون؛ دو موضوع عمده در سایت‌های اجتماعی | پیوند = http://www.bbc.co.uk/persian/iran/2009/07/090702_wkf-jackson-neda-pew.shtml |ژورنال= |نشریه=بی‌بی‌سی فارسی |تاریخ= |دوره= |شماره= |شاپا=}} بازیابی‌شده در ۲ ژوئیهٔ ۲۰۰۹.</ref> برخی از هنرمندان نیز به این اتفاق واکنش نشان دادند از جمله پرترهٔ تیم اوبرایان که لحظهٔ فوت وی را به تصویر کشید<ref>[http://www.drawger.com/tonka/?article_id=8147 Tim OBrien at Drawger<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات -->]</ref> و ترانهٔ شاهین نجفی در وصف مرگ ندا آقاسلطان.<ref>{{یادکرد وب |url=http://sharr.blogfa.com/post-132.aspx |title=شاهین نجفی - ترانه «ندا»<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات --> |accessdate=۲۵ ژوئن ۲۰۰۹ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090629173341/http://sharr.blogfa.com/post-132.aspx |archivedate=۲۹ ژوئن ۲۰۰۹ |dead-url=yes}}</ref>

باراک اوباما همچنین در واکنش به خبر دریافت جایزه صلح نوبل سال ۲۰۰۹ گفت: «این جایزه باید با همهٔ کسانی که برای دستیابی به عدالت و کرامت انسانی تلاش می‌کنند تقسیم شود… با زن جوانی که با وجود خطر کتک یا گلوله خوردن، با آرامش برای دست یابی به حق خود راهپیمائی می‌کند…» صحبت اوباما از ''زن جوان'' اشاره‌ای به ندا آقاسلطان تعبیر شد.<ref>[http://www.rfi.fr/actufa/articles/118/article_8850.asp آیا اوباما جایزهٔ خود را به ندا آقاسلطان تقدیم کرد؟] رادیو بین‌المللی فرانسه، ۱۰ اکتبر ۲۰۰۹</ref>

[[محمود احمدی‌نژاد]] روز هشتم تیر در نامه‌ای به محمود هاشمی شاهرودی خواستار رسیدگی جدید به موضوع قتل آقاسلطان شد. در این نامه آمده‌است: «با توجه به حاشیه‌سازی‌های فراوانی که در خصوص این حادثه دلخراش صورت گرفته و شانتاژ تبلیغاتی وسیع رسانه‌های بیگانه و قراین و شواهد فراوان دیگر، دخالت مخالفین و معاندین [[ملت ایران]] برای بهره‌برداری‌های سوء سیاسی و مشوه نمودن چهره پاک جمهوری اسلامی قطعی به نظر می‌رسد.»<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی= |عنوان= | ناشر = |تاریخ = |تاریخ بازبینی=}}</ref><ref>[http://www.dolat.ir/NSite/fullstory/?id=178601&Title=نامه نامه رئیس‌جمهوری به شاهرودی درباره یک قتل مشکوک]{{پیوند مرده|date=اکتبر ۲۰۱۹ |bot=InternetArchiveBot}} پایگاه اطلاع‌رسانی دولت</ref>

جامعه فلاسفه آمریکا مرگ آقاسلطان را به خانواده، دوستان و هم شاگردی‌های او تسلیت گفت. در این بیانیه آمده‌است که «ندا به عنوان یک دانشجوی فلسفه به خوبی به اهمیت و ارزش مناظره استدلالی آگاه بوده‌است.»<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی= http://www.apaonline.org/default.aspx|عنوان= Important News and Announcements| ناشر = The American Philosophical Association|تاریخ = |تاریخ بازبینی= 2009-07-02}}</ref>

احمدی مقدم، فرمانده نیروی انتظامی جمهوری اسلامی، به خبرنگاران گفت: «قتل ندا یک سناریو بوده‌است و هیچ ربطی به اغتشاش‌های تهران ندارد».<ref>{{یادکرد وب| نشانی = http://www.alarabiya.net/articles/2009/07/01/77546.html| عنوان =
«پروژه اعتراف‌گیری زیر شکنجه از سران اپوزیسیون ایران»| ناشر = العربیه| زبان = }}</ref> وی همچنین اعلام کرد که آرش حجازی یکی از شاهدان قتل آقاسلطان به علت «سمپاشی علیه نظام جمهوری اسلامی» و «جنجال‌سازی در مورد کشته شدن ندا آقاسلطان» توسط وزارت اطلاعات و پلیس بین‌الملل (اینترپل) تحت تعقیب است.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی= http://www.mehrnews.com/fa/newsdetail.aspx?NewsID=905699|عنوان= شاهد قتل ندا آقاسلطان تحت تعقیب است/ آمار بازداشتیها در حوادث اخیر| ناشر =خبرگزاری مهر |تاریخ = ۱۳۸۸/۰۴/۱۰|تاریخ بازبینی=}}</ref><ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی= http://www.bbc.co.uk/persian/iran/2009/07/090701_ka_ir88_hejazi_ahmadimoghadam.shtml|عنوان= فرمانده نیروی انتظامی: شاهد مرگ ندا تحت تعقیب وزارت اطلاعات و پلیس بین‌الملل است| ناشر = بی‌بی‌سی فارسی|تاریخ = |تاریخ بازبینی=}}</ref>

اما به گزارش رادیو فردا، دفتر مطبوعاتی پلیس بین‌الملل اعلام کرد، هیچگونه درخواستی از مقامات ایران برای پیگرد آرش حجازی دریافت نکرده‌است.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی= http://www.radiofarda.com/content/F7_Interpol_Iran_Neda_AghaSoltan/1767852.html|عنوان= اینترپل: درخواستی برای تعقیب شاهد قتل «ندا» دریافت نکرده‌ایم| ناشر = |تاریخ = |تاریخ بازبینی=}}</ref>

همچنین شعارنویسی‌هایی با عنوان "مرگ بر خامنه‌ای قاتل ندا در نقاط مختلف شهر انجام شد.<ref>{{یادکرد وب|تاریخ=2009-09-22|نشانی=https://web.archive.org/web/20090922191252/http://www.iranpressnews.net/source/065445.htm|عنوان=IranPressNews: ایران پرس نیوز: عکس؛ شعارنویسی: مرگ بر خامنه‌ای قاتل ندا|بازبینی=2018-01-24}}</ref>

در رم نیز توسط شهرداری خیابانی به نام ندا نامگذاری شد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Roma intitolerà una via a Neda, simbolo della protesta iraniana|نشانی=http://www.romatoday.it/politica/via-intitolata-a-neda-a-roma.html
|تاریخ=|ناشر=romatoday}}</ref>

تایمز لندن ندا آقاسلطان را به عنوان فرد سال ۲۰۰۹ برگزید.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = لیدا پرچمی|نشانی= http://www.rfi.fr/actufa/articles/120/article_10111.asp|عنوان= «ندا آقاسلطان» شخصیت برجستهٔ سال| ناشر = |تاریخ = |تاریخ بازبینی=}}</ref>

هم‌چنین صحنه جان سپردن ندا آقا سلطان به عنوان بهترین فیلم خبری سال ۲۰۰۹ شناخته شد. جایزه روزنامه‌نگاری جورج پولْک تصویربردار ناشناسی که با استفاده از گوشی تلفن همراه صحنه قتل ندا آقا سلطان را ضبط کرده‌است نیز به عنوان بهترین تصویربردار خبری سال شناخته‌شد.<ref>{{یادکرد وب| نشانی = http://www.bbc.co.uk/persian/arts/2010/02/100216_l03_ir88_neda_polk.shtml
| عنوان = صحنه جان سپردن ندا آقا سلطان برنده بهترین فیلم خبری سال شد| تاریخ = ۲۷ بهمن ۱۳۸۸| ناشر = بی‌بی‌سی فارسی}}</ref>

در ژوئن ۲۰۱۰ منوچهر متکی که به منظور دیدار و گفتگو با چند مقام غربی به [[اروپا]] سفر کرده بود، هنگام ورود به مقر پارلمان اروپا با نمایندگانی روبرو شد که تصاویری از ندا در دست داشتند. استروان استیونسون، نماینده حزب محافظه کار بریتانیا در پارلمان اروپا نیز، در حالی که عکس ندا را در دست داشت، به حضور وزیر خارجه جمهوری اسلامی در پارلمان اروپا اعتراض کرد و منوچهر متکی را «آدمکش» خطاب کرد.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=http://zamaaneh.com/news/2010/06/post_13336.html |عنوان= وزیر الخارجیة الإیرانی متکی بالبرلمان الأوروبی| ناشر =رادیو زمانه |تاریخ =۱ ژوئن ۲۰۱۰ |تاریخ بازبینی=}}</ref><ref>{{یادکرد وب| نشانی = http://www.youtube.com/watch?v=2w_514WvFjs| عنوان = | تاریخ بازدید = ۲ ژوئن ۲۰۱۰| تاریخ = | ناشر =العربیه | زبان = عربی}}</ref>

== آثار و فعالیت‌های فرهنگی-هنری پیرامون ندا ==
[[پرونده:پدر و مادر ندا آقا سلطان.jpg|جایگزین=پدر و مادر ندا آقا سلطان|بندانگشتی|پدر و مادر ندا آقا سلطان]]

=== شمس لنگرودی ===
شمس لنگرودی شعری با مطلع زیر برای ندا سرود:

دخترم!

سنت‌شان بود

زنده به گورت کنند

تو کشته شدی

ملتی زنده به گور می‌شود.

ببین که چه آرام سر بر بالش می‌گذارد

او که پول مرگ تو را گرفته

شام حلال می‌خورد.

تو فقط ایستاده بودی<ref>{{یادکرد وب|عنوان=برای دخترم ندا آقاسلطان، شعری از شمس لنگرودی|نشانی=http://www.mowjcamp.ws/article/id/5501
|تاریخ=۱۱ مرداد ۱۳۸۸|ناشر=موج سبز آزادی}}</ref>

=== فرامرز اصلانی ===
فرامرز اصلانی ترانه‌ای با نام «برای همهٔ نداهای ایران» اجرا کرد.

در سکوتی بودیم که ندایی برخاست.

از ته تاریکی چه صدایی برخاست.

نه ز یک جا که همه اهل جهان فهمیدند

کین گل پرپر باغ ز چه جایی برخاست<ref>{{یادکرد وب|عنوان=ترانه‌ای از فرامرز اصلانی|نشانی=http://www.youtube.com/watch?v=dyN9QLX5hv8
|تاریخ=۱۱ ژوئیهٔ ۲۰۰۹|ناشر=یوتیوب}}</ref>

=== کاسپین ماکان ===
کاسپین ماکان، نامزد ندا، دو شعر به نام‌های «برای ندا» و «پژواک جانم» را برای او سروده و فیلم کوتاهی برای «پژواک جانم» ساخت<ref>{{یادکرد وب|عنوان=پژواک جانم، شعری از کاسپین ماکان نامزد ندا|نشانی=http://rooznamehnegaran.com/گفتار-ندا-آقاسلطان-ندا-با-ما-سخن-می-گوی/|تاریخ=بهار ۱۳۹۲|ناشر=روزنامه‌نگاران|accessdate=۲۰ اکتبر ۲۰۱۳
|archiveurl=https://web.archive.org/web/20131020003143/http://rooznamehnegaran.com/%da%af%d9%81%d8%aa%d8%a7%d8%b1-%d9%86%d8%af%d8%a7-%d8%a2%d9%82%d8%a7%d8%b3%d9%84%d8%b7%d8%a7%d9%86-%d9%86%d8%af%d8%a7-%d8%a8%d8%a7-%d9%85%d8%a7-%d8%b3%d8%ae%d9%86-%d9%85%db%8c-%da%af%d9%88%db%8c/|archivedate=۲۰ اکتبر ۲۰۱۳|dead-url=yes}}</ref>
[[پرونده:ندا آقا سلطان و نامزدش کاسپین ماکان.jpg|جایگزین=ندا آقا سلطان و نامزدش کاسپین ماکان|بندانگشتی|300x300پیکسل|ندا آقا سلطان و نامزدش کاسپین ماکان]]
برای ندا

... قلب آکنده از مهرت، سراسر وجودم

طعم بهتر بودن را با تو چشیدم اما

در فراقت، فرسود، دل جوانم

با رفتن تو، زخم عمیقی به جان نقش بست

که سوزش این زخم، یادگار ماندگار توست

از گذشته خزونی در بهاران پیش رو مانده

اکنون شوق جان سپردن دارم

آنگاه آزادم که بوسه بر سیمای مرگ نهم<ref>{{یادکرد وب|عنوان=پژواک جانم، شعری از کاسپین ماکان نامزد ندا
|نشانی= http://www.caspianmakan.com/2011/01/to-neda.html|ناشر=تارنگار رسمی کاسپین ماکان|accessdate=۲۳ اکتبر ۲۰۱۳
|archiveurl=https://web.archive.org/web/20131029185809/http://www.caspianmakan.com/2011/01/to-neda.html|archivedate=۲۹ اکتبر ۲۰۱۳
|dead-url=yes}}</ref>

=== رپ ===
خوانندگان سبک رپ در ایران و خارج از ایران ترانه‌هایی در مورد ندا منتشر کردند. از این میان می‌توان از شاهین نجفی نام برد.<ref>{{یادکرد وب| نشانی = http://freelantern.com/p/?p=722| عنوان = شاهین نجفی - ترانه ندا}}</ref>

=== دوچرخه سواری دور دنیا ===
امیرحسین احمدی و [[حسن علیزاده]] که پیش از این یک بار دور دنیا را با دوچرخه طی کرده بودند اعلام کردند که تور جدیدی را برای رساندن پیام مظلومیت و بیگناهی [[مردم ایران]] و زنده نگاه داشتن نام کشته شدگان از جمله ندا آغاز کردند.<ref>{{یادکرد وب
|عنوان=تور نمادین دو دوچرخه‌سوار ایرانی در همبستگی با جنبش مردم ایران|نشانی=http://mowjcamp.ws/article/id/26074|تاریخ=۱۲ شهریور ۱۳۸۸|ناشر=موج سبز آزادی}}</ref>

=== بورس تحصیلی ندا آقاسلطان در دانشگاه آکسفورد ===
در اکتبر سال ۲۰۰۹، کوئینز کالج در [[دانشگاه آکسفورد]] در انگلستان به منظور یادبود ندا آقاسلطان، دورهٔ [[بورس تحصیلی]] ندا آقاسلطان برای دوره‌های کارشناسی ارشد و دکترای رشته فلسفه را تأسیس کرد. داوطلبان ایرانی یا ایرانی‌تبار در دریافت این بورسیه ارجحیت دارند.<ref>{{یادکرد وب |url=http://www.queens.ox.ac.uk/news/index.php#3e7e68b4822e0f2b63479c0291461dd4 |title=The Queen's College<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات --> |accessdate=۷ نوامبر ۲۰۰۹ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20100109143044/http://www.queens.ox.ac.uk/news/index.php#3e7e68b4822e0f2b63479c0291461dd4 |archivedate=۹ ژانویه ۲۰۱۰ |dead-url=yes}}</ref> این اقدام با اعتراض شدید سفارت ایران در لندن مواجه شد که این بورسیه را موجب خدشه‌دار شدن شأن علمی این دانشگاه، دورافتادن از اهداف آکادمیک و به خدمت مطامع سیاسی درآمدن خوانده‌است.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی= http://www.ayandenews.com/news/15012/|عنوان= اعتراض سفارت ایران به طرح بورسیه "نداً| ناشر = خبرگزاری آینده|تاریخ = ۱۹ آبان ۱۳۸۸|تاریخ بازبینی=}}</ref>

=== تندیس‌های ندا ===
پاولا سلیتر، مجسمه‌ساز صاحب‌نام آمریکایی<ref>{{یادکرد وب |url=http://www.americanchronicle.com/articles/view/122575 |title=American Chronicle {{!}} Paula B. Slater: An American Artist Immortalizes Neda<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات --> |accessdate=۲۰ ژوئیه ۲۰۱۲ |archiveurl=https://archive.is/20120720121650/www.americanchronicle.com/articles/view/122575 |archivedate=۲۰ ژوئیه ۲۰۱۲ |dead-url=no }}</ref> سه تندیس برنزی جداگانه از ندا آقاسلطان بنام «فرشتهٔ ایران»<ref>{{یادکرد وب |url=http://www.newmediajournal.us/staff/imani/2009/10072009.htm |title=The New Media Journal {{!}} An American Artist Immortalizes Neda by Amil Imani<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات --> |accessdate=۱۲ نوامبر ۲۰۰۹ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20091110135440/http://www.newmediajournal.us/staff/imani/2009/10072009.htm |archivedate=۱۰ نوامبر ۲۰۰۹ |dead-url=yes }}</ref> ساخت که در اکتبر و نوامبر ۲۰۰۹ از آن‌ها به ترتیب در کاخ هنرهای زیبای شهر سانفرانسیسکو و «کنفرانس بزرگداشت زنان ایرانی» در شهر واشینگتن دی سی پرده‌برداری شد.<ref>{{یادکرد وب |url=http://www.paulaslater.com/Slater/Sculptor/WorksInProgress.htm |title=Fine art by Paula B. Slater - Works in Progress<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات --> |accessdate=۱۲ نوامبر ۲۰۰۹ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20091202024938/http://www.paulaslater.com/Slater/Sculptor/WorksInProgress.htm |archivedate=۲ دسامبر ۲۰۰۹ |dead-url=yes}}</ref> یکی از تندیس‌ها در ساختمان شهرداری سانفرانسیسکو به‌طور دائم قرار خواهد داشت.<ref>{{یادکرد وب |url=http://www.paulaslater.com/Slater/Sculptor/Biography.htm |title=Artist's Resume: Paula B. Slater, Fine Art Sculptor<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات --> |accessdate=۱۲ نوامبر ۲۰۰۹ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090506222520/http://www.paulaslater.com/Slater/Sculptor/Biography.htm |archivedate=۶ مه ۲۰۰۹ |dead-url=yes}}</ref> و تندیس دیگر به نامزد ندا، کاسپین ماکان و خانواده ندا اهدا شد.<ref>http://www.youtube.com/watch?v=TM8biawRmTI اهدای تندیس ندا ساخته پاولا سلیتر به کاسپین ماکان در تورنتو</ref><ref>http://www.google.ca/imgres?q=اهدای+تندیس+ندا+به+کاسپین+ماکان&um=1&hl=en&sa=N&tbo=d&biw=1440&bih=780&tbm=isch&tbnid=6vr9TMkdLDLzmM:&imgrefurl=http://article.wn.com/view/2012/05/24/Resolute_Issues_Clarification_Regarding_Trading_Under_RFP_Sy_7/&docid=ysxGYWCwTJChjM&itg=1&imgurl=http://i.ytimg.com/vi/TM8biawRmTI/0.jpg&w=480&h=360&ei=8oGxUMenG-fuyAGjq4CABg&zoom=1&iact=hc&vpx=4&vpy=151&dur=251&hovh=194&hovw=259&tx=160&ty=66&sig=110138055624002429903&page=1&tbnh=137&tbnw=174&start=0&ndsp=26&ved=1t:429,r:0,s:0,i:85 اعطای تندیس ندا به نامزدش کاسپین ماکان</ref>

=== صحنهٔ قتل ندا، جایزهٔ بهترین فیلم خبری سال ۲۰۰۹ ===
در تاریخ ۱۶ فوریهٔ [[۲۰۱۰ (میلادی)|۲۰۱۰]]، جایزهٔ روزنامه‌نگاری جورج پولک برای بهترین فیلم خبری سال [[۲۰۰۹ (میلادی)|۲۰۰۹]] به فیلمی داده شد که یک فرد ناشناس از صحنهٔ جان‌سپردن ندا آقاسلطان برداشته بود. این جایزه از معتبرترین جوایز روزنامه‌نگاری است.<ref>{{یادکرد وب| نشانی = http://www.dw-world.net/dw/article/0,,5254926,00.html| عنوان = جایزهٔ بهترین فیلم خبری به فیلم مرگ ندا آقاسلطان تعلق گرفت | تاریخ بازدید = ۲۹ بهمن ۱۳۸۸| تاریخ =| ناشر = دویچه‌وله | زبان = فارسی}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = https://ir.voanews.com/a/neda-2010-2-16-firoozeh-84485627/149512.html |عنوان =صحنه قتل و جانسپاری ندا آقا سلطان برنده جایزه جورج پولک، مهم‌ترین جایزه خبرنگاری جهان برای بهترین فیلم خبری سال شد | ناشر =VOA |تاریخ = |تاریخ بازدید = ۲۵ اوت ۲۰۱۷}}</ref>

== واکنش سازمان مجاهدین خلق ==
[[پرونده:تندیس ندا آقا سلطان - اثر رضا اولیا.jpg|جایگزین=تندیس ندا آقا سلطان - اثر رضا اولیا|بندانگشتی|تندیس ندا آقا سلطان - اثر رضا اولیا]]
سازمان مجاهدین خلق که از طرف رژیم ایران خود متهم به نقش فعال در تظاهرات ۱۳۸۸ و رادیکال کردن آن داشت، در تمامی رسانه‌های خود به انعکاس اخبار تظاهرات و اسامی شهدای آن می‌پرداخت. پس از شهادت ندا آقاسلطان، در تمامی پایگاه‌های این سازمان در سراسر جهان مراسم‌های مختلفی در بزرگداشت ندا آقا سلطان برگزار کرد. از جمله مراسم بزرگی در پایگاه این سازمان در قرارگاه اشرف در عراق برگزار شد.

رضا اولیا از اعضای شورای ملی مقاومت ایران تندیسی از ندا آقا سلطان ساخت. این تندیس توسط مریم رجوی به رئیس به رئیس پارلمان ایتالیا آقاى فرانکو فینى اهدا شد.

مریم رجوی بارها در سخنرانی‌های خود به نام ندا آقاسلطان اشاره کرد.<ref>[https://www.maryam-rajavi.com/item/maryam-rajavi-visits-exhibition-of-150-years-of-iranian-women-s-struggle-for-freedom-and-equality دیدار مریم رجوی از نمایشگاه عکس ۱۵۰ سال مبارزه زنان ایران در راه آزادی و آرمان برابری]</ref> شورای ملی مقاومت طی بیانیه‌ای اتهام کشته شدن ندا آقاسلطان را رد کرده و این جنایت را محکوم نمود. 

== دستگیری خانواده ندا و نامزدش ==
در تاریخ ۱۳ شهریور ۱۳۸۸ سازمان عفو بین‌الملل اعلام کرد که حکومت ایران، کاسپین ماکان نامزد ندا آقاسلطان را از تاریخ ۵ تیر ۱۳۸۸ دستگیر کرده و او را تحت فشار گذاشته‌اند تا «اعتراف کند که قتل ندا کار [[سازمان مجاهدین خلق ایران|سازمان مجاهدین خلق]] بوده‌است»<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی= http://www.amnesty.org/en/news-and-updates/news/neda-agha-soltan-murder-witness-risk-torture-tehran-prison-20090904|عنوان= Neda Agha Soltan murder witness at risk of torture in Tehran prison| ناشر = Amnesty International|تاریخ = |تاریخ بازبینی= }}</ref>. کاسپین ماکان هم در مصاحبه‌ای با بی‌بی‌سی این مسئله را تأیید کرد. او بیان کرد که به مدت دو ماه در زندان بوده‌است و «در جریان بازداشتش به شدت کتک خورده تهدید به اعدام شده است.

کاسپین ماکان همچنین گفت که برخلاف ادعاهای حکومتی ''ندا فردی سیاسی بود''. ماکان ادامه داد: «او (ندا) ذاتاً روحیه رهبری داشت و بسیاری (از معترضان) را به سوی خود جذب می‌کرد. فکر می‌کنم به همین دلیل هدف قرار گرفت. حکومت ایران و مقام‌های امنیتی آن، او را تحمل نمی‌کردند و می‌خواستند که او را از بین ببرند.»<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی= https://www.bbc.com/persian/lg/iran/2009/11/091115_na_makan_neda_iv.shtml|عنوان= نامزد ندا آقا سلطان: ندا فردی سیاسی بود
| ناشر = بی‌بی‌سی فارسی |تاریخ = 24 آبان 1388|تاریخ بازبینی= }}</ref>.

مادر ندا در مصاحبه‌ای که با جرس داشته‌است از بازداشت ساعتی خود و همسرش در روز ۱۳ آبان خبر داده‌است. او می‌گوید: «روز ۱۳ آبان به همراه همسرم به قصد شرکت در مراسم این روز به میدان هفت تیر رفتیم. اما همینکه بسیجی‌ها چهره ما را شناختند به شدت ما را مورد ضرب و شتم قرار دادند. او می‌افزاید: آن‌ها سپس برای چند ساعت ما را بازداشت کردند.»<ref>{{یادکرد وب |url=http://www.rahesabz.net/story/4848/ |title=واکنش مادر ندا به نمایش بسیجیان: دخترم را کشتید، سیاه بازی را تمام کنید |accessdate=۴ دسامبر ۲۰۰۹ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20091206104213/http://www.rahesabz.net/story/4848 |archivedate=۶ دسامبر ۲۰۰۹ |dead-url=yes}}</ref>
[[پرونده:ندا سلطانی.JPG|جایگزین=ندا سلطانی و ندا آقاسلطان|بندانگشتی|ندا سلطانی و ندا آقاسلطان]]

== زهرا (ندا) سلطانی ==
تصاویری از ندا سلطانی در سال ۱۳۸۸ به جای ندا آقا سلطان در [[فضای مجازی]]  منتشر شد و بسیاری در مراسم‌های گوناگون عکس‌های او را به جای عکس‌های ندا در دست گرفتند. او در مصاحبه با [[روزنامه نیویورک تایمز]] اظهار کرد از سوی [[وزارت اطلاعات ایران]] تحت فشار بوده تا به عنوان ندا آقاسلطان مقابل دوربین قرار گرفته و اعلام کند که کل ماجرای قتل ندا توطئه بوده‌است. او بعد از این ماجرا، از ایران به ترکیه رفته و در کشور آلمان پناهندگی گرفته و در آنجا ساکن شد. او در کتابی به نام چهره‌ام سرقت شده به شرح این ماجرا پرداخت.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = http://www.alarabiya.net/articles/2012/05/17/214768.html |عنوان =پرده برداشتن از ماجرای عکس ندا آقا سلطان با انتشار کتاب ندا سلطانی | ناشر =العربیه |تاریخ = |تاریخ بازدید = ۲۵ اوت ۲۰۱۷}}</ref>
== پیوند به بیرون ==

* [https://www.youtube.com/watch?v=IGvow-chn28 ویدیوی کشته شدن ندا فیلمبرداری شده با یک موبایل دیگر (سایت LiveLeak)]
* [https://www.youtube.com/watch?v=wXN_yCSbUYk یک انیمیشن در مورد ندا و شهادت او]

== پانویس ==
{{پانویس|۲|اندازه=کوچک|جعبه=بله}}